De Jaren Dertig

De geïnterviewden spreken vanuit hun onderscheiden posities over hun ervaringen in de jaren ’30. De gesprekken zijn verwerkt in Schoutens boek: Voor de oorlog. Herinneringen aan de jaren ’30, Amsterdam: De Bezige Bij, 1982; eveneens als tweedelige uitgave verschenen bij de Stichting Burgerschapskunde/Nederlands Centrum voor Politieke Vorming in 1981. 

Geïnterviewden:

• Hendrik Algra, leraar, voorzitter van de ARP-kiesvereniging in Leeuwarden den en van 1935 tot 1978 hoofdredacteur van het Friesch Dagblad, spreekt bewonderend over Colijn.
• Pieter Both, sinds 1928 een van de eerste KLM-piloten, vertelt over zijn ervaringen in de vroege jaren van de (burger-)luchtvaart.
• Jenny Brus, dochter van een stationsrestauratiehouder in Zevenaar, vertelt hoe het er in de jaren dertig aan toeging als de D-treinen met (joodse) vluchtelingen uit Duitsland aankwamen en velen op het station werden vastgehouden en even later teruggestuurd. Slechts enkelen konden blijven of kregen de gelegenheid door te reizen naar bijvoorbeeld de Verenigde Staten. 
• Elly Bysterus Heemskerk, van 1914-1951 violiste bij het Concertgebouworkest, spreekt onder meer over de dirigenten Willem Mengelberg en Pierre Monteux en over haar huis aan de Koninginneweg, dat in 1940 door de Duitsers werd gevorderd.
• Leo Corsius, een socialistische kraanmachinist bij de Sfinx-aardewerkfabriek in Maastricht, vertelt over zijn ervaringen in de moderne vakbond en de problemen die dat in het katholieke bolwerk opleverde. Regelmatig duikt in het gesprek de staking van 1929 in de Zinkwitfabriek op.
• Frits Günther, CPN-er uit Amsterdam, vertelt over zijn ervaringen in de Internationale Brigade in de Spaanse Burgeroorlog. Hij was in Spanje van 1937 tot 1939 en raakte tot tweemaal toe gewond. Bij terugkomst wist hij enige tijd de Nederlandse autoriteiten te omzeilen maar niettemin kostte het ‘treden in vreemde krijgsdienst’ hem toch nog voor tien jaar zijn Nederlanderschap.
• Sjeng Hardy, werknemer van de Maastrichtse Sfinx-aardewerkfabriek, vertelt over het zware leven en werken in de jaren derig, waarin voortdurend ontslag dreigde.
• Frans Laheij, chef van drie stempellokalen in Maastricht – respectievelijk voor georganiseerden in de katholieke en de socialistische vakbeweging en voor ongeorganiseerden – vertelt over zijn ervaringen met de steuntrekkers, de clerus en de gemeente.
• Stan Poppe, gemeenteraadslid voor de SDAP in respectievelijk Ede en Zaandam. In 1932 ging hij met de linkse oppositie mee naar de OSP onder leiding van Jacques de Kadt. Dit lidmaatschap betekende in 1934 zijn ontslag als werknemer van de rijksbelastingdienst, omdat de OSP voorkwam op de in 1933 ingestelde lijst van voor ambtenaren verboden organisaties. Daarop richtte hij voor de partij uitgeverij De Vlam op, die nog lang bleef bestaan nadat de OSP en de RSP van Henk Sneevliet in 1935 tot RSAP fuseerden. In ’37 zag hij zich echter gedwongen te bedanken voor de partij om terug te kunnen keren naar zijn oude baan. 
• Jozef Rosenberg, winkelier in Zevenaar, vertelt over zijn werk voor vluchtelingen die uit Duitsland en Oostenrijk in de grenstreek aankwamen. Hij poogde via Nederlandse vluchtelingencomités zoveel mogelijk voor de mensen te doen. Zelf joods kwamen hij en zijn gezin de oorlog ondergedoken door.
• Jan Rot, politiek tekenaar en een van de voormannen van de SDAP in Amsterdam, vertelt over de afscheiding van de oppositionele Fakkelgroep (naar het blad De Fakkel) binnen de SDAP in 1932 en de daaropvolgende oprichting van de OSP. Hijzelf bleef in de SDAP en was jarenlang voorzitter van de Amsterdamse afdeling 9: Jordaan en Kinkerbuurt. Tevens spreekt hij over het Plan van de Arbeid en over zijn (teken)werk voor het blad Arbeid Vrijheid Brood van het Bureau voor actie en propaganda tegen fascisme en communisme: kortweg Buracprop.
• Pi Scheffer, onderwijzer en trombonist/arrangeur, vertelt over zijn ervaringen als semi-professioneel (jazz)musicus in het vooroorlogse dansorkest The Blue Ramblers en over zijn ontmoetingen met Coleman Hawkins, Django Reinhardt en anderen. Na de oorlog werd hij de leider van het AVRO-dansorkest The Skymasters.
• Koos de Vink spreekt over zijn armoedige jeugd in Leiden, zijn politieke sympathieën en zijn vriendschap met Marinus van der Lubbe, de jonge Nederlandse communist die in 1933 in Duitsland ter dood werd veroordeeld wegens het stichten van de brand in het Rijksdaggebouw in Berlijn.