menu

Het syndicalisme in oorlogstijd

 

Aantal interviews: 37

ndl: 11

fra: 26

Transcripties: geen

Originele dragers: audiotapes, audiocassettes en minidisks

Huidige bestanden: mp3; wav; flac

Toegankelijkheid: in de leeszaal

Verplichte registratie als lezer van het Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën.

Rik Hemmerijckx is dr. in de geschiedenis van de Vrije Universiteit Brussel. Zijn onderzoek betreft vooral het syndicaal verzet, de geschiedenis van het ABVV, het Renardisme en het communisme in België. Hij werkte achtereenvolgens bij het Instituut voor sociale geschiedenis/AMSAB en als coördinator voor de Auschwitzstichting. Sedert 2008 is hij conservator van het Museum Emile Verhaeren.

 

Zijn interviews betreffen het syndicalisme in oorlogstijd. Ze werden afgenomen tussen 1984 en 1994 en zijn consulteerbaar op aanvraag.

De Vlaamse collaboratie

 

Aantal interviews: 39

ndl: 26

fra: 9

deu: 1

onbekend: 3

Transcripties: gedeeltelijk

Originele dragers: audiotapes, audiocassettes en minidisks

Huidige bestanden: mp3; wav; flac

Toegankelijkheid: in de leeszaal

Verplichte registratie als lezer van het Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën.

In zijn interviews besteedde Wim Meyers vooral aandacht aan de Vlaamse collaboratie en in het bijzonder het VNV. De opgenomen gesprekken dateren uit de jaren  1972 tot 1988. De laatste interviews betreffen de Vlaamse collaborerende jeugdbewegingen zoals het NSJV.

De Belgische Kommunistische Partij en de Spaanse burgeroorlog

 

Aantal interviews: 68

ndl: 34

fra: 31

eng: 2

onbekend: 1

Transcripties: gedeeltelijk

Originele dragers: audiotapes, audiocassettes en minidisks

Huidige bestanden: mp3; wav; flac

Toegankelijkheid: in de leeszaal

Verplichte registratie als lezer van het Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën.

Rudi Van Doorslaer is historicus van de Universiteit Gent en schreef een doctoraatsthesis getiteld Kinderen van het getto. Joodse revolutionairen in België, 1925-1940, verdedigd in 1990. Van  1977 tot 1980 was hij tijdelijk attaché bij het Centrum; in 1985 werd hij aangeworven als vast onderzoeker. Hij was gedurende twee jaar  hoofd van de Studiecommissie Joodse goederen bij de diensten van de Eerste minister. Van 1996 tot  2005 was hij hoofdredacteur van de Bijdragen tot de eigentijdse geschiedenis. Hij volgde José Gotovitch op als directeur van het Cegesoma tot 2016. Zijn belangrijkste gepubliceerde historische onderzoeksthema’s betreffen de Joodse geschiedenis, migraties, communisme en anti-communisme, de Spaanse burgeroorlog en andere onderwerpen i.v.m. de Tweede Wereldoorlog.

De interviews van Rudi Van Doorslaer betreffen vooral de Belgische Kommunistische Partij. Hij sprak o.a. met verschillende getuigen die gedurende de Tweede Wereldoorlog actief waren in de KPB in verschillende Belgische steden (Antwerpen, Kortrijk, Brussel, Aalst, …), maar ook in het kader van de Spaanse burgeroorlog. Hij wilde vooral de structuur van de partij begrijpen . Er zijn twee periodes te onderscheiden in zijn interviews. Tussen  1976 en 1979 ging het vooral om de KPB. Van 1983 tot 1989 dan komt de KPB nog steeds aan bod, maar vooral in de context van  de Spanjevrijwilligers.

Daarbij kwamen nog enkele interviews van Joodse vluchtelingen om de  kennis van de Joodse geschiedenis te verdiepen.

Het fascisme in Spanje en België

 

Aantal interviews: 44

fra: 27

ndl: 14

onbekend: 3

Transcripties: gedeeltelijk

Originele dragers: audiotapes, audiocassettes en minidisks

Huidige bestanden: mp3; wav; flac

Toegankelijkheid: in de leeszaal

Verplichte registratie als lezer van het Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën.

Luk Kongs was onderzoeker bij het Centrum van 1975 tot zijn overlijden in 1984. Zijn onderzoek betrof vooral het fascisme. Hij begon aan een doctoraatsthesis over het  Verdinaso maar door zijn ziekte en overlijden zou hij zijn werk nooit afmaken. Tussen 1976 en 1983 maakte hij een reeks interviews over het fascisme in Spanje en België.

Antwerps Joods Historisch Archief – Archief van Sylvain Brachfeld

 

Aantal interviews: 120

Originele drager: geluidscassettes

Gedigitaliseerd: wav, mp3

Toegankelijk: online, leeszaal FelixArchief (verplichte registratie is nodig)

Het archief is vrij consulteerbaar

 

Dit archief bevat een schat aan informatie over de joodse aanwezigheid in Antwerpen en getuigt tevens over het leven en het werk van Sylvain Brachfeld, auteur en behoeder van de geschiedenis en het geheugen van de Antwerpse joodse gemeenschap. Het archief bestaat uit twee grote delen: de manuscripten en publicaties van Sylvain Brachfeld zelf, met honderden artikels, diverse boeken en gedichten van zijn hand. Daarin beschrijft hij alle mogelijke facetten van het joodse leven. Het tweede deel bevat de getuigenissen die hij verzamelde, waaronder een 200-tal audiocassettes, meer dan 1200 foto’s, dia’s, negatieven en videobanden. Verder zijn er diverse boeken en studies met betrekking tot het jodendom in België aanwezig. De audiocassettes vormen een zeer belangrijk onderdeel van het archief. In de jaren 70 heeft de heer Brachfeld heel wat joodse families in Antwerpen geïnterviewd, goed voor ongeveer 120 verhalen met kostbare herinneringen vermits veel van die getuigen reeds overleden zijn. Zelf behoort hij tot de laatste generatie die nog rechtstreeks kunnen getuigen over de Shoah.

 

Sylvain Brachfeld gebruikte zijn onderzoek voor verschillende publicaties

Johannes Blum Collectie

 

Aantal interviews: > 1100

Aantal opnames: > 1200

Kazerne Dossin heeft de interviews gedigitaliseerd en omgezet naar MP4

De onderzoeksdossiers bestaan uit zowel papieren als digitale stukken, die door Kazerne Dossin werden samengevoegd in een digitaal bestand.

Onder de geïnterviewden zijn joodse kampoverlevenden, joodse en niet-joodse verzetsstrijders, politieke gevangenen, verborgen kinderen, verborgen volwassenen, gijzelaars, vluchtelingen, overlevenden van de Rwandese genocide, vrijwilligers van de Spaanse Burgeroorlog, antifascisten en kinderen van leden van deze groepen van getuigen. De meeste getuigen woonden tijdens en na de oorlog in België.

 

In 1987 begon Johannes Blum met het opnemen van getuigenissen van overlevenden van de Holocaust in België, vanaf 1993 maakte hij audiovisuele opnames. In de loop der jaren interviewde hij meer dan 1.100 personen, sommigen meerdere keren. Voor elk interview stelde Johannes Blum ook een onderzoeksdossier samen, met kopieën van documenten, krantenknipsels, foto’s van de getuige, (scans van) historische foto’s, geschreven getuigenissen, publicaties en overlijdensberichten. In 2003 nam Johannes Blum contact op met het Joods Museum van Deportatie en Verzet, de voorganger van Kazerne Dossin. Zijn collectie werd vervolgens overgebracht naar de archieven van het JMDR. Kazerne Dossin gaat verder met het digitaliseren van de opnames en de onderzoeksdossiers.

De laatste getuigen

 

Aantal interviews: 15

Drager: Betacam en VHS

Transcripties: beschikbaar

 

Enkel de DVD’s zijn beschikbaar in de leeszaal van Kazerne Dossin

De hele verzameling is bewaard door de Cinematek.

Toegang: Registratie, aanvraag indienen

 

 

 

 

Tijdens de Tweede Wereldoorlog verloren miljoenen mensen het leven in Duitse concentratiekampen. Er waren wel overlevenden, maar die sterven langzaamaan uit. Binnenkort zullen er geen mensen meer zijn die uit de eerste hand kunnen getuigen over de verschrikkingen van de kampen. Hun herinneringen – hoe gruwelijk ook – mogen nooit verdwijnen.

 

Er is een boek verschenen en een documentaire gemaakt

De vijfdelige documentaire van Luckas Vander Taelen noteert het verhaal van vijftien Vlaamse holocaust-overlevers en gevangen genomen verzetslieden.

Auteurs:  Luckas Vander Taelen, Dirk Verhofstadt, Guy Verhofstadt

Uitgever‏ : ‎ VBK – Houtekiet (25 August 2011)
Taal ‏ : ‎ Nederlands
ISBN-10 ‏ : ‎ 9089241981
ISBN-13 ‏ : ‎ 978-9089241986

De laatste getuigen is een vijfdelige documentaire die in 1991 door Luckas Vander Taelen werd gemaakt in opdracht van VTM. Het is een tijdloos document dat ook 20 jaar later nog niets aan kracht heeft ingeboet. In de reeks zien we hoe de cineast met veertien Belgische overlevenden terugkeert naar de concentratiekampen waar ze tijdens de Tweede Wereldoorlog werden vastgehouden. Zeven van hen zijn joden en de zeven anderen werden door de nazi’s en hun handlangers opgepakt en gedeporteerd omwille van hun politieke overtuigingen en verzetsdaden.

Luckas Vander Taelen sprak uitvoerig met die laatste getuigen van de nazigruwel, eerst hier in België en daarna tijdens een reis naar de kampen waar ze tijdens de oorlog maanden of jaren hadden gevangen gezeten. Zo keerden ze terug naar Dachau, Ravensbrück, Natzweiler, Mauthausen, Buchenwald, Gross-Rosen, Bergen-Belsen, Auschwitz-Birkenau en andere plaatsen.

 

Ze getuigen over hun ervaringen, vanaf het ogenblik dat ze werden opgepakt, hun deportatie, aankomst en leven in de kampen, en later hun bevrijding en thuiskomst in België. Het resultaat is een van de meest treffende en indringende documenten over deze vreselijke periode in de geschiedenis in ons land.

Tijdens de opnames kwam er nog een vijftiende getuige bij: de jood Samuel Hejblum werd op 5 augustus 1942 naar het kamp van Auschwitz-Birkenau afgevoerd. Daar werkte hij gedurende twee weken bij een speciaal commando dat dienst deed in de eerste gaskamers. Hij moest onder meer de lijken naar de crematoria dragen. Later moest hij ook de goederenwagons waarmee de Joden uit alle delen van Europa in Auschwitz werden aangevoerd, leegmaken en hun schamele bezittingen sorteren. Het is een unieke getuigenis van een van de weinige overlevenden van een Sondercommando.