Wat is oral history?

Oral history is een methode voor het verzamelen en bestuderen van levensverhalen en getuigenissen over historische gebeurtenissen en de betekenis die mensen aan erfgoed geven. Door middel van open interviews worden verhalen vastgelegd die nieuwe perspectieven bieden op geschiedenis en erfgoed. Oral history zorgt ervoor dat de stemmen van gemeenschappen en groepen die tot nu toe weinig aandacht kregen, én verhalen die nog niet duurzaam zijn vastgelegd, alsnog gehoord en bewaard worden.

Waarom is oral history belangrijk?
Oral history draagt bij aan het zichtbaar maken van onderbelichte geschiedenissen en biedt nieuwe perspectieven op het verleden. Het helpt mensen hun eigen verhaal in een bredere historische context te plaatsen, wat kan zorgen voor erkenning en identiteitsvorming.
Daarnaast vormen oral history-interviews een waardevolle historische bron, mits ze methodisch goed worden uitgevoerd, bewaard en getranscribeerd. Gezamenlijk vormen ze een belangrijk historisch audiovisueel archief.

Kenmerken van oral history
• Directe bron: De verhalen komen uit de eerste hand, gebaseerd op eigen ervaringen.
• Persoonlijke beleving: De betekenis die mensen geven aan gebeurtenissen staat centraal.
• Vastlegging in een transcriptie: Met het oog op onderzoek en hergebruik wordt het interview uitgewerkt in een letterlijke transcriptie.

Oral history en erfgoed
Oral history speelt een belangrijke rol in de manier waarop we erfgoed begrijpen en ervaren. Dit gebeurt op drie manieren:

1. Historisch bronmateriaal – Mits goed uitgevoerd en bewaard, vormen oral history-interviews op zichzelf erfgoed.
2. Gelaagde perspectieven – Oral history biedt inzicht in hoe mensen met verschillende achtergronden betekenis geven aan erfgoed.
3. Betrokkenheid – Het is een krachtig middel om individuen, groepen en gemeenschappen te verbinden met erfgoed, zowel in steden als op het platteland.

De ontwikkeling van oral history
De methode van oral history werd al in de 19e eeuw gebruikt door de Franse historicus Jules Michelet, die ooggetuigen interviewde over de Franse Revolutie. In de 20e eeuw ontwikkelde Paul Thompson oral history verder, met zijn invloedrijke boek The Voice of the Past.
In Nederland werd oral history na de Tweede Wereldoorlog steeds belangrijker. Historicus Ben Sijes gebruikte interviews om ontbrekende details over de Februaristaking vast te leggen, omdat officiële verslagen onvoldoende persoonlijke ervaringen bevatten.
Vanaf de jaren zestig groeide de interesse voor verhalen van arbeiders, vrouwen en andere onderbelichte groepen. Historica Selma Leydesdorff richtte de Vereniging voor Historische Mondelinge Documentatie op, die later overging in de Landelijke Werkgroep Oral History. Vooral de vrouwenbeweging speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling van de methode, omdat de bijdrage van vrouwen vaak onderbelicht bleef in de traditionele geschiedschrijving.

De kracht van mondelinge geschiedenis
Sinds de jaren negentig erkent UNESCO mondelinge bronnen als een belangrijk onderdeel van het immaterieel cultureel erfgoed. Oral history helpt niet alleen bij het bewaren van verhalen, maar ook bij het overdragen van kennis en herinneringen tussen generaties.
Het vertellen en vastleggen van persoonlijke verhalen geeft mensen de kans om hun ervaringen te delen, te duiden en te bewaren. De luisteraar of kijker ervaart deze verhalen op een indringende manier, wat bijdraagt aan een rijker en inclusiever geschiedbeeld.
Wil je meer informatie of zelf aan de slag met een oral history-project? Op deze pagina vind je richtlijnen en tips. Klik op het stappenplan en volg de workflow om het proces stap voor stap te doorlopen.