menu
Geef een of meerdere zoektermen op.
Gebruik dubbele aanhalingstekens om in de exacte woordvolgorde te zoeken.

Gaston Leval en de anarchistische zaak

Rudolf de Jong | IISG
 
Tijdsaanduiding: 1921-1939
Aantal interviews: 1 (1 persoon)
Toegankelijkheid: t.b.v. onderzoek
Transcripties: nee
Periode interviews: 16 april 1973
Opmerkingen:

Soort interview: onderzoek

Dit interview is te vinden in DAAN, het digitale archief van Beeld & Geluid onder “Stichting film en wetenschap” en/of “Gaston Leval (Ps. Pierre Piller), Franse anarchist”

Er bestaat eveneens een transcriptie van een interview met de interviewer Rudolf de Jong

 

 

Drager: 3 geluidsbanden
 

Rudolf de Jong interviewde Gaston Leval (1895-1978) over de Spaanse Burgeroorlog, het Spaanse anarchisme, collectivisaties en Levals reis naar de Sowjet-Unie in 1921. Leval (ook pseudoniem Pierre Piller) was de zoon van een communard en corrector van beroep. In 1915 trok hij als Franse dienstweigeraar naar Spanje, waar hij zich aansloot bij de anarcho-syndicalistische vakbeweging, de Confederación Nacional del Trabajo (CNT).

 

Na in 1921 enkele maanden in de Sowjet-Unie te hebben doorgebracht als gedelegeerde van de CNT, vestigde hij zich in 1924 in Argentinië. In 1934 keerde hij terug naar Spanje waar hij als actief lid van de CNT de Spaanse Burgeroorlog meemaakte. Terug in Frankrijk in 1938 werd hij alsnog wegens dienstweigering tot 4,5 jaar gevangenisstraf veroordeeld. Hij ontsnapte in 1940 en vluchtte naar het platteland. Zijn hele verdere leven bleef hij zich in woord en geschrift inzetten voor de anarchistische zaak. Hij publiceerde een groot aantal artikelen, brochures en boeken in het Frans, Spaans en Italiaans.

 

De interviewer schreef een academisch artikel over dit onderwerp genaamd “Triomf en tragiek in Spanje over de CNT en het anarchosyndicalisme” Zie hiervoor bladzijde 55

 

De Britse Marine en krijgsgevangenschap

Imperial War Museum
 
Tijdsaanduiding: 1911-1924
Aantal interviews: 1 (1 persoon)
Toegankelijkheid: t.b.v. onderzoek
Transcripties: nee
Periode interviews: 9 december 1975
Opmerkingen:

Soort interview: wetenschappelijk

De collectie is nog niet gedigitaliseerd en daarom niet direct in te zien bij Beeld & Geluid. Digitalisering kan wel worden aangevraagd bij Beeld & Geluid via: zakelijk@beeldengeluid.nl

Wel is dit item te vinden op de website van IWM

Drager: 1 geluidsband
 

In de IWM-serie ‘Royal Navy: lower deck 1910-1922’ spreekt de Britse onderofficier/hofmeester William Halter (geb. 1894) met de interviewer David Lance over zijn tijd bij Britse Marine tussen 1911 en 1924.

 

Halter behoorde tot het onderdeel Signals and Submarine. Hij maakte deel uit van de 1st Royal Naval Division, die in oktober 1914, enkele maanden na het begin van de Eerste Wereldoorlog, door de Britse admiraliteit naar België was gestuurd om te pogen daar de stad Antwerpen uit de handen van de Duitsers te houden. Toen dat mislukte, vluchtten de Britse militairen, samen met een miljoen Belgen, naar Nederland. Hier werden zij, in het kader van de Nederlandse neutraliteitspolitiek, geïnterneerd in Groningen.

Oorlogsverslaggeving

Stichting Film en Wetenschap
 
Tijdsaanduiding: 1940-1970
Aantal interviews: 12 (12 personen)
Toegankelijkheid: t.b.v. onderzoek
Transcripties: Nee
Periode interviews: 1978
Opmerkingen:

De interviews zijn nog niet gedigitaliseerd en daarom niet direct in te zien bij Beeld & Geluid. Digitalisering kan wel worden aangevraagd bij Beeld & Geluid via: zakelijk@beeldengeluid.nl 

Drager: 44 geluidsbanden

Het idee voor de interviews en de driedelige documentaire serie is gebaseerd op het boek: The First Casualty: The War Correspondent as Hero and Myth-Maker from the Crimea to Kosovo, Phillip Knightley, Johns Hopkins University Press, ISBN: 9780801869518

De interviews zijn gemaakt ten behoeve van de driedelige documentaire serie De waarheid ligt op het slagveld (16mm film), die Roelof Kiers voor de VPRO-televisie maakte over de rol van verslaggevers in verschillende oorlogen. Aan de serie werkte ook Jan Blokker mee. De serie werd uitgezonden op 26 november en 3 en 10 december 1978 en duurde in totaal 5 uur en 45 minuten. In de VPRO-gidsen van de weken waarin de serie werd uitgezonden, zijn telkens achtergrondartikelen met betrekking tot de dan aan de orde zijnde aflevering opgenomen. 

 

In de eerste aflevering, onder de subtitel ‘…or should I hold my tongue?’, wordt naast een overzicht van de berichtgeving van de Krimoorlog tot en met de oorlog in Vietnam het gesprek met Ross Munroe verwerkt. Munroe, een Canadees oorlogscorrespondent, vertelt in het interview onder meer over de raid op Dieppe in augustus 1942 en waar hij in zijn berichtgeving toen rekening mee diende te houden. De tweede aflevering, getiteld ‘It was all rock and roll’, verwerkt de interviews met Amerikaanse verslaggevers van de Vietnamoorlog: Peter Arnett (Associated Press), David Halberstam (New York Times; Pulitzerprijswinnaar), de fotograaf Tim Page (Life, Time) en CBS-televisieverslaggever Jack Laurence. In de derde aflevering, ‘Bitte, berichten Sie’, zijn fragmenten te zien van de gesprekken die Kiers hield met enkele journalisten die tijdens de Tweede Wereldoorlog de berichtgeving van de zijde van nazi-Duitsland verzorgden. Zij waren toen verenigd in de zogeheten Propaganda Kompanien (PK): Katzke (cameraman oostfront), Riegger (leider PK-team west- en oostfront), Stephan (leider afdeling PK-pers Propagandaministerium), Viertel (radioverslaggever oostfront) en Heysing (journalist west- en oostfront). Interviews die niet in de serie zijn verwerkt zijn de interviews met de PK-verslaggevers Nannen en Ritter von Schramm. 

Papoea: een geschiedenis

 
Tijdsaanduiding: 1920-2004
Aantal interviews: 36
Toegankelijkheid: openbaar
Periode interviews: 2000-2004
Opmerkingen:

De collectie is openbaar en in de loop van 2023 toegankelijk. De collectie is dan alleen toegankelijk in de leeszaal of via een beschermde omgeving (wachtwoord nodig) online te beluisteren.
De bestanden zijn niet te downloaden.

 

De interviews zijn afgenomen in het kader van Dirk Vlasbloms publicatie Papoea: een geschiedenis. Dit boek behandelt vijf eeuwen geschiedenis van Papua, met de nadruk op de periode vanaf 1945 en met speciale aandacht voor de overdracht van Nederland aan Indonesië in 1962. In het boek staat het perspectief van Papua’s centraal.

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1920 – 2004.
Er wordt voornamelijk over Indonesië en West-Papua gesproken. Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, Indonesische revolutie, overdracht aan Indonesië in 1962, bezetting.

 

De collectie is gedigitaliseerd en duurzaam opgeslagen bij een e-depot.

 

 

Papoea: Een geschiedenis

Vlasblom, D. 

University Press, Amsterdam, 2004

ISBN 90-5330-399-5
9 789053-303993

Dirk Vlasblom (1952) studeerde culturele antropologie in Utrecht. Hij is met een korte onderbreking sinds 1990 correspondent voor NRC Handelsblad in Jakarta. Eerder publiceerde hij Jakarta, Jakarta – Reportages uit Indonesië (1993), In een warung aan de Zuidzee-Verhalen uit Indonesie (1998) en Ankers & Kettingen – Een Rotterdamse kroniek (2001).
Op meeslepende wijze vertelt de auteur de verhalen van Papoea. Hij putte hier- voor uit unieke bronnen. Hoofdrolspelers en ooggetuigen komen zelf aan het woord, niet zelden voor het eerst. De archieven van missie en zending zijn voor dit boek, eveneens voor het eerst, systematisch onderzocht.
Met dit magistrale werk schenkt de auteur de Papoea’s hun geschiedenis.

 

De geschiedenis van Zuid-Sulawesi

KITLV / W.T. IJzereef
 
Tijdsaanduiding: 1905-1986
Aantal interviews: 15
Toegankelijkheid: openbaar
Transcripties: Verslagen van de interviews beschikbaar
Periode interviews: 1981-1985
Opmerkingen:

link naar collectie

Het materiaal kan worden aangevraagd via de online catalogus van UB Leiden. De opnames zijn te beluisteren in de Leeszaal Bijzondere Collecties.

 

Drager: cassettebandjes

IJzereef, W.T., De wind en de bladeren : hiërarchie en autonomie in Bone en Polombangkeng (Zuid-Sulawesi), 1850-1950. Proefschrift Groningen, 1994. 

 

 

De Zuid-Celebes affaireKapitein Westerling en de standrechtelijke executies

Willem IJzereef

Uitgeverij de Bataafsche Leeuw B.V.

Voor zijn onderzoek naar de geschiedenis van Zuid-Sulawesi, in het bijzonder de politiek-militaire ontwikkelingen tijdens de Indonesische revolutie, heeft Willem IJzereef een vijftiental interviews afgenomen met oud-bestuursambtenaren en oud-militairen.
In het archief zijn ook verslagen van de interviews en onderzoekscorrespondentie opgenomen.

 

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1905 – 1986.
Er wordt voornamelijk over Indonesië, Zuid-Sulawesi gesproken. Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, Indonesische revolutie, Binnenlands Bestuur, bestuursambtenaren, Zuid-Celebes affaire.

 

Publicaties verbonden aan de collectie: IJzereef, W. (1984). De Zuid-Celebes affaire: kapitein Westerling
en de standrechtelijke executies. Bataafsche Leeuw.

 

Archief en inventarisnr.: D H 1284. Dertien cassettebandjes zijn overgebracht naar de AV-collectie van het KITLV (D AUD 1085 – 1097)

 

Spaanse Burgeroorlog

Stichting Film en Wetenschap / Djoeke Veeninga
 
Tijdsaanduiding: 1936-1939
Aantal interviews: 3
Toegankelijkheid: t.b.v. onderzoek
Transcripties: nee
Periode interviews: 1979
Opmerkingen:

De collectie is nog niet gedigitaliseerd en daarom niet direct in te zien bij Beeld & Geluid. Digitalisering kan wel worden aangevraagd bij Beeld & Geluid via: zakelijk@beeldengeluid.nl

Drager: 2 geluidsbanden
 

Djoeke Veeninga, later bekend voor haar diverse marathoninterviews, interviewde in 1979 drie bekende intellectuelen met betrekking tot de Spaanse Burgeroorlog. Twee van deze mannen streden aan de kant van de republikeinen en waren na de burgeroorlog belangrijke publieke intellectuelen. Deze interviews verdiepen daarmee niet alleen onze kennis van de Spaanse Burgeroorlog maar eveneens van het intellectuele klimaat van de twintigste eeuw.

 

Het betreft de volgende drie personen:

  • De communistische oud-Spanjestrijder Arie van Poelgeest (1913-2000), een van de weinigen die niet zijn Nederlanderschap was kwijtgeraakt bij terugkeer uit de Spaanse Burgeroorlog. Van Poelgeest heeft meegeholpen om de Karl Marx kazerne, waar George Orwell nog getraind heeft, te veroveren. In een latere strijd raakte Van Poelgeest verwond en in het ziekenhuis kwam hij de beroemdheid Ernest Hemingway tegen. In 1938 arriveerde hij vervolgens in Nederland.
  • De sinds 1953 in Nederland woonachtige Spaanse letterkundige Francisco Carrasquer (1915-2012). Hij was een onderdeel van de Durruti-kolone tijdens de Spaanse Burgeroorlog. Ook zijn broers waren een onderdeel van de anarchistische beweging binnen de Spaanse Burgeroorlog. In 1949 ging Carrasquer in ballingschap, eerst in Frankrijk en daarna in Nederland. Als universitair docent nam hij een centrale plek in binnen het intellectuele leven.
  • De anarchist Anton Constandse (1899-1985), een journalist, auteur en publicist. Hij zag de Spaanse Burgeroorlog als de laatste mogelijkheid in de geschiedenis voor een anarchistische revolutie. Als intellectueel bezat hij veel kennis van Spaanse literatuur en het anarchisme. In de laatste jaren van zijn leven was hij wekelijks te horen in verschillende radio-uitzendingen in Nederland.

De oorlog ver weg

Werkgroep Overijssel Nederlands-Indië Nieuw-Guinea (WONING)
 
Tijdsaanduiding: 1942-1962
Aantal interviews: 51
Toegankelijkheid: openbaar
Transcripties: Beknopte samenvattingen beschikbaar
Periode interviews: 2012-2013
Opmerkingen:

Beeldmateriaal kan niet direct online aangevraagd worden. Er kan contact opgenomen worden met Collectie Overijssel waarna de interviews op afspraak in de studiezalen te bekijken zijn.

 

Aanleiding van interviews was het overlijden van Gerrit ter Haars (Werkgroep Overijssel Nederlands-Indië Nieuw-Guinea) broer in Indonesië tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog en zijn gevoel dat Nederlandse veteranen onrecht is aangedaan.

Zowel Collectie Overijssel (voorheen Historisch Centrum Overijssel) als het NIOD hebben de interviews
gefaciliteerd door middel van het beschikbaar stellen van camera’s en banden. Doelstelling was om
via de uitgave van een boek meer aandacht te genereren voor deze oorlog en alle betrokkenen.
Deelnemers zijn via persoonlijke netwerken en snowball sampling gevonden.

 

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1942 – 1962.
Er wordt voornamelijk over Indonesië, Nederland en Nieuw-Guinea gesproken. Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, Indonesische revolutie, herbezetting, onafhankelijkheidsstreven, oorlogsvrijwilligers, dienstplichtigen, veteranen, Darul Islam, TNI.

 

 

De oorlog ver weg, 1942-1949
Nederlands-Indie, de Japanse bezetting en de politionele acties

Auteur: Gerrit ter Haar

Uitgever: Gigaboek, Broek op Langedijk, 2013

ISBN: 9789085483755

 

De oorlog ver weg, 1949-1962

verhalen via interviews van burgers, militairen die de oorlog in Indië hebben meegemaakt

Auteur: Gerrit Ter Haar

Uitgever: Abc Uitgeverij, 2015
ISBN: 9789079859238

 

Oost naar West

UvA / Theo Stevens
 
Tijdsaanduiding: 1942-1963
Aantal interviews: 27
Toegankelijkheid: openbaar
Transcripties: ja
Periode interviews: 1992-1995

KITLV / UB Leiden

 

COLLECTIE overzicht

Opmerkingen:

Het materiaal kan worden aangevraagd via de online catalogus van UB Leiden. De opnames zijn te beluisteren in de Leeszaal Bijzondere Collecties.

Drager: cassettebandjes
 

Archief en inventarisnr.: D H 1565. De cassettebandjes zijn overgebracht naar de AV-collectie van het KITLV.

 

De interviews zijn onderdeel van het werkmateriaal dat is voortgekomen uit het curriculum bij de UvA over de geschiedenis van voormalig Nederlands-Indië onder leiding van Theo Stevens. P. Schuurmans mocht deze interviews gebruiken voor haar doctoraalscriptie Aanpassen aan Holland. De collectie bestaat uit het  onderzoeksmateriaal behorende bij Schuurmans’ scriptie.

Naast transcripten van verschillende interviews bevat de collectie ook een schrift met aantekeningen en ingevulde enquêteformulieren.

 

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1942 – 1963.
Er wordt voornamelijk over Indonesië en Nederland gesproken. Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog,
Indonesische revolutie, migratie, repatriëring.

Publicaties verbonden aan de collectie: Schuurmans, P. (2002). Aanpassen aan Holland: onderzoek
naar Indische Nederlanders en hun beleving van de repatriëring 1950-1963 [Doctoraalscriptie]. Universiteit
van Amsterdam.

Indië in je Ziel

Stichting Oorlogsverhalen, Pia Media
 
Tijdsaanduiding: 1930-heden
Aantal interviews: 14
Toegankelijkheid: beperkt openbaar
Transcripties: samenvattingen beschikbaar
Periode interviews: 2021-2022
Opmerkingen:

Op aanvraag en bij hoge uitzondering kan het ruwe materiaal bekeken worden.

 

Indië in je Ziel zijn de persoonlijke verhalen van hen die het begin van de Japanse bezetting meemaakten, en zij die hiervan de gevolgen kennen als echtgenoot, kind, kleinkind en ja, zelfs achterkleinkind. Welke invloed heeft de oorlog en Indië op hun leven? Van toen tot nu. Hoe voelt dit? En wat doe je ermee?

 

Aanleiding voor het documentaire project Indië in je Ziel was de te verwachten grote aandacht voor de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog in verband met de onderzoeksresultaten van het onderzoeksprogramma Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945 – 1950 van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV), het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust en Genocidestudies.

Stichting Oorlogsverhalen wilde een project starten waarin het geweld uit die tijd een plek krijgt in persoonlijke getuigenissen. De hoofdvragen zijn: Welke invloed heeft de oorlog en Indië op uw leven? Hoe voelt dit? En wat doet u ermee?

 

Stichting Oorlogsverhalen verzameld nog steeds verhalen die onder dezelfde projectnaam worden opgenomen.

 

Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, Japanse bezetting, Indonesische revolutie, herbezetting, interneringskampen, krijgsgevangenen, migratie, trauma.

 

Pia Media heeft in 2022 (in de eindfase van het project) vijf tv-uitzendingen geproduceerd voor Omroep MAX Indië in je Ziel waarin (een deel van) deze interviews gebruikt zijn.

 

Indië in je Ziel

 

Vijf korte documentaires van de Stichting Oorlogsverhalen waarin zowel Indische Nederlanders als Indiëveteranen geportretteerd worden. Tevens wordt zichtbaar en voelbaar hoe hun ervaringen doorwerken in de tweede, derde en soms zelfs vierde generatie: ook bij hen zit anno nu Indië in hun ziel.

 

Indische collectie 400

Kamp Makassar, West-Java
NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies
 
Tijdsaanduiding: 1940-1983
Aantal interviews: 6
Toegankelijkheid: openbaar
Transcripties: nee
Periode interviews: 1983, 1989
Opmerkingen:

NIOD Collectie 400 IC

De collectie is openbaar. Inventarisnummers 8494 – 8498 zijn te raadplegen in de studiezaal van het NIOD. Inventarisnummer 1520 is direct online te beluisteren.

 

De Indische collectie is gevormd uit archief- en documentatiemateriaal geschonken door particulieren. Sinds 1946 verzamelt het NIOD-materiaal met betrekking tot de periode startend met de aanloop tot de Tweede Wereldoorlog tot aan de soevereiniteitsoverdracht in december 1949.

De focus is komen te liggen op de ervaringen van Nederlanders tijdens de Japanse bezetting. De collectie bevat 5 interviews met 6 personen afgenomen voor de documentaire Je blijft toch een vreemde gemaakt door Marius van Deventer, 1983 en 1 interview afgenomen in 1989 met W.C. van Nifterik over de Tweede Wereldoorlog door Werner Zonderop. Bij het laatste interview zijn ook gedichten van de geïnterviewde beschikbaar onder inventarisnummer 5444. Deze gedichten zijn geschreven in de Tjipinang gevangenis.

 

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1940 – 1983.
Er wordt voornamelijk over Indonesië, Jakarta, Makassar en Nederland gesproken. Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, Japanse bezetting, Indisch verzet, veroordeling en gevangenschap in de Tjipinang-gevangenis, internering in Kamp Makassar en Kamp Vincentius, werk in de sjouw-bouw-ploeg, vluchtelingen uit Singapore.