Het project Ooggetuigen van de Gaswinning legt de komende twee jaar (vanaf april 2024) de verhalen van ten minste 100 mensen op video vast. Zo wordt op een unieke manier de recente geschiedenis aan de hand van persoonlijke verhalen verteld. De afgelopen jaren zijn al veel verhalen verzameld. Maar niet eerder zijn de getuigenissen van de inwoners en betrokkenen bij de gaswinning op een systematische en wetenschappelijke wijze vastgelegd. Dit initiatief wordt geleid door onderzoeker Nienke Busscher en geestelijk verzorger Marjo van Bergen. De interviews worden vanaf april 2024 opgenomen en gepubliceerd in de collectie van de filmbank Groningen. U kunt dus nog meedoen aan dit project! 

Hier kunt vindt u meer informatie over dit project.

En hier kunt u contact opnemen om mee te doen aan de interviews.

Hier is een (NPO-)interview met de leiders van het project.

Ooggetuigen van de Gaswinning is een initiatief van negen organisaties met wortels in Groningen naar een idee van Diepduik Media. Iedere partij brengt eigen expertise in, waardoor de (wetenschappelijke) kwaliteit wordt gegarandeerd. Speciaal voor dit project wordt een stichting opgericht. Zo wordt de onafhankelijkheid geborgd en kan de opbrengst van het project goed en zorgvuldig worden beheerd.

De interviews zijn afgenomen naar aanleiding van Rotterdam viert de Stad in 2016, een cultureel evenement rond de herdenking van de wederopbouw, en de term ‘wederopbouw’ dient in deze collectie breed opgevat te worden. Zo zijn er naast bijvoorbeeld architecten en gemeentewerkers uit de naoorlogse periode ook Rotterdammers met een migratieachtergrond en jongere Rotterdammers geïnterviewd over hun kijk op het leven in de Maasstad.

In eerste instantie was het doel van project Ziel van de Wederopbouw geen gericht historisch onderzoek, maar het samenstellen van een luisterboek van dezelfde naam voor een breed publiek. Dit boek bestaat uit een viertal cd’s met fragmenten uit de interviews, met daarbij een korte omschrijving van de personen die geïnterviewd zijn. Deze omschrijvingen zijn overgenomen in DANS. 

De interviews zijn gedeponeerd bij DANS. Het Stadsarchief Rotterdam bewaart de collectie. Het proces van het online beschikbaar maken van de collectie is uitgevoerd door de Erasmus Studio van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zij verzorgden de metadata van de collectie, testten automatische spraakherkenning en creëerden een standaard workflow voor dit proces, zodat instanties in de toekomst weten welke stappen zij kunnen ondernomen wanneer zij interviews beschikbaar willen maken voor onderzoek in de Media Suite.

De interviews zijn vrijwel geheel Nederlandstalig en bestaan uit een audio-opname met een transcript erbij. Deze transcripten variëren zeer in kwaliteit: veel van de transcripten zijn incompleet en sommigen hebben alleen tijdsaanduiding voor onderwerpen.

Van de totaal 86 interviews zullen niet allen in één keer geupload worden in verband met privacyverklaringen die nog niet compleet zijn. Dit is de reden waarom voorlopig niet alle interviews van nummer 1 tot 86 online staan.

Deze interviewserie bevat twee reeksen. Zie de snelkoppelingen voor het archief van Beeld en Geluid.

De eerste reeks genaamd “De schatkamer – De eerste getuigen van onze eeuw”:

Paul Julien 1901-2001

Vraaggesprek met de 93-jarige antropoloog en scheikundige Paul Julien. Julien vertelt over: zijn jeugd in

Utrecht; zijn exclusief op de wetenschap gerichte belangstelling, waardoor sociale en politieke ontwikkelingen

tijdens zijn jeugd zich aan zijn waarneming onttrokken; zijn expedities naar Afrika en de volgens hem positieve invloed van het kolonialisme op het door stammenstrijden verscheurde Afrika. Julien toont zich somber over de toekomst door de achteruitgang in het morele besef en acht het zelfs niet uitgesloten “…dat we op weg zijn naar een Derde Wereldoorlog.”

Hilda Verwey-Jonker 1908-2004

Vraaggesprek met sociologe en oud-kamerlid Hilda Verwey-Jonker (1908) over haar jeugd op Zuid-Beveland en in Zwolle; het SDAP-milieu waarin ze opgroeide; de positie van de vrouw in het begin van de twintigste eeuw; de seksualiteit zoals die beleefd werd door studenten; haar kleinkinderen; de opkomst van het rechts-extremisme in de jaren dertig en haar functioneren in mannenbolwerken als de SER en de Verenigde Naties. Verwey-Jonker vreest voor de gevolgen van de vergrijzing van de Westerse samenleving. Volgens haar zullen armere volken een deel van de welvaart overnemen zonder de technische en wetenschappelijke kennis te hebben om verantwoord met het milieu om te kunnen gaan.

Emile Schüttenhelm 1909-2003

Vraaggesprek met oud NTS-voorzitter Emile Schüttenhelm (1909) over: het katholieke milieu waarin hij opgroeide; de Eerste Wereldoorlog; opkomst en ondergang van het communisme; de opkomst van het rechts-extremisme in de jaren ’30; zijn medewerking aan de Wereldjamboree in 1937 en zijn ontmoeting met Lord Baden-Powell; zijn bevrijding in 1945 en het voorzitterschap van de NTS, waarvoor hij gevraagd was omdat hij, volgens minister Cals, de enige was die kans had te “overleven” in Hilversum.

Schüttenhelm haalt herinneringen op aan Henk Terlingen en ziet de toekomst positief tegemoet, daar volgens hem iedere generatie de inzet en creativiteit heeft die de toekomst nodig heeft.

De tweede reeks genaamd “De eerste getuigen van onze eeuw”:

Jan Tinbergen 1903-1994

Interview met Jan Tinbergen o.a. over zijn jeugd, het einde WO I, zijn studie natuurkunde in Leiden en zijn contacten met leermeesters Paul Ehrenfest en Albert Einstein; zijn werk bij het Centraal Bureau voor de Statistiek mn de crisis-bestrijding in de jaren ’30; over zijn overstap in 1936 naar de Volkenbond in Zürich en de samenwerking gedurende WO II met volkenrecht-deskundigen als Van Asbeck en van Eysinga t.b.v. het onderzoek naar de rol van internationale verdragen; zijn passivisme en anti-kolonialisme, het onderzoek door het CBS naar de economische consequenties m.b.t. overzeese gebiedsdelen en zijn kritiek op de houding van Min. Drees mbt de-kolonialisatie politiek. Verder vertelt hij over zijn onderzoek m.b.t. wereldvraagstukken als de ontwikkelingslanden- en milieuproblematiek ed. die volgens hem een mondiale aanpak vereisen d.m.v. een wereldregering en over het ontvangen van de Nobelprijs in 1969. Tenslotte geeft hij zijn toekomstvisie m.b.t. een economisch evenwicht m.n. tussen productie en eerlijker inkomensverdeling en zijn verlangen naar een soberder en idealistischer ingestelde samenleving.

Willy Corsari 1897- 1998

Interview met Willy Corsari over oa haar ongelukkige jeugd, het artiestenmilieu waarin zij opgroeide, het ontstaan van de naam Corsari, haar studie piano en zang en het schrijven van meisjesboeken, haar herinneringen aan Den Haag en aan Berlijn waar ze zangles kreeg; haar leven bij het cabaretgezelschap van Jean-Louis Pisuisse en voorgeschiedenis van de moord op hem. Zij vertelt over de verschijning van haar eerste boeken, oa over euthanasie, en haar liefde voor het theater wat ze in de oorlog principieel niet meer bezocht; het verzetswerk en hulp aan joden tijdens de oorlogsjaren en de positieve herinneringen aan de bezettingstijd m.b.t. onderlinge menselijke relaties; over de uitgever Leopold die zelfmoord pleegde en haar overstap naar coöperatieve uitgever Lubberhuizen/Blommestein (later De Bezige Bij), waar ze na conflicten weer vertrok.

Arthur Lehning 1899-2000

Interview met Arthur Lehning over zijn enerverend verblijf in kunstenaars- en anarcho-syndicalistische kringen in Berlijn jaren ’20-’30, de opkomst van het fascime, zijn visie over de politieke stromingen van destijds i.v.m. o.a. de Spaanse burgeroorlog, zijn initiatief tot oprichting van het internationale politiek geëngageerde kunsttijdschrift “i10” en de mensen, o.a. Mondriaan, Kandinsky en Nagy, die daaraan meewerkten. Hij vertelt over zijn jeugdvriend Marsman en het ideologische conflict tussen hen in de jaren ’20; m.b.t. de Spaanse Burgeroorlog over de redenen om actief de socialistische revolutie te steunen en zijn verblijf en ontmoetingen aldaar; zijn ervaringen in het interneringskamp op het eiland Man, Engeland, na de neutralisatieweigering, i.v.m. zijn politieke activiteiten, van Nederland, zijn activiteiten m.b.t. de Koude Oorlog en de Parijse protestbeweging ’68. De afgelopen eeuw benoemt hij “this terrible age” en ook m.b.t. de volgende ziet hij weinig positieve vooruitzichten.

Jeanne Bieruma Oosting 1898-1994

Interview met Jeanne Bieruma Oosting over haar jeugdjaren in de welstand van de adellijke- en aristocratische kringen; haar vroege liefde voor schilderen en haar studie aan de Kunstacademie in Den Haag in welke tijd zij Koningin Wilhelmina ontmoette. Zij vertelt over haar leermeester Van Konijnenburg, haar impressionistische schildersstijl, haar vertrek in 1929 met Charlotte van Pallandt naar Parijs en haar 11-jarig verblijf daar waar zij o.a. Piccaso ontmoette en gefascineerd raakte door de zelfkant en het uitgaansleven van deze stad; over haar verblijf in het zuiden van Frankrijk na het uitbreken van de oorlog, de terugkeer naar bezet Nederland en de productieve jaren in Amsterdam. Oosting praat over haar schilder- en grafische werk, o.a. het ontwerp voor  kinderpostzegels en haar zelfportretten, de beroerte die haar trof en het gelukkige leven waar ze van genoot.

Chris Walder 1900-1997

Interview met Chris Walder over zijn jeugd in Breda, waar hij zich het voetballen al vroeg op straat aanleerde, zijn eerste wedstrijden, de mobilisatie en uitbreken van WO I en zijn opleiding tot notaris; voetballen bij NAC, de diverse wedstrijden t.b.v. het Nederlands kampioenschap en de verschillende NAC-spelers rond 1920-’21; het landskampioenschap van NAC, waarna hij geselecteerd werd voor het Nederlands Elftal. Hij praat over het feit dat er destijds geen trainingsprogramma was voor het elftal en het grote verschil met het huidige voetbal.

Hij meent dat hij nu ook mee had kunnen komen, omdat het altijd om het talent blijft gaan.

Cor de Roos-Oudegeest 1899-1998

Interview met Cor de Roos-Oudegeest over haar komaf, herinneringen aan de spoorwegstaking van 1903, haar vader Jan Oudegeest (voorzitter NVV en politicus SDAP), WO I en het steuncomité; de reacties in Nederlandse socialistische kringen op de Russische Revolutie, haar toetreding als lid van de SDAP en haar activiteiten voor de SDAP-vrouwenbond, de opkomst van het communisme en fascisme en de uitbreking van WO II, de bezettingsjaren en het verzetswerk van haar man.

Zij praat over de politiek na de oorlog o.a. m.b.t. Nederlands-Indië, over de opvattingen van minister Drees m.b.t. o.a. ondergeschikte positie van vrouwen, haar binnenkomst in de Tweede Kamer voor de PvdA in 1956 en de redenen om de actieve politiek achter zich te laten. Als grootste veranderingen in deze eeuw ziet zij de grote groei van welvaart en inspraak, maar ook een veel egoïstischer ingestelde maatschappij, waardoor zij een weinig positief gevoel heeft voor de toekomst.

Belga Sport is een Vlaamse documentaire-televisiereeks die kantelmomenten in de Belgische sportgeschiedenis uitbeeldt. Het programma, dat gemaakt wordt door Woestijnvis en te zien is op de Vlaamse openbare omroep Canvas, diept fragmenten uit het VRT-sportarchief op en werpt met getuigenissen nieuw licht op ‘bekende’ feiten. De ondertitel luidt dan ook Oude sportverhalen in een nieuw daglicht. De eerste reeks werd uitgezonden in het voorjaar van 2007. Onlangs kwam een nieuwe reeks uit in 2024. In juni 2008 werd Belga Sport onderscheiden met de Prijs van de Televisiekritiek. En begin 2011 ontving het programma een nominatie bij de Vlaamse Televisie Sterren in de categorie ‘Beste Informatieprogramma’. 

Er bestaat eveneens een podcast met de makers van Belga Sport. Deze kunt u hier vinden.

De geïnterviewden zijn allen Utrechtenaren die spreken over hun ervaringen in dagelijks leven en werk tijdens de bezettingsperiode 1940-45. Aan de orde komt: de inval van de Duitsers in mei 1940, razzia’s in Utrecht en de NSB. Leo van Rhenen hield de interviews uit interesse voor het (dagelijks) leven in Utrecht tijdens de Tweede Wereldoorlog.

In het jaar dat Sint-Niklaas de 800ste verjaardag viert, doet de socialistische beweging in de Wase hoofdstad haar geschiedenis uit de doeken, met de expo ‘Het Grote Rode Verhaal’ in het Volkshuis en krijgt een vaste plaats in het art-decopand. Er is niet alleen een expo.

De socialistische beweging stippelde ook een wandeling uit langs de meest voorname plaatsen in Sint-Niklaas waar het socialistische verhaal is geschreven. Die loopt onder meer door de Tabaksstraat, waar vroeger vele arbeiders in de sigarenfabrieken werkten, langs de vroegere Bond Moyson in de Mercatorstraat, de voormalige coöperatieve winkel in de Truweelstraat tot het Volkshuis. 

Het project is een initiatief van ABW-Waasland. Het werd gerealiseerd in samenwerking met het AMSAB en financieel gedragen door ABW, SP en Bond Moyson van het Waasland.

In 1996 vloeide hieruit een eerste publicatie voort, onder redactie van Geert Van Goethem (AMSAB-Antwerpen), met de titel Vaandels ruisen, vuisten groeten. Het werk behandelde in hoofdzaak de  stichtingsperiode van de socialistische beweging in Sint-Niklaas, van circa 1895 tot het uitbreken van
de Tweede Wereldoorlog. De periode na de oorlog kwam slechts summier aan bod.

Daarom werd in juli 1997 een tweede fase gestart. De publicatie Vaandels ruisen, vuisten groeten.
Deel II bestrijkt de periode 1945-1975. Tevens werd een summier hoofdstuk gewijd aan de bezetting
en de bevrijding (dat, wie weet, misschien later in een derde publicatie kan uitmonden). Het opzet van dit tweede deel is wat ruimer geworden. Ditmaal wordt niet enkel de stad Sint-Niklaas, maar het hele arrondissement onder de loep genomen, geheel in overeenstemming met de evolutie die de socialistische beweging in het Waasland in deze periode ondergaan heeft. Zowel de vakbond als de partij en de ziekenbond komen aan bod. Aan de vrouwenbeweging wordt eveneens een hoofdstuk gewijd.

Om een beeld te geven van hoe het leven was in de jaren zeventig toen Green tussen de Matawai woonde, zijn originele foto’s van de Edward C. Green Papers door het hele verhaal heen verspreid, met dank aan het Smithsonian Institute

Green, een antropoloog, verzamelde aantekeningen, foto’s en audio-opnamen die hij maakte tijdens zijn tijd bij de Matawai in het begin van de jaren zeventig, die allemaal onlangs werden geschonken aan de National Anthropological Archives van het Smithsonian. Gesponsord door het Recovering Voices-programma van het Smithsonian Institution, hadden drie Matawai-onderzoekers voor het eerst toegang tot dit waardevolle historische materiaal en mochten ze kopieën terugnemen om te delen met de rest van hun gemeenschap.

Photograph from the Edward C. Green papers

Interviews verzameld voor het Archeologisch-Antropologisch Instituut Nederlandse Antillen (AAINA) door Rose Mary Allen in de periode 1980-1995

Naast de bekende Zikinzá collectie verzamelden Brenneker en Elis nog veel meer oral histories, die opgeslagen zijn in de Openbare Bibliotheek van Curaçao.

De originele tapes, over het leven van meer dan 60 verschillende Sabanen, zijn te vinden in de Koningin Wilhelmina Bibliotheek in The Bottom, Saba.

Deze film is gebaseerd op cassette-interviews die in 1985 op het eiland Saba zijn opgenomen en brengt verhalen tot leven over het leven op Saba in de 19e en 20e eeuw.

Een bijgewerkte en uitgebreide versie van Will Johnsons boek uit 1979, waarin de geschiedenis en cultuur van Saba wordt beschreven aan de hand van archiefbronnen en persoonlijke interviews.