De collectie is openbaar en in de loop van 2023 toegankelijk. De collectie is dan alleen toegankelijk in de leeszaal of via een beschermde omgeving (wachtwoord nodig) online te beluisteren.
De bestanden zijn niet te downloaden.
De interviews zijn afgenomen in het kader van Dirk Vlasbloms publicatie Papoea: een geschiedenis. Dit boek behandelt vijf eeuwen geschiedenis van Papua, met de nadruk op de periode vanaf 1945 en met speciale aandacht voor de overdracht van Nederland aan Indonesië in 1962. In het boek staat het perspectief van Papua’s centraal.
De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1920 – 2004.
Er wordt voornamelijk over Indonesië en West-Papua gesproken. Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, Indonesische revolutie, overdracht aan Indonesië in 1962, bezetting.
De collectie is gedigitaliseerd en duurzaam opgeslagen bij een e-depot.
Papoea: Een geschiedenis
Vlasblom, D.
University Press, Amsterdam, 2004
ISBN 90-5330-399-5
9 789053-303993
Dirk Vlasblom (1952) studeerde culturele antropologie in Utrecht. Hij is met een korte onderbreking sinds 1990 correspondent voor NRC Handelsblad in Jakarta. Eerder publiceerde hij Jakarta, Jakarta – Reportages uit Indonesië (1993), In een warung aan de Zuidzee-Verhalen uit Indonesie (1998) en Ankers & Kettingen – Een Rotterdamse kroniek (2001).
Op meeslepende wijze vertelt de auteur de verhalen van Papoea. Hij putte hier- voor uit unieke bronnen. Hoofdrolspelers en ooggetuigen komen zelf aan het woord, niet zelden voor het eerst. De archieven van missie en zending zijn voor dit boek, eveneens voor het eerst, systematisch onderzocht.
Met dit magistrale werk schenkt de auteur de Papoea’s hun geschiedenis.
Het materiaal kan worden aangevraagd via de online catalogus van UB Leiden. De opnames zijn te beluisteren in de Leeszaal Bijzondere Collecties.
IJzereef, W.T., De wind en de bladeren : hiërarchie en autonomie in Bone en Polombangkeng (Zuid-Sulawesi), 1850-1950. Proefschrift Groningen, 1994.
De Zuid-Celebes affaireKapitein Westerling en de standrechtelijke executies
Willem IJzereef
Uitgeverij de Bataafsche Leeuw B.V.
Voor zijn onderzoek naar de geschiedenis van Zuid-Sulawesi, in het bijzonder de politiek-militaire ontwikkelingen tijdens de Indonesische revolutie, heeft Willem IJzereef een vijftiental interviews afgenomen met oud-bestuursambtenaren en oud-militairen.
In het archief zijn ook verslagen van de interviews en onderzoekscorrespondentie opgenomen.
De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1905 – 1986.
Er wordt voornamelijk over Indonesië, Zuid-Sulawesi gesproken. Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, Indonesische revolutie, Binnenlands Bestuur, bestuursambtenaren, Zuid-Celebes affaire.
Publicaties verbonden aan de collectie: IJzereef, W. (1984). De Zuid-Celebes affaire: kapitein Westerling
en de standrechtelijke executies. Bataafsche Leeuw.
Archief en inventarisnr.: D H 1284. Dertien cassettebandjes zijn overgebracht naar de AV-collectie van het KITLV (D AUD 1085 – 1097)
Geschiedenis van een Plek, concentratiekamp Amersfoort
Auteur: Armando, Hans Verhagen en Maud Keus
De Bezige Bij, 1980
ISBN: 9789023452683
De interviews zijn gemaakt t.b.v. de drie uur durende documentaire film Geschiedenis van een plek, die Hans Verhagen samen met Armando in 1978 voor de VPRO-televisie maakte over het concentratiekamp Amersfoort (gemeente Leusden). Zij benaderen hun onderwerp als de geschiedenis van het (‘schuldige’) terrein. Aan de orde komen: het ontstaan van het kamp in 1939 als legerplaats voor gemobiliseerde Nederlandse militairen, zijn
functie als concentratiekamp van de Duitse bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog, het gebruik als repatriëringskamp de eerste maanden na de bevrijding en als interneringskamp voor Nederlandse SS-ers en NSB-ers direct daarna, de afbraak eind jaren ’60 ten behoeve van de nieuwbouw voor het Politie Opleidingscentrum De Boskamp. De nadruk ligt echter op de periode dat het kamp als concentratiekamp van de Duitse bezetter diende. De film werd uitgezonden als laatste aflevering van de reeks Het gat van Nederland, op 14 mei 1978. Vele van de interviews worden gedeeltelijk wandelend, inclusief filmcamera, door de omgeving van het kamp gehouden.
Van Dam, Kleinveld, Molenaar, Zoetmulder, Wolders, Van den Burg, Van den Berg, Robeer, kapelaan Slots en Schols vertellen als ex-gevangenen over hun ervaringen in het kamp. Zij waren er veelal vanwege verzetsactiviteiten in terechtgekomen. Zij spreken onder meer over de kampbeulen Berg en Kotälla. Daarnaast komen aan het woord: de aannemer die de barakken in 1939 bouwde (Herzinger); de beheerder van de begraafplaats nabij het kamp, die de doden uit het kamp begroef maar ook levenden van het terrein smokkelde (Jansen); een gemeentearbeider uit Leusden die waar mogelijk de gevangenen hielp met ontsnappingen,
het verzenden van brieven etcetera (Schut); de zoon van de eigenaar van hotel Oud-Leusden, dat tijdens de bezettingsperiode was gevorderd door de Duitsers en direct tegen het kamp aanlag (Jets); de huisschilder die de barakken zowel in 1939 schilderde als in 1945, korte tijd na de bevrijding (Van Hoven); de Amersfoortse groenteleverancier van het kamp (Van Zomeren); de sloper van de laatste barakken eind jaren ’60 (Van Essen); de al enige tijd vóór de oorlog in Nederland woonachtige Duitser Engbrocks, die in 1941 als straf werd opgeleid tot SSkampbewaker in Amersfoort en door vele gevangenen de ‘goede Duitser’ wordt genoemd omdat hij hen probeerde te helpen; de medewerkster van het Nederlandse Rode Kruis Van Overheem, die met name het laatste oorlogsjaar zoveel mogelijk voedselpakketten het kamp in probeerde te krijgen en die door de gevangenen de ‘witte engel van Amersfoort’ werd genoemd (zij speelde tevens een belangrijke rol in het kamp in de paar maanden dat het dienst deed als repatriëringscentrum voor Nederlanders die terugkeerden uit Duitsland); de kampcommandant van nà de bevrijding (Van Zwol); de directeur van de Politie Opleidingsschool
De Boskamp, wiens instituut eind jaren zestig op het terrein gevestigd werd (Steenlaar); enkele naamloze leerlingen en een sportleraar van de politie-opleiding over het verleden van het terrein in korte gesprekjes.
Geïnterviewden: Frans van de Berg, Jan van den Burg, N. van Dam, Willy Engbrocks, R. van Essen, H. Hertzinger, A. van Hoven, Evert Jansen, Martin Jets, Gerrit Kleinveld, ds. O. Molenaar, mw. van Overheem, Henk Robeer, Joep Schols, Arie Schut, Jean Slots, M. van Steenlaar, Hans Wolders, S.H.A.M. Zoetmulder, A. van Zomeren, C. van Zwol, enkele anonieme personen.
De collectie is nog niet gedigitaliseerd en daarom niet direct in te zien bij Beeld & Geluid. Digitalisering kan wel worden aangevraagd via Beeld & Geluid.
In DAAN, het digitale archief van Beeld & Geluid zijn wel de volgende items te vinden:
De interviews zijn gemaakt ten behoeve van Verhoevens film Portret van Anton Adriaan Mussert (1968, 16mm, 55′), aan de samenstelling waarvan tevens Hans Keller en Leo Kool meewerkten.
Hij werd uitgezonden door de VPRO-televisie op 16 april 1970 en herhaald op 20 augustus 1989 in het kader van de serie TVTOEN. of: Hoe de Nederlandse televisie geschiedenis schrijft, waarin tevens aandacht werd besteed de problemen rond de eerste uitzending. Deze worden ook beschreven bij de behandeling van de film in Chris Vos, Televisie en bezetting. Een onderzoek naar de documentaire verbeelding van de Tweede Wereldoorlog in Nederland, Hilversum: Verloren, 1995, pp.126-127.
Film en de interviews schetsen de levensloop van Mussert (1894-1946): zijn HBS-tijd; de studie weg- en waterbouwkunde aan de Technische Hogeschool in Delft; zijn werk bij de Provinciale Waterstaat in Utrecht, sinds 1921 als ingenieur en later als hoofdingenieur directeur tot zijn ontslag in 1934; het belang van zijn activiteiten als secretaris van het comité tegen het Belgisch-Nederlands Verdrag van 1925 voor zijn verdere politieke ambities; de oprichting van de NSB in 1931; zijn rol binnen de NSB en die tijdens de Duitse bezetting; zijn arrestatie in mei 1945; zijn internering in de strafgevangenis te Scheveningen; het proces in november 1945; zijn executie op 7 mei 1946.
Interviewer: Paul Verhoeven
Eveneens voor de goede orde. Heerlen in oorlogstijd, 1940-1944
Auteur: Jos Hoogeveen
Uitgever: Winants B.V., Boekhandel En Uitgeverij, 1984
ISBN: 9789070001087
De interviews zijn gehouden t.b.v. het boek van Jos Hoogeveen ‘Eveneens voor de goede orde’. Heerlen in oorlogstijd, 1940-1944
De geïnterviewden zijn oud-verzetsstrijders, die spreken over hun ervaringen tijdens de Tweede Wereldoorlog in Heerlen tot aan de bevrijding van die stad in 1944.
Geïnterviewden:
Inval Duitse leger in Heerlen, 10 mei 1940. Na de bezetting van Heerlen werden meerdere gewezen Nederlandse militairen actief in het verzet. (Collectie Rijckheyt)
De strijd voor een gelijkwaardige positie en vertegenwoordiging van vrouwen en mannen in Vlaanderen is al meer dan een eeuw oud. Er zijn grote stappen gezet, maar we zijn er nog niet. Aan de hand van getuigenissen en archiefbeelden schetst de vierdelige reeks ‘Wij, vrouwen’ de evolutie van de positie van vrouwen in onze samenleving, zowel privé als in het publieke leven.
Hoe hebben foute verwachtingen, opvoeding, glazen plafonds, discriminatie, druk, vooroordelen of andere obstakels het vrouwen de voorbije decennia moeilijk gemaakt om zich optimaal te ontplooien? Bijvoorbeeld op het gebied van opvoeding, onderwijs, huwelijk, gezin, seksualiteit, werk en politiek. Hoe zijn ze daarmee omgegaan? Wat hebben actiegroepen, politica’s en individuele vrouwen kunnen veranderen? En hoe ervaren vrouwen al die obstakels vandaag?
In ‘Wij, vrouwen’ brengen vrouwen van alle leeftijden en standen hun verhaal, samen met politica’s, boegbeelden van de vrouwenbeweging en voormalige ‘Dolle Mina’s’. Hun getuigenissen worden geïllustreerd met straffe archiefbeelden. Het zijn nu eens onthutsende en dan weer grappige verhalen over de opvoeding tot huishoudster, knokken om te mogen studeren, de verovering van de mannenberoepen, seksuele taboes en mannen die het nog altijd beter denken te weten. De vier afleveringen focussen achtereenvolgens op seksualiteit, huwelijk en gezin, beroepsleven en de politiek.
‘Wij, vrouwen’ hanteert daarbij de beproefde formule van Kinderen van…: het hele historische én actuele verhaal wordt verteld door betrokken getuigen die de kijker recht aankijken.
Een verrassende blik achter de schermen van de strijd voor vrouwenrechten. Vaak verbluffend archiefmateriaal dat niet in de laatste plaats het seksisme van onze eigen openbare omroep te kijk zet. En achttien vrouwen die je meeslepen in hun verhaal en je met diep respect achterlaten.
Video’s zijn te bekijken indien je bent aangemeld en je Belgische woonplaats of identiteit bevestigd hebt
S1 | Afl.1
Baas over eigen lijf
Strijd om seksuele vrijheid, van taboe op maandstonden tot Metoo
S1 | Afl.2
Vrouwen moeten hun plaats kennen
Decennialang zijn vrouwen opgevoed tot gehoorzaamheid aan de man.
S1 | Afl.3
Welkom in de mannenwereld
Het onderwijs bereidt meisjes lange tijd vooral voor op het huishouden.
S1 | Afl.4
Vrouwen aan de macht
Vrouwen organiseerden zich, verzetten zich en veroverden hun plek
Hieronder een overzicht van de 18 getuigen – of te wel deelnemers aan de documentaire Wij, vrouwen van Canvas – gerangschikt volgens leeftijd.
In Koolputters graven een aantal zorgvuldig geselecteerde ex-mijnwerkers diep in hun geheugen, waar ze een schat aan kleurrijke verhalen over de mijn hebben opgeslagen. Op sappige en plastische manier vertellen ze ontroerende, grappige en spannende anekdotes over het gevaarlijke en ongezonde werk ‘in de put’, over het dagelijkse leven in de cités, over de strijd voor sociale rechten, de komst van de ‘gastarbeiders’ en over de opkomst en het verval van de zware industrie in Limburg.
De reeks laat vooral arbeiders aan het woord: mannen (en vrouwen) die in armoede opgroeiden, meestal niet gestudeerd hadden en hoopten op een betere toekomst door in de put te gaan werken.
Hun verhalen vormen de basis van de reeks en worden aangevuld met historisch filmmateriaal uit diverse archieven en sfeerbeelden van de nog bestaande industriële architectuur en de originele mijnwerkerscités uit die tijd.
De reeks komt op het juiste moment. Niet alleen omdat het 30 jaar geleden is dat de laatste Limburgse steenkoolmijn, die van Heusden-Zolder, gesloten werd. Maar ook omdat de generatie die het verhaal van de mijnen nog uit eigen ervaring kan vertellen, aan het verdwijnen is. Dat blijkt onder meer uit de jammere vaststelling dat vier van de 13 kroongetuigen sinds de opnames zijn overleden.
De meeste getuigen zijn zeventigers en tachtigers, sommigen zelfs een eind in de negentig. Dit zijn de namen:
Agostino Mele – 83 jaar
Franco Mirisola – 69 jaar
Ismail Erdogdu – 72 jaar
Jan Kocur (+) – 79 jaar
Jean De Schutter – 76 jaar
Jean Peeters – 69 jaar
Louis Snoeks (+) – 91 jaar
Mai Van Houdt – 82 jaar
Mil Coenen – 63 jaar
Rocco Berterame (+) – 95 jaar
Sandrettin Koçak – 80 jaar
Sophie Gruszowski – 76 jaar
Stephan Bratus (+) – 96 jaar
De afleveringen
Drie afleveringen gaan over de vele facetten van het ondergrondse leven, een vierde behandelt het leven boven de grond en de vijfde schetst het verhaal van de sluiting van de mijnen.
Aflevering 1 – Onder de grond
In de eerste aflevering nemen de koolputters ons mee in de mysterieuze wereld onder de grond. In geuren en kleuren vertellen ze over hun werk en gewoontes tussen de stenen en het stof.
Aflevering 2 – Op leven en dood
In de tweede aflevering belichten de koolputters de gevaren van het werk in de mijnen. Ze halen herinneringen op aan spannende momenten en heikele toestanden die voor hen gelukkig doorgaans goed afliepen. Al was dat niet voor iedereen het geval.
Aflevering 3 – Het beloofde land
In de mijnen kwam men handen tekort. Daarom werden werkkrachten aangetrokken uit andere landen. Deze derde aflevering vertelt over de ervaringen van de nieuwkomers in ons land en schetst de veelkleurige kameraadschap onder de grond.
Aflevering 4 – De cité
In de vierde aflevering nemen de koolputters ons mee naar de cité. De mijn was immers veel meer dan de donkere gangen onder de grond. Ook het familiale leven bovengronds werd helemaal beheerst en georganiseerd door de mijn, in wijken en buurten waar de mijnwerkers samen leefden.
Aflevering 5 – De sluiting
De laatste aflevering blikt terug op de sluiting van de mijnen in Limburg. De koolputters halen herinneringen op aan de acties en stakingen die ze ondernamen en schetsen het gevoel waarmee ze tot op de dag van vandaag nog worstelen.
Indië in je Ziel zijn de persoonlijke verhalen van hen die het vanaf de Japanse bezetting meemaakten, en zij die hiervan de gevolgen kennen als echtgenoot, kind, kleinkind en ja, zelfs achterkleinkind. Welke invloed heeft de oorlog en Indië op hun leven? Van toen tot nu. Hoe voelt dit? En wat doe je ermee?
Aanleiding voor het documentaire project Indië in je Ziel was de te verwachten grote aandacht voor de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog in verband met de onderzoeksresultaten van het onderzoeksprogramma Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945 – 1950 van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV), het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust en Genocidestudies.
Stichting Oorlogsverhalen wilde een project starten waarin het geweld uit die tijd een plek krijgt in persoonlijke
getuigenissen. Hoofdvragen zijn: Welke invloed heeft de oorlog en Indië op uw leven? Hoe voelt dit? En wat doet u ermee?
Stichting Oorlogsverhalen verzameld nog steeds verhalen die onder dezelfde projectnaam worden opgenomen.
Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, Japanse bezetting, Indonesische revolutie, herbezetting, interneringskampen, krijgsgevangenen, migratie, trauma.
Pia Media heeft in 2022 (in de eindfase van het project) vijf tv-uitzendingen geproduceerd voor Omroep MAX Indië in je Ziel waarin (een deel van) deze interviews gebruikt zijn.
Vijf korte documentaires van de Stichting Oorlogsverhalen waarin zowel Indische Nederlanders als Indiëveteranen geportretteerd worden. Tevens wordt zichtbaar en voelbaar hoe hun ervaringen doorwerken in de tweede, derde en soms zelfs vierde generatie: ook bij hen zit anno nu Indië in hun ziel.
Bij interesse kan contact opgenomen worden met Stichting Nusantara Amsterdam via: info@nusantara-amsterdam.nl.
Stichting Nusantara Amsterdam heeft in het kader van het project Zwart onder Oranje 17 interviews afgenomen met jongeren die hun familiegeschiedenis in voormalige Nederlandse koloniën hebben liggen. Nadat er 13 interviews zijn afgenomen is een bijeenkomst georganiseerd waarin hun verhalen gedeeld werden. Vervolgens zijn nog 4 jongeren geïnterviewd. Een aantal jongeren heeft dit initiatief vervolgens omarmt. Onder de naam Zwart x Oranje organiseren zij verschillende activiteiten waarin zij het koloniaal verleden koppelen aan hedendaagse maatschappelijke thema’s zoals herdenken, vrijheid en racisme.
De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1980 – 2017.
Er wordt voornamelijk over Nederland gesproken. Thema’s zijn o.a. koloniale geschiedenis en invloed
van de familiegeschiedenis op het eigen leven.
Website Nusantara Amsterdam: https://nusantara-amsterdam.nl/
Bij interesse kan contact opgenomen worden met Stichting Nusantara Amsterdam via: info@nusantara-amsterdam.nl
Bij de oprichting van Stichting Nusantara Amsterdam in 2006 is besloten om samen met Stichting Zieraad de levensverhalen vast te leggen van bezoekers van de soosmiddagen die Stichting Nusantara Amsterdam organiseerde. Binnen dit vertelproject zijn 11 interviews afgenomen. Van de interviews zijn video- en audio opnames gemaakt door Ben en Ineke Vink. 10 van de interviews vormden de basis voor het boek Antara Nusa, levensverhalen van ouderen uit Indië/Indonesië (2018) samengesteld door Yvette Kopijn (stichting Zieraad) met medewerking van Hanoch Nahumury, secretaris van Stichting Nusantara Amsterdam en Armando Ello, fotograaf. Gedurende het schrijfproces zijn verschillende vervolg interviewsessies gehouden waar geen opnamen van beschikbaar zijn.
De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1930 – 2017. Er wordt voornamelijk over Indonesië, Java, Sumatra, Ambon en Nieuw-Guinea en Nederland gesproken.
Thema’s zijn o.a. kolonisatie, onafhankelijkheidsstrijd, Japanse bezetting, Tweede Wereldoorlog, Indonesische revolutie, migratie, RMS, opvoeding, jeugdjaren, identiteit, klassensamenleving, verlies, ontheemding, ontworteling, veerkracht, moed, racisme.
Relevante linkjes: Website Nusantara Amsterdam: https://nusantara-amsterdam.nl/
Facebookpagina Stichting Zieraad: https://www.facebook.com/StichtingZieraad/
Antara Nusa. Levensverhalen van ouderen uit Indië/Indonesië.
Kopijn, Y.
LM Publishers, 2018
Door de jaren heen is er heel wat geschreven over afwikkeling en verwerking van het einde van Indië. Opvallend dominant is daarbij de stem van de totoks (witte Nederlanders). Dit boek wil de lezer een alternatief, meerstemmig perspectief aanbieden. Aan het woord komen ouderen van Indische, Molukse, Timorese, Indonesisch-Chinese en Surinaamse afkomst.