In Koolputters graven een aantal zorgvuldig geselecteerde ex-mijnwerkers diep in hun geheugen, waar ze een schat aan kleurrijke verhalen over de mijn hebben opgeslagen. Op sappige en plastische manier vertellen ze ontroerende, grappige en spannende anekdotes over het gevaarlijke en ongezonde werk ‘in de put’, over het dagelijkse leven in de cités, over de strijd voor sociale rechten, de komst van de ‘gastarbeiders’ en over de opkomst en het verval van de zware industrie in Limburg.

De reeks laat vooral arbeiders aan het woord: mannen (en vrouwen) die in armoede opgroeiden, meestal niet gestudeerd hadden en hoopten op een betere toekomst door in de put te gaan werken.

Hun verhalen vormen de basis van de reeks en worden aangevuld met historisch filmmateriaal uit diverse archieven en sfeerbeelden van de nog bestaande industriële architectuur en de originele mijnwerkerscités uit die tijd.

De reeks komt op het juiste moment. Niet alleen omdat het 30 jaar geleden is dat de laatste Limburgse steenkoolmijn, die van Heusden-Zolder, gesloten werd. Maar ook omdat de generatie die het verhaal van de mijnen nog uit eigen ervaring kan vertellen, aan het verdwijnen is. Dat blijkt onder meer uit de jammere vaststelling dat vier van de 13 kroongetuigen sinds de opnames zijn overleden.

De meeste getuigen zijn zeventigers en tachtigers, sommigen zelfs een eind in de negentig. Dit zijn de namen:

Agostino Mele – 83 jaar
Franco Mirisola – 69 jaar
Ismail Erdogdu – 72 jaar
Jan Kocur (+) – 79 jaar
Jean De Schutter – 76 jaar
Jean Peeters – 69 jaar
Louis Snoeks (+) – 91 jaar
Mai Van Houdt – 82 jaar
Mil Coenen – 63 jaar
Rocco Berterame (+) – 95 jaar
Sandrettin Koçak – 80 jaar
Sophie Gruszowski – 76 jaar
Stephan Bratus (+) – 96 jaar

De afleveringen
Drie afleveringen gaan over de vele facetten van het ondergrondse leven, een vierde behandelt het leven boven de grond en de vijfde schetst het verhaal van de sluiting van de mijnen.

Aflevering 1 – Onder de grond
​In de eerste aflevering nemen de koolputters ons mee in de mysterieuze wereld onder de grond. In geuren en kleuren vertellen ze over hun werk en gewoontes tussen de stenen en het stof.

Aflevering 2 – Op leven en dood
​In de tweede aflevering belichten de koolputters de gevaren van het werk in de mijnen. Ze halen herinneringen op aan spannende momenten en heikele toestanden die voor hen gelukkig doorgaans goed afliepen. Al was dat niet voor iedereen het geval.

Aflevering 3 – Het beloofde land
​In de mijnen kwam men handen tekort. Daarom werden werkkrachten aangetrokken uit andere landen. Deze derde aflevering vertelt over de ervaringen van de nieuwkomers in ons land en schetst de veelkleurige kameraadschap onder de grond.

Aflevering 4 – De cité
​In de vierde aflevering nemen de koolputters ons mee naar de cité. ​ De mijn was immers veel meer dan de donkere gangen onder de grond. Ook het familiale leven bovengronds werd helemaal beheerst en georganiseerd door de mijn, in wijken en buurten waar de mijnwerkers samen leefden.

Aflevering 5 – De sluiting
​De laatste aflevering blikt terug op de sluiting van de mijnen in Limburg. De koolputters halen herinneringen op aan de acties en stakingen die ze ondernamen en schetsen het gevoel waarmee ze tot op de dag van vandaag nog worstelen.

Sinds haar ontstaan in 2007 heeft de Erfgoedcel heel wat projecten in en over de Mijnstreek opgestart of ondersteund. Als voorbereiding op een publicatie, een tentoonstelling of een ander erfgoedevenement werden niet zelden mondelinge bronnen verzameld. Stuk voor stuk interessante getuigenissen die een of meerdere aspecten van het verleden van de Belgisch Limburgse Mijnstreek belichten!

De teller staat ondertussen op meer dan 200 mondelinge bronnen!

Omdat we deze schat aan informatie niet verloren willen laten gaan (bijvoorbeeld voor wetenschappelijk onderzoek) zijn we momenteel druk bezig om deze bronnen via de bibliotheek van Genk te ontsluiten.

In een eerste fase zullen we de interviews beschikbaar stellen die wij zelf hebben laten opnemen, los van een project. Sinds 2011 laten we jaarlijks verschillende interviews afnemen van personen met een interessant verhaal.

In 2011 begon Erfgoedcel Mijn-Erfgoed met het afnemen van interviews uit de Mijnstreek. Die interviews zijn belangrijke getuigenissen van mensen op leeftijd die het gedeelde geheugen van de Limburgse Mijnstreek kunnen aanvullen. Deze getuigenissen worden niet via een project verzameld, maar leveren een waardevolle bijdrage aan het erfgoed in de Mijnstreek dat samen met de getuigen dreigt te verdwijnen.

Sinds 2011 werden elk jaar enkele mensen geïnterviewd. De teller staat intussen al op 43 interviews van 49 personen, goed voor zo’n 50 uur aan beeldmateriaal!

Expo Sluitertijd

Naar aanleiding van 100 jaar steenkoolproductie in de Limburgse Mijnstreek en 25 jaar sluiting van de laatste steenkoolmijn van de Benelux, werkte Erfgoedcel Mijn-Erfgoed in 2017, in samenwerking met persfotograaf Tony Van Galen, de rondreizende expo ‘Sluitertijd’ uit. Deze tentoonstelling, met een 35-tal foto’s van Tony Van Galen, geeft een sfeerbeeld van de periode van de mijnstakingen en -sluitingen van de jaren 1980 en 1990. Ook werden enkele interviews afgenomen van personen die op de foto’s stonden.