Aanleiding van interviews was het overlijden van Gerrit ter Haars (Werkgroep Overijssel Nederlands-Indië Nieuw-Guinea) broer in Indonesië tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog en zijn gevoel dat Nederlandse veteranen onrecht is aangedaan.

Zowel Collectie Overijssel (voorheen Historisch Centrum Overijssel) als het NIOD hebben de interviews
gefaciliteerd door middel van het beschikbaar stellen van camera’s en banden. Doelstelling was om
via de uitgave van een boek meer aandacht te genereren voor deze oorlog en alle betrokkenen.
Deelnemers zijn via persoonlijke netwerken en snowball sampling gevonden.

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1942 – 1962.
Er wordt voornamelijk over Indonesië, Nederland en Nieuw-Guinea gesproken. Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, Indonesische revolutie, herbezetting, onafhankelijkheidsstreven, oorlogsvrijwilligers, dienstplichtigen, veteranen, Darul Islam, TNI.

De oorlog ver weg, 1942-1949
Nederlands-Indie, de Japanse bezetting en de politionele acties

Auteur: Gerrit ter Haar

Uitgever: Gigaboek, Broek op Langedijk, 2013

ISBN: 9789085483755

De oorlog ver weg, 1949-1962

verhalen via interviews van burgers, militairen die de oorlog in Indië hebben meegemaakt

Auteur: Gerrit Ter Haar

Uitgever: Abc Uitgeverij, 2015
ISBN: 9789079859238

Bij de oprichting van Stichting Nusantara Amsterdam in 2006 is besloten om samen met Stichting Zieraad de levensverhalen vast te leggen van bezoekers van de soosmiddagen die Stichting Nusantara Amsterdam organiseerde. Binnen dit vertelproject zijn 11 interviews afgenomen. Van de interviews zijn video- en audio opnames gemaakt door Ben en Ineke Vink. 10 van de interviews vormden de basis voor het boek Antara Nusa, levensverhalen van ouderen uit Indië/Indonesië (2018) samengesteld door Yvette Kopijn (stichting Zieraad) met medewerking van Hanoch Nahumury, secretaris van Stichting Nusantara Amsterdam en Armando Ello,  fotograaf. Gedurende het schrijfproces zijn verschillende vervolg interviewsessies gehouden waar geen opnamen van beschikbaar zijn.

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1930 – 2017. Er wordt voornamelijk over Indonesië, Java, Sumatra, Ambon en Nieuw-Guinea en Nederland gesproken.
Thema’s zijn o.a. kolonisatie, onafhankelijkheidsstrijd, Japanse bezetting, Tweede Wereldoorlog, Indonesische revolutie, migratie, RMS, opvoeding, jeugdjaren, identiteit, klassensamenleving, verlies, ontheemding,  ontworteling, veerkracht, moed, racisme.

Relevante linkjes: Website Nusantara Amsterdam: https://nusantara-amsterdam.nl/
Facebookpagina Stichting Zieraad: https://www.facebook.com/StichtingZieraad/

Door de jaren heen is er heel wat geschreven over afwikkeling en verwerking van het einde van Indië. Opvallend dominant is daarbij de stem van de totoks (witte Nederlanders). Dit boek wil de lezer een alternatief, meerstemmig perspectief aanbieden. Aan het woord komen ouderen van Indische, Molukse, Timorese, Indonesisch-Chinese en Surinaamse afkomst.

Ter gelegenheid van het vijftigjarig verblijf van Molukkers in Nederland in 2001 heeft toenmalig minister van Grote-Stedenbeleid en Integratie, Roger van Boxtel opdracht gegeven voor een onderzoek naar Molukkers in Nederland, de studie In Nederland gebleven. 173 interviews zijn afgenomen met Molukkers in Nederland. Daarnaast zijn er in twee deelprojecten nog 17 interviews afgenomen, namelijk in een deelonderzoek naar de organisatie Interkerkelijk Contact Comité Ambon-Nederland (ICCAN) in 2004 en in een onderzoek naar het woonoord Genapium en de Molukse wijk in Gennep in 2004 – 2005.

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1930 – 2006.
Er wordt voornamelijk over Nederland en Indonesië, de Molukken en Nieuw-Guinea gesproken.
Thema’s zijn o.a. kerken, kerkelijke organisaties, zelfzorg, Bouwburo Molukse kerkgebouwen, GIM, vechtpartijen, huisvesting, wijken, RMS-ideaal, kumpulans, repatriëring, politieke organisaties, politiek, RMS-besprekingen, RMS-strijd, eenheidsstaat, deelstatenpolitiek, studenten, KNVB, voetbal, BP, ICCAN, stichtingen, organisaties, Commissie Köbben, Tjandu, Muhabbat, zending, contractpensions, Islam, identiteit, godsdienst, religie, opvoeding, rituelen, moskeeën, burgeroorlog, wijkleven, CAZ, zelfzorg, minderheden, overheidsbeleid, woningen, IWM, arbeid, minderheden nota, commissie Verwey-Jonker, woonoorden, opleidingen, opvoeding, Actie Wassenaar, KPK, wandelmarsen, cultuurverschillen, huwelijken, gemengd, gijzelingen, wapens, welzijn, hulpverlening, racisme, radicalisering, marechaussee, krijgsgevangenschap, KNIL, Politionele Acties, overtocht, RMS-herdenkingen, RST, KST, coup Westerling, vliegtuigen, opleiding, soldatenleven, opheffing KNIL, SPMT, familieleven, politieke organisaties, geweld, ontruimingen, politieoptreden, samenzweringen, bezettingen, burgemeesters, vrouwenorganisaties, Korans, levensbeschouwingsonderwijs, integratie, repatriëring, oriëntatiereizen, Joint Committee, reisorganisaties, RMS-organisaties, Missie Militair, FAA, Joint Committee, pensioenen, Indo-Europeanen, ICCAN, stichtingen, CAZ, Faciliteitenwet, Molukkersnota, Stichting Door de Eeuwen Trouw (DDET).

Studie – ter gelegenheid van het vijftigjarig verblijf in Nederland in 2001 – naar de geschiedenis van de 12.500 Molukkers, voornamelijk militairen van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger en hun gezinnen, die in 1951 in Nederland aankwamen.

Over de geschiedenis van de (Indo-)Europeanen en Papoea’s in voormalig Nederlands Nieuw-Guinea is relatief weinig bekend. Dit in tegenstelling tot de situatie met betrekking tot de periode na het uitroepen van de Republik Indonesia (17 augustus 1945) door Soekarno, dat tot de Indonesische onafhankelijkheid leidde. Tabee Nieuw-Guinea brengt daar verandering in door de persoonlijke ervaringen vast te leggen en te presenteren voor het brede publiek. 

Doel

Het doel van het project Tabee Nieuw-Guinea is het presenteren en documenteren van getuigenissen van Nieuw-Guineagangers en Papoea’s over de bewogen periode rond het einde van het Nederlandse bestuur in oktober 1962. De focus ligt op de periode rondom de souvereiniteitsoverdracht van Nieuw-Guinea aan de Verenigde Naties (UNTEA)  op 1 oktober 1962. 

Interviews

Stichting Be-wonder is eind 2019 gestart met de voorbereidingen van het project Tabee Nieuw-Guinea en het interviewen van 33 mensen die deze periode hebben meegemaakt. Betsy Torenbos en Paul Pattynama hebben de 33 geïnterviewden thuis bezocht. Betsy Torenbos nam, als oral history expert, de diepte interviews af en Paul Pattynama heeft aanvullende vragen gesteld. De mensen die verspreid over het hele land wonen zijn thuis geïnterviewd. De gesprekken, die op beeld en geluid zijn vastgelegd, duurden gemiddeld drie uur.

De video-installatie is een beeld- en geluidwereld op basis van 33 interviews en is gemaakt door TeZ en Betsy Torenbos. Met een geldig toegangskaartje voor het Indisch Herinneringscentrum kun je de installatie gratis bezoeken. 

In het docu-theater ‘Verzoening?’ staan een aantal geïnterviewden, improviserend componist Oscar Jan Hoogland en performer Betsy Torenbos samen met zangeres Eef Mamoribo en Raki Ap op het toneel, in het decor van de 33 interviews. Uniek docu-theater over de bewogen periode rond het vertrek van Nederland uit Nieuw-Guinea. Wat doet het met je als je één, twee of zelfs drie keer moet vluchten? Kan een mens zich hiermee verzoenen? En met wie?

De symposia gaan dieper in op onderliggende thema’s en plaatsen de interviews in een andere context en leggen een relatie met de actualiteit.

In maart 1942 capituleerde het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) en werd heel Nederlands-Indië door Japan bezet. Ook Nederlands Nieuw-Guinea viel in Japanse handen, hoewel in het zuidelijk gelegen Merauke met zijn ondoordringbare oerwoud gedurende de hele oorlog de Nederlandse vlag bleef wapperen.

In 1943 kwam langs de noordkust van Nieuw-Guinea het Amerikaanse tegenoffensief op gang en de grote aanvoer en overslag van goederen en personeel had een grote invloed op de lokale bevolking.

Nadat de Japanners waren verdreven, werd in de fase van herstel van het Nederlands bestuur, het ‘Papoea-bataljon’ opgericht. Dit was de voorloper van het latere ‘Papoea Vrijwilligerskorps’, opgezet om de Papua-bevolking te betrekken bij de bescherming van de belangen van Nederlands Nieuw-Guinea, dat uiteindelijk in 1962 aan de Republiek Indonesië werd overgedragen.

Voor dit project zijn 25 personen geïnterviewd. Allen bewaren herinneringen aan Nieuw-Guinea tussen 1940 en 1962. Sommigen zijn er geboren, anderen hebben er gewerkt en gewoond. Het gaat om 21 Papua’s, twee Molukkers, één Toegoenees en één Nederlandse. De geïnterviewden vertellen over hun ervaringen in de Tweede Wereldoorlog, hun kinder- en hun schooltijd, hun tradities, hun leven als volwassene en hun migratiegeschiedenis.