De Universiteit Twente ging in 1964 van start als eerste campusuniversiteit in Nederland. Het idee was dat van de civitas academia, een academische gemeenschap waar ook eerste generatie studenten zich thuis zouden voelen. Op de campus zou er rust en regelmaat zijn, met niet alleen aandacht voor de studie, maar ook voor culturele ontwikkeling en samenleven. De oprichting van studentenverenigingen in de vorm van sport- en culturele verenigingen werd aangemoedigd, maar corporale verenigingen werden buiten de deur gehouden. Er was een streven naar integratie van technische en maatschappijwetenschappen en in 3,5 jaar konden studenten het baccalaureaat halen, waarmee ze in principe klaar waren voor een baan in het bedrijfsleven.

Het verhaal van de beginjaren van de toen nog Technische Hogeschool Twente is goed gedocumenteerd. Minder duidelijk is hoe al de idealen van de oprichters in de praktijk uitpakten. De afdeling Archive van de dienst LISA (Library, IT Services & Archive) heeft in samenwerking met de Stichting Universiteitsfonds Twente een oral history project opgezet waarin een twintigtal studenten van de eerste lichting wordt geïnterviewd over hun ervaringen tussen 1964 en 1972. Waarom kozen studenten voor Twente, wat waren hun verwachtingen? Hoe ervoeren vrouwelijke studenten hun tijd op de campus? Wat heeft de opleiding aan de UT en het proces van volwassen worden op de campus studenten van toen opgeleverd? Een interessant spanningsveld is de wens om studenten beter voor te bereiden op het maatschappelijk leven dan op technische universiteiten gebruikelijk was, terwijl zij tegelijkertijd op een campus ver van de stad werden gehuisvest en opgeleid.

Marjan Beijering (Geschiedenislab) begeleide het project. Een vijftal interviewers (bijna allemaal lid van GEWIS, de vereniging van UT-gepensioneerden) hebben oral history workshops gevolgd en werken nauw samen met het videoteam van de UT, dat recorders uitleent en de opnames achteraf veiligstelt. Arjan van Hessen hielp bij het werken met ASR. Eind september 2023 zullen er 20 oral history interviews gereed zijn, opgenomen op audio en inclusief toestemming voor opname in archief, metadata, samenvattingen. Een deel van de interviews zal ook op film worden opgenomen. Interviewer Martin Bosker zal een aantal interviews gebruiken als basis voor zijn podcast Campuswalks.

De interviews zijn afgenomen naar aanleiding van Rotterdam viert de Stad in 2016, een cultureel evenement rond de herdenking van de wederopbouw, en de term ‘wederopbouw’ dient in deze collectie breed opgevat te worden. Zo zijn er naast bijvoorbeeld architecten en gemeentewerkers uit de naoorlogse periode ook Rotterdammers met een migratieachtergrond en jongere Rotterdammers geïnterviewd over hun kijk op het leven in de Maasstad.

In eerste instantie was het doel van project Ziel van de Wederopbouw geen gericht historisch onderzoek, maar het samenstellen van een luisterboek van dezelfde naam voor een breed publiek. Dit boek bestaat uit een viertal cd’s met fragmenten uit de interviews, met daarbij een korte omschrijving van de personen die geïnterviewd zijn. Deze omschrijvingen zijn overgenomen in DANS. 

De interviews zijn gedeponeerd bij DANS. Het Stadsarchief Rotterdam bewaart de collectie. Het proces van het online beschikbaar maken van de collectie is uitgevoerd door de Erasmus Studio van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zij verzorgden de metadata van de collectie, testten automatische spraakherkenning en creëerden een standaard workflow voor dit proces, zodat instanties in de toekomst weten welke stappen zij kunnen ondernomen wanneer zij interviews beschikbaar willen maken voor onderzoek in de Media Suite.

De interviews zijn vrijwel geheel Nederlandstalig en bestaan uit een audio-opname met een transcript erbij. Deze transcripten variëren zeer in kwaliteit: veel van de transcripten zijn incompleet en sommigen hebben alleen tijdsaanduiding voor onderwerpen.

Van de totaal 86 interviews zullen niet allen in één keer geupload worden in verband met privacyverklaringen die nog niet compleet zijn. Dit is de reden waarom voorlopig niet alle interviews van nummer 1 tot 86 online staan.

Naar aanleiding van de twintigjarige herdenking van deze ramp werd er een serie interviews met betrokkenen gemaakt tussen 2018 en 2019. Marco Krijnsen, publiekshistoricus en journalist bracht 23 betrokkenen in beeld. De interviews geven een goed beeld van de belevingen tijdens en na de ramp van zowel bewoners van de wijk als diverse andere betrokkenen waaronder een journalist, een politieman, een brandweerman, de weduwe van een omgekomen brandweerman, een fabrieksdirecteur, een hoofd sociale zaken en een wethouder.

Sommige personen komen een kwartier aan het woord en anderen een geheel uur. Een ding is zeker: betrokkenen staan centraal en mogen hun verhaal houden.

Tussen 1983-1988 interviewde Cees Heeren verschillende personen uit Roosendaal ten behoeve van zijn boek De Trommelaeren van Roesendaele: een sociaal-cultureel beeld van de jaren vijftig en zestig. De interviews behandelden de jaren ’50 en ’60. Deze 31 interviews liggen opgeslagen in het West-Brabants Archief.

Hier vindt u een video van de Trommelaeren uit de jaren ’60.

De geïnterviewden zijn allen Utrechtenaren die spreken over hun ervaringen in dagelijks leven en werk tijdens de bezettingsperiode 1940-45. Aan de orde komt: de inval van de Duitsers in mei 1940, razzia’s in Utrecht en de NSB. Leo van Rhenen hield de interviews uit interesse voor het (dagelijks) leven in Utrecht tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Met Thijssen wordt gesproken over zijn ervaringen als woonwagenbewoner in Doetinchem. Het eerste interview werd afgenomen door De Kok, Borregaard en Peterink, het tweede alleen door De Kok en Borregaard. Het gesprek was bedoeld als uitgangsmateriaal voor een SFW-klankbeeld.

In Heerlen en omgeving verzorgden communisten, socialisten, protestants-christelijken en medewerkers van de Ordedienst en de groep-Bongaerts voor onderduikers toen er van enige structuur of coördinatie nog geen sprake was. Het betrof met name joden, communisten en links-socialisten. Zij hadden in 1941 en 1942 het meest te lijden van de Duitse maatregelen. Medio mei 1942 kwamen daar de beroepsofficieren 

De interviews zijn gehouden t.b.v. het boek van Jos Hoogeveen ‘Eveneens voor de goede orde’. Heerlen in oorlogstijd, 1940-1944

De geïnterviewden zijn oud-verzetsstrijders, die spreken over hun ervaringen tijdens de Tweede Wereldoorlog in Heerlen tot aan de bevrijding van die stad in 1944.

Geïnterviewden:

• A. Bemelmans
• A. van Brink
• J. Corrips
• J. Crasborn
• A. Damen
• L. Jans, ontving in 1951 voor zijn verzetswerk de Bronzen Leeuw, uitgereikt door Prins Bernhard
• J. Keulen, bekende verzetsstrijder
• J. Lemmens
• A. Paulen, atleet en bekende verzetsstrijder
• dhr. Ramackers
• W. van Roest
• O. Schumacher
• T. Spreksel
• P. Stoks
• gebroeders Winkelmolen

Inval Duitse leger in Heerlen, 10 mei 1940. Na de bezetting van Heerlen werden meerdere gewezen Nederlandse militairen actief in het verzet. (Collectie Rijckheyt)

Stichting Onderzoek Terugkeer en Opvang (SOTO)

NIOD 889, inventarisnummers 47, 48-51

Veel van de uit concentratiekampen en onderduikplaatsen teruggekeerde joden kregen in de zomer van 1945 te maken met negatieve reacties van de Nederlandse bevolking. 

Dienke Hondius, “Welkom” in Amsterdam. Aankomst en ontvangst van repatrianten in de hoofdstad in 1945, in: Kristel, Polderschouw, 201-221

Zie ook:

Terugkeer, Antisemitisme in Nederland rond de bevrijding

Dienke Hondius

ISBN: 9789012086455

De interviews zijn gemaakt voor Bregsteins film “Op zoek naar Joods Amsterdam”, tot stand gekomen op initiatief van de gemeente Amsterdam ter gelegenheid van de viering van het zevenhonderdjarig bestaan van de stad. Film en interviews behandelen joods Amsterdam tot 1940.

De film beleefde zijn première op 29 december 1975 te Amsterdam. Hij werd tevens op televisie uitgezonden door de NCRV op 8 februari 1976.

Een deel van de research werd gedaan door Salvador Bloemgarten, die tevens met Bregstein aan het scenario werkte. De film werd geproduceerd door Jan Vrijman Cineproductie.

De integrale filmtekst is later gepubliceerd in het boekje Op zoek naar Joods Amsterdam / film van Philo Bregstein, Amsterdam: Meulenhoff (filmteksten), 1981 (gedeeltelijk eerder verschenen in Parool en Skoop). Achterin (pp.59-76) is een dagboek opgenomen dat Bregstein bijhield m.b.t. de voorbereidingen en de produktie van de film.

Uitgebreider werden fragmenten uit de interviews verwerkt in Herinneringen aan Joods Amsterdam /  samengesteld door Philo Bregstein en Salvador Bloemgarten, Amsterdam: De Bezige Bij, 1978 (340 pp). Hiervoor werden in 1977 nog enkele aanvullende interviews gehouden. In het boek is een lijst ‘vertellers’ opgenomen,  evenals een lijst met biografische aantekeningen betreffende de geïnterviewden.

Kopieën van de collectie worden beheerd door Joods Cultureel Kwartier. Het origineel wordt beheerd door Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid.

Ad de Beer in gesprek met de fam. Van Eerdewijk-Sandbergen over de overval bij Coba Pulskens in de Diepenstraat te Tilburg op 9 juli 1944. Van Eerdewijk was betrokken bij het illegale werk van Coba en woonde naast Coba Pulskens.

Gerrit Kobes in gesprek met C. v.d. Hooft, in de oorlog rayon-leider van de LO/LKP, Brabant-Oost en met dhr. Hamburg, in de oorlog aktief in het verzet binnen Tilburg, Groep O.D. 

Gerrit Kobes in gesprek met frater Frederico, pater Rembertus (Rooie Rem) en Jan Franken over de illegaliteit binnen de LO/LKP, Brabant Oost.

Gerrit Kobes in gesprek met Eppo Boer te Beesterzwaag, in de oorlog werkzaam als illegaal werker (rayonleider) binnen de LO/LKP, regio Tilburg West. Na de bevrijding was dhr. Boer aktief m.b.t. de oprichting MTN (Motor Transport Nederland), voorloper van de AAT.

Vier verzetstrijders in de vakantie rond augustus / september 1941. Met bril Jac Theelen en rechts van hem Leo Winkelmolen. Zij kwamen uit Limburg en waren ondergedoken bij Coba Pulskens – © Regionaal Archief Tilburg