Na de coup van 30 september 1965 werden vele Indonesiërs vermoord en duizenden werden opgesloten op verdenking van communistische en linkse sympathieën. Na terugkeer in de Indonesische maatschappij kregen ze te maken met stigmatisering.

Het project Taporal ging in de jaren 1990 van start. Na jaren van onderdrukking en stilte begonnen voormalig politiek gevangenen hun herinneringen aan de periode na de coup van 30 september 1965, hun gevangenschap en de jaren na hun vrijlating op te schrijven. Andere konden of wilden hun verhaal niet opschrijven. Hen werd gevraagd hun ervaringen vast te leggen in een interview. Het doel van het project was om zoveel mogelijk levensverhalen van ex-politieke gevangenen vast te leggen om er zo voor te zorgen dat dit deel van de geschiedenis niet (bewust) vergeten zou worden. Het project heeft gedeeltelijke financiering ontvangen van het IISG in 1993.

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1945 – 2000. Er wordt voornamelijk over Indonesië gesproken. Thema’s zijn o.a. interneringskampen, concentratiekampen, politieke gevangenen, dwangarbeiderskampen, coup van 30 september 1965, stigmatisering, Suharto regime.

Indonesische soldaat voor de executie van zogenaamde communistische verdachten. [Bron: insideindonesia.com]

De interviews zijn hoogstwaarschijnlijk afgenomen in Indonesië gedurende Frans Stultiëns’ correspondentschap voor de KRO. Het zijn volledige ongemonteerde interviews. De interviews zijn opgenomen na de vrijlating van politiek gevangenen vanaf 1978, naar aanleiding van het bezoek van toenmalig minister-president Van Agt aan Indonesië in april 1980 en in de aanloop naar de  Indonesische parlementsverkiezingen in mei 1982.

De opnames zijn via Komitee Indonesië bij het IISG ondergebracht.

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1960 – 1981. Er wordt voornamelijk over Indonesië en de Molukken, Buru gesproken. Thema’s zijn o.a. politiek gevangenen, statement Nederlandse regering op persconferentie Jakarta 1980, Suharto, machtselites, corruptie, vergelijking situatie Iran en Indonesië, speciale troepenmacht, rellen in Makassar, racialisme, godsdienst, krijgsdienst, zakelijke belangen, politiek gevangenkamp Buru, isolatie, contact buitenwereld, zelfmoord, verkrachting, vrouwenafdeling, jeugdbeweging, vrouwenbeweging, boerenbeweging, jonge gevangenen, zwangerschap, toekomst van Indonesië, neokoloniaal regime, Poncke Princen, mensenrechten, politieke situatie, gevolgen van politiek gevangenschap, werkkamp, vluchtpogingen, slechte hygiënische toestanden.

De collectie is eind jaren negentig opgenomen. Hersri Setiawan, zelf politiek gevangene (tapol) van 1969 tot 1978 in Jakarta en op het eiland Buru, nam de interviews in verschillende landen in Europa en Azië af. Het doel was om individuele levensverhalen te verzamelen van Indonesische politieke emigranten die nog steeds in West-Europa, China, Vietnam en Indonesië wonen of woonden. De interviews gaan in op hun activiteiten als onderdeel van de Indonesische linkse intelligentsia vóór 30 september 1965 en hun levens na 1965 buiten Indonesië. Het project werd begeleid door Henk Schulte Nordholt en Willem van Schendel en gefinancierd door de Ford foundation. Naast de interviews is er ook een groot aantal egodocumenten verzameld waaronder memoires, rapporten en brieven van of over o.a. Institute of People’s Culture (LEKRA), de vakbondsbeweging en de Communistische Partij van Indonesië (PKI).

Interviews met oud-CPN-ers door studenten Rijksuniversiteit Groningen

Een gedeelte van de collectie was al aanwezig op het IISG en ontsloten als BG GC2/778-848

René Dammen, C.J. Drost,  Trees Enink, Ebel Glastra, Hans Heres, Daan Lataster, Klaas-Gert Lugtenborg, Fred Luider, Laurens Meerten, R. Meinds, Joop Morriën, Aiko Platje, M. Reining, J.G. Schoemaker, A. Schwertman, Koert Stek, Harrie Visser en Clara de Jong, Thewis Wits, Jaap Wolff, C. IJmkers

R. van Bueren-Schalker, Jaap ten Dam, Joop van Esch, J. Knukkel,  H.F. Koning, Dick van der Meer, J. van de Meulenhof en B. Kastelijn, K.F. Neyssel, Anje van Reemst, Els Schalker-van Karstanje, L.J.  Schmidt, D.  Smook, A.  Verreijt, J.J. van Wijngaarden, dhr. Stuit, W. Klinkenberg, Luppo Leeuwerik, dhr. Jack Zeelen, Fré Meis

Wim Pelt (geboren te Heerlen 1947) leerde het banketbakkersvak en werkte van 1965-1970 in de bakkerij van zijn vader. Hij studeerde in de jaren zeventig geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Utrecht en de Universiteit van Amsterdam en was in de jaren zeventig en tachtig actief in de CPN o.a. in de dagelijkse leiding van de districten Limburg en Utrecht, instructeur voor de CPN in het district Vecht-IJsselstreek, mede-verantwoordelijk voor de abonneewerving en bezorging van De Waarheid in het district Rotterdam, lid van de coördinatiegroep van de IPSO-geschiedenisgroep, lid van de redactie van Komma. Pelt was werkzaam als leraar in het beroepsonderwijs.

Wim Pelt promoveerde op Vrede door revolutie. De CPN tijdens het Molotov-Ribbentrop Pact (1939-1941)

De rol van de CPN in het eerste bezettingsjaar is lange tijd een beladen onderwerp geweest, waarover vóór- en tegenstanders van die partij niet redelijk konden discussiëren. Tot een echt afstandelijke wetenschappelijke behandeling kwam het pas in het boek van H. Galesloot en S. Legêne, Partij in het verzet (1986), dat een kleine 100 bladzijden aan de omstreden periode wijdt. De dissertatie van W. F. S. Pelt gaat ook weer voor bijna de helft over dat eerste bezettingsjaar, echter niet meer als onderdeel van de bezettingsgeschiedenis: Pelts onderwerp is de periode vanaf het sluiten van het Duits-Russische pact van 23 augustus 1939 tot aan de Duitse inval in de Sovjetunie en de in die periode door de CPN gevoerde politiek. Dus niet de binnenlandse politieke situatie in Nederland bepaalt Pelts periodisering, maar de buitenlands-politieke positie van de Sovjetunie.

Eric de Lange (1947-2003), socioloog, deed onderzoek naar Socialistische Jeugd van Nederland opgericht in 1960.

Uit het contact tussen de Zaanse PSP-jongeren en leden van de radicale Politeia-afdeling in Rotterdam; beweging voor jonge mensen die leemte moest opvullen na het wegvallen van traditionele socialistische jeugdbewegingen. SJ had revolutionair socialistische grondslag en streefde door middel van acties en studiekringen naar een betere maatschappij. In deze nieuwe beweging domineerden de Politeianen. De SJ werd een kleine, maar zeer actieve en gedisciplineerde organisatie. Men probeerde de traditionele idealen en symbolen van de socialistische arbeidersbeweging in ere te houden. Voorbeelden hiervan waren de pinksterkampen, de aanspreektitel van ‘kameraad’ en het dragen van blauwe hemden.

Interviews van Henne Pauli over het voorzitterschap van Wim Kok van de FNV met Joop den Uyl, Chris van Veen, Piet Vos en Kok zelf.

Joop den Uyl in juli 1983. 83 min.

Chris van Veen, voorzitter van het Verbond van Nederlandse Ondernemingen (VNO). 97 min.

Piet Vos, secretaris van de Industriebond FNV. 139 min.

Wim Kok. 93 min.

Interviews van Pauli met politici en vakbondsbestuurders: Willem Aantjes, Fons Arnolds, Wim Duisenberg, Ruud Lubbers, Greetje Lubbi, Piet Steenkamp, Jan Terlouw en  Karin Adelmund.

Willem Aantjes en Ruud Lubbers op 25 oktober 1978 naar aanleiding van het debat over ‘Bestek ’81’ . 124 min.

Fons Arnolds, kenner van de katholieke arbeidersbeweging, op 20 maart 1983 over de toekomst van de FNV. 124 min.

Wim Duisenberg op 16 juli 1984 over de SER. 91 min.

Greetje Lubbi, voorzitter van de Voedingsbond FNV, op 20 maart 1983. naar aanleiding van de honderdste sterfdag van Karl Marx over de sporen van Marx in de vakbeweging. 94 min.

Piet Steenkamp over arbeidstijdverkorting. 62 min.

Jan Terlouw over een door D’66 uitgebracht rapport over technologische vernieuwing en sociaal-economisch beleid. 65 min.

Karin Adelmund. 45 min.

Het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) in Amsterdam investeert al weer enkele jaren in zogenaamde ‘oral history projecten’. Wat onder meer inhoudt: via gesprekken en interviews zicht krijgen op aspecten van sociale en vakbondsgeschiedenis, die je niet zo direct terugvindt in het meeste geschreven of digitale materiaal.
Dat leidt in 2016-2017 tot een serie uitgebreide en boeiende interviews met Wim Kok (1938-2018), in 2018 gevolgd door een reeks niet minder spannende gesprekken met Lodewijk de Waal.
Begin 2023 heeft de volgende loot aan de stam van dit project het licht gezien: de Henk Muller tapes. Vier interviews met deze door de wol geverfde vakbondsman.

Het resultaat: vele uren uniek vakbondshistorisch videomateriaal. Hieronder het complete overzicht én de links naar de interviews.

Collectie Interviews Wim Kok

COLL00306

Collectie Interviews Lodewijk de Waal

COLL00540

Collectie Interviews Henk Muller

COLL00691

De Vakbondshistorische Vereniging werd opgericht in 1983; doelstellingen van de VHV waren het vergroten van de kennis van de vakbondsgeschiedenis en het bevorderen van de belangstelling voor de historie van de vakbeweging.

In deze audiocollectie zijn interviews te beluisteren met leden van de St. Eloy Katholieke Arbeidersbeweging, Algemeene Nederlandsche Metaalbewerkerbond Rotterdam,  de Algemene Nederlandse Bouwarbeidersbond, ABB en ABVA, Amsterdam, NVV, Friesland, de Transportbond en de Algemene Nederlandse Diamantbewerkersbond.

Het archief is in 2005 door de Stichting VHV “Vrienden van de Historie van de Vakbeweging” aan het IISG in bewaring gegeven; met een aanvulling in 2018 uit de achterstanden van het IISG en in 2021 van Jacques van Gerwen.

Gerrit (Ger) Johannes Verrips; geboren in Amsterdam 18 december 1928, overleden in Amsterdam 31 augustus 2015; actief lid van de PvdA 1948-1952; lid van de CPN 1953-1975; redacteur van het communistische dagblad De Waarheid 1960-1968; lid van het partijbestuur van de CPN 1958-1964; opnieuw lid van de PvdA vanaf 1985; redactielid van het maandblad Socialisme en Democratie; voorzitter van het Fonds voor de Letteren 1980-1987; publiceerde een aantal romans waarvan Nathalie wellicht de bekendste is en biografieën van Albert Camus en Karel van het Reve.

In 1995 verscheen zijn magnum opus Dwars, duivels en dromend. De geschiedenis van de CPN 1938-1991.

Interviews met Harry Verheij,  Marcus Bakker, Henk Goudkuil, Duco Hellema, Henk Hoekstra, Hanneke Jagersma, J.C.W., Esther de Jong, Bertus Brandsen, Gerrit Kleinveld, Gerard Maas, Geert van der Molen, Frans Molin, Koert Stek, Jan Vlietman, Jaap Wolff, Joop Morriën.

CPN-conferentie in Amsterdam, Paul de Groot (links) en Marcus Bakker. 22 december 1973, Amsterdam,

Dwars, Duivels en Dromend is een boek van Ger Verrips uit 1995 dat gaat over de geschiedenis van de Communistische Partij van Nederland (CPN) van 1938 tot 1991.

Verrips, zelf twintig jaar lid van de CPN, baseerde het boek op nooit eerder onderzochte documenten, in de tot dan toe gesloten archieven van de CPN in Amsterdam, de Communistische Partij van de Sovjet-Unie (CPSU) in Moskou en de Binnenlandse Veiligheidsdienst. Hij sprak met diverse vooraanstaande leden van de partij, onder wie Annie van Ommeren-Averink, Bertus Brandsen, Harry Verheij, Jan Vlietman en Huib Zegeling.

Hij schetst een portret van Paul de Groot, veertig jaar de leider van de CPN. Hij beschrijft het functioneren van de illegale CPN in de oorlogsjaren en het verzet van de communisten. Verder beschrijft hij de Koude Oorlog, de reacties op de Hongaarse Opstand, de breuk met Moskou en de interne partijstrijd. Ook de laatste periode van crisis, intellectuele opleving, feminisering en de uiteindelijke teloorgang die tot opheffing van de partij, wat uiteindelijk tot samengaan met andere partijen in GroenLinks leidde, zijn beschreven.