Philo Bregstein interviewde Corinna van Schendel (1909-1985), dochter van de schrijver Arthur van Schendel (1874-1946). Deze grote Nederlandse auteur is onder andere bekend van het boek Een zwerver verliefd. De interviews zijn gehouden ten behoeve van een televisieportret van het leven en werk van haar vader, onder de titel Dromen van leven, uitgezonden in de NCRV-serie ‘Open Boek’ op 22 augustus 1977. Bregstein en Corinna van Schendel trokken langs plaatsen waar Van Schendel woonde en schreef: Batavia, Florence, Sestri Levante en Amsterdam.

De interviews zijn gehouden ten behoeve van de drie uur durende documentaire film Indonesia Merdeka!, die Roelof Kiers in 1976 voor de VPRO maakte. De geïnterviewden spreken over de ontwikkelingen van de onafhankelijkheidsstrijd in Indonesië vóór, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog tot aan de soevereiniteitsoverdracht door Nederland op 27 december 1949. De documentaire werd voor het eerst uitgezonden op 1 december 1976. Daarna is zij nog verscheidene malen herhaald.

Geïnterviewden zijn:  
– fam. M.E. Marsman, planters; 
– dr. Roeslan Abdulghani, nationalistisch jeugdleider, leider revolutie Soerabaja, ministerie van Voorlichting van de republiek; 
– mr. Mohammad Hatta, nationalistisch leider, vice-president republiek Indonesië; 
– dr. P.J. Koets, leraar, lid Stuwgroep, politiek adviseur van de lt. gouverneur-generaal, politiek adviseur van de HVK; 
– generaal T.B. Simutapang, KNIL luitenant, generale staf TNI; 
– generaal A.H. Nasoetion, ex-KNIL vaandrig, jeugdleider, commandant Siliwangi divisie, opperbevelhebber TNI; 
– dr. Abu Hanifa, arts; 
– Johan Fabricius, BBC-correspondent, journalist. 

In het interview spreekt Van Maarseveen (geb. 1910) over haar leven in Nederlands-Indië tot 1946 en haar rol in de Indo-Europese vrouwenbeweging. Het was de bedoeling van het Geluidsarchief van SFW om een hele serie interviews te maken over het leven van de Indische Nederlanders in Nederlands-Indië, in samenwerking met de historicus Korver. Deze bereidde een dissertatie over dit onderwerp voor. Toen Korver echter van onderwerp veranderde werd de serie niet voortgezet. Het bleef bij dit ene interview.

De interviews zijn afgenomen in het kader van Dirk Vlasbloms publicatie Papoea: een geschiedenis. Dit boek behandelt vijf eeuwen geschiedenis van Papua, met de nadruk op de periode vanaf 1945 en met speciale aandacht voor de overdracht van Nederland aan Indonesië in 1962. In het boek staat het perspectief van Papua’s centraal.

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1920 – 2004.
Er wordt voornamelijk over Indonesië en West-Papua gesproken. Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, Indonesische revolutie, overdracht aan Indonesië in 1962, bezetting.

De collectie is gedigitaliseerd en duurzaam opgeslagen bij een e-depot.

Dirk Vlasblom (1952) studeerde culturele antropologie in Utrecht. Hij is met een korte onderbreking sinds 1990 correspondent voor NRC Handelsblad in Jakarta. Eerder publiceerde hij Jakarta, Jakarta – Reportages uit Indonesië (1993), In een warung aan de Zuidzee-Verhalen uit Indonesie (1998) en Ankers & Kettingen – Een Rotterdamse kroniek (2001).
Op meeslepende wijze vertelt de auteur de verhalen van Papoea. Hij putte hier- voor uit unieke bronnen. Hoofdrolspelers en ooggetuigen komen zelf aan het woord, niet zelden voor het eerst. De archieven van missie en zending zijn voor dit boek, eveneens voor het eerst, systematisch onderzocht.
Met dit magistrale werk schenkt de auteur de Papoea’s hun geschiedenis.

Museum Maluku heeft verschillende interviews in haar collectie die verzameld zijn om verschillende redenen.
De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1930 – 2006.
Er wordt voornamelijk over Nederland, Groningen en Indonesië, de Molukken gesproken. Thema’s zijn o.a. kampoudste, Carel Coenraadpolder (CC-polder), Commissie Rechtspositie Ambonese Militairen en Schepelingen (CRAMS), Nederlandse Koninklijke Marine.

Aanleiding van interviews was het overlijden van Gerrit ter Haars (Werkgroep Overijssel Nederlands-Indië Nieuw-Guinea) broer in Indonesië tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog en zijn gevoel dat Nederlandse veteranen onrecht is aangedaan.

Zowel Collectie Overijssel (voorheen Historisch Centrum Overijssel) als het NIOD hebben de interviews
gefaciliteerd door middel van het beschikbaar stellen van camera’s en banden. Doelstelling was om
via de uitgave van een boek meer aandacht te genereren voor deze oorlog en alle betrokkenen.
Deelnemers zijn via persoonlijke netwerken en snowball sampling gevonden.

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1942 – 1962.
Er wordt voornamelijk over Indonesië, Nederland en Nieuw-Guinea gesproken. Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, Indonesische revolutie, herbezetting, onafhankelijkheidsstreven, oorlogsvrijwilligers, dienstplichtigen, veteranen, Darul Islam, TNI.

De oorlog ver weg, 1942-1949
Nederlands-Indie, de Japanse bezetting en de politionele acties

Auteur: Gerrit ter Haar

Uitgever: Gigaboek, Broek op Langedijk, 2013

ISBN: 9789085483755

De oorlog ver weg, 1949-1962

verhalen via interviews van burgers, militairen die de oorlog in Indië hebben meegemaakt

Auteur: Gerrit Ter Haar

Uitgever: Abc Uitgeverij, 2015
ISBN: 9789079859238

Archief en inventarisnr.: D H 1565. De cassettebandjes zijn overgebracht naar de AV-collectie van het KITLV.

De interviews zijn onderdeel van het werkmateriaal dat is voortgekomen uit het curriculum bij de UvA over de geschiedenis van voormalig Nederlands-Indië onder leiding van Theo Stevens. P. Schuurmans mocht deze interviews gebruiken voor haar doctoraalscriptie Aanpassen aan Holland. De collectie bestaat uit het  onderzoeksmateriaal behorende bij Schuurmans’ scriptie.

Naast transcripten van verschillende interviews bevat de collectie ook een schrift met aantekeningen en ingevulde enquêteformulieren.

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1942 – 1963.
Er wordt voornamelijk over Indonesië en Nederland gesproken. Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog,
Indonesische revolutie, migratie, repatriëring.

Publicaties verbonden aan de collectie: Schuurmans, P. (2002). Aanpassen aan Holland: onderzoek
naar Indische Nederlanders en hun beleving van de repatriëring 1950-1963 [Doctoraalscriptie]. Universiteit
van Amsterdam.

Herman Teerhöfer is er in geslaagd een groot aantal overlevenden te interviewen, uitgaande van hun levensverhaal, over hun persoonlijke ervaring en beleving van de gebeurtenissen en omstandigheden van voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog.

De indringende verhalen zijn vastgelegd bij de mensen thuis, in beeld en geluid. Alle geïnterviewden geven in het interview ook een boodschap voor toekomstige generaties.

Centrale vragen in de interviews zijn:

• Hoe hebben zij kunnen overleven en waar hebben zij kracht uit geput?
• Waar hebben zij mentale steun uit geput? Wat was hun houvast?
• Hoe hebben zij ondanks vele verlieservaringen en trauma’s zin gegeven aan hun leven na de oorlog?
• Hoe hebben zij antisemitisme voorafgaand aan en na afloop van de Tweede Wereldoorlog ervaren?
• Welke boodschap hebben zij voor de toekomstige generaties in verband met verdraagzaamheid en tolerantie?

Van de getuigenissen en verhalen gaat de waarschuwing uit “Nooit meer oorlog” en zij roepen tegelijkertijd op om de vrijheid, die we nu genieten, te koesteren en te vieren.

Breed inzetbare interviews
In de loop der jaren is een grote verzameling interviews vervaardigd. De onderwerpen beslaan een breed palet van aspecten van de Tweede Wereldoorlog, door de diverse achtergrond en omgeving waarin de geïnterviewden verkeerden.

Smolinski Foundation wil een grote verzameling interviews ontsluiten op een manier die geschikt is om te gebruiken tijdens lessen op scholen en presentaties voor culturele en maatschappelijke organisaties. Daarnaast wordt gewerkt aan digitaal, interactief lesmateriaal. Ook kunnen interviewfragmenten worden gebruikt in museale presentaties.

Overzicht van de beschikbare interviews

• 84 levensverhalen van Auschwitz-overlevenden:
  • 20 geïnterviewden zijn vanuit Kamp Vught gedeporteerd naar Auschwitz
  • 28 geïnterviewden zijn vanuit Kamp Westerbork gedeporteerd naar Auschwitz
  • 36 geïnterviewden zijn vanuit andere kampen en getto’s buiten Nederland gedeporteerd naar Auschwitz
• 25 levensverhalen van joodse mensen die in de onderduik tijdens de Tweede Wereldoorlog wisten te overleven
• 11 levensverhalen van mensen die in de Tweede Wereldoorlog deelgenomen hebben aan het joods verzet
• 8 levensverhalen van overlevenden van Westerbork en Bergen-Belsen
• 3 levensverhalen van overlevenden van alleen Westerbork
• 1 levensverhaal van een overlevende van o.a. Kamp Amersfoort
• 10 levensverhalen van overlevenden van Jappenkampen in voormalig Nederlands-Indië
• 2 levensverhalen van mensen die in de Tweede Wereldoorlog kind waren van NSB-ouders
• 8 levensverhalen van verzetsmensen en oud-politiek gevangenen van Kamp Vught
• 20 levensverhalen van mensen die de Tweede Wereldoorlog hebben overleefd en die bijvoorbeeld getuige waren van een bombardement (Nijmegen, Tilburg of Rotterdam), of de hongerwinter hebben meegemaakt, of zich bij de bevrijding hebben aangesloten bij de geallieerden, of andere getuigenissen van de Tweede Wereldoorlog in Nederland
• 10 levensverhalen van mensen die getuige zijn geweest van de Jodenvervolging in bijvoorbeeld Amsterdam, Leiden en Tilburg, mensen die in de Tweede Wereldoorlog getuige zijn geweest van gevangenen die in Kamp Amersfoort of kamp Vught te werk gesteld werden buiten het kamp. Deze mensen woonden ten tijde van de oorlog in de directe omgeving van Kamp Amersfoort of van Kamp Vught.
• 10 levensverhalen van mensen die Anne Frank voor en/of tijdens de oorlog in Amsterdam en/of in Westerbork, Auschwitz-Birkenau en/of Bergen-Belsen meegemaakt hebben. Zij waren klasgenoot of hartsvriendin van Anne Frank in Amsterdam, of zij waren medegevangene in Westerbork, Auschwitz-Birkenau en/of Bergen-Belsen.

Indië in je Ziel zijn de persoonlijke verhalen van hen die het begin van de Japanse bezetting meemaakten, en zij die hiervan de gevolgen kennen als echtgenoot, kind, kleinkind en ja, zelfs achterkleinkind. Welke invloed heeft de oorlog en Indië op hun leven? Van toen tot nu. Hoe voelt dit? En wat doe je ermee?

Aanleiding voor het documentaire project Indië in je Ziel was de te verwachten grote aandacht voor de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog in verband met de onderzoeksresultaten van het onderzoeksprogramma Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945 – 1950 van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV), het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust en Genocidestudies.

Stichting Oorlogsverhalen wilde een project starten waarin het geweld uit die tijd een plek krijgt in persoonlijke getuigenissen. De hoofdvragen zijn: Welke invloed heeft de oorlog en Indië op uw leven? Hoe voelt dit? En wat doet u ermee?

Stichting Oorlogsverhalen verzameld nog steeds verhalen die onder dezelfde projectnaam worden opgenomen.

Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, Japanse bezetting, Indonesische revolutie, herbezetting, interneringskampen, krijgsgevangenen, migratie, trauma.

Pia Media heeft in 2022 (in de eindfase van het project) vijf tv-uitzendingen geproduceerd voor Omroep MAX Indië in je Ziel waarin (een deel van) deze interviews gebruikt zijn.

Indië in je Ziel

Vijf korte documentaires van de Stichting Oorlogsverhalen waarin zowel Indische Nederlanders als Indiëveteranen geportretteerd worden. Tevens wordt zichtbaar en voelbaar hoe hun ervaringen doorwerken in de tweede, derde en soms zelfs vierde generatie: ook bij hen zit anno nu Indië in hun ziel.

In de ‘Laatste Ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog’ komen overlevenden aan het woord die de oorlog aan den lijve hebben ondervonden zowel in Nederland als in het toenmalige Nederlands-Indië, en degenen waarvoor de gevolgen tijdens en na de oorlog tot op de dag van vandaag voelbaar zijn. Het zijn unieke, persoonlijke getuigenissen, die voor en door de Stichting Oorlogsverhalen zijn gefilmd en gepubliceerd.

De verkorte interviews zijn openbaar en direct toegankelijk via de website van Stichting Oorlogsverhalen.

Pia Media heeft in 2022 vijf tv-uitzendingen geproduceerd voor omroep ONS/Nostalgienet De Laatste Ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog in Indië, waarin (een deel van) deze interviews zijn gebruikt.

uitzending-gemist