Het project ‘Javanen in de (Nederlandse) Polder’ (kortweg JIP-project) is een lopend project dat van start ging in december 2012. In het project gaat STICHJI in samenwerking met spoorzoekers op zoek naar tastbare sporen van Javaanse Surinamers in Nederland. Aan de hand van persoonlijke foto’s en persoonlijke verhalen wordt het proces van migratie en vestiging van geïnterviewden gedocumenteerd. Automatisch komen bij deze gesprekken het arbeidsleven, het sociaal leven en betrokkenheid bij maatschappelijke initiatieven aan bod. Het verzamelde materiaal vormt samen het materieel- en immaterieel erfgoed van Javaanse Surinamers in Nederland, dat in bewaring wordt gegeven aan lokale archieven waarmee STICHJI samenwerkt.

Het project ging van start in Noord-Brabant en Den Haag en wordt uitgebreid naar andere plaatsen waar veel Javanen wonen. Het materiaal dat door spoorzoekers van het JIP-project werd verzameld is gebruikt voor diverse tentoonstellingen, lezingen en publicaties.

Warung Mini XL Den Haag. Fotograaf: Matte Soemopawiro

Het Chinese Indonesian Heritage Center (CIHC) is in 2011 opgericht met als doel het cultureel erfgoed van de Indonesische Chinezen in Nederland te behouden en de kennis van hun (migratie)geschiedenis vast te leggen en te bevorderen. Sinds 2016 is het CIHC een onafhankelijke stichting. In 2012 is het project Mondelinge Geschiedenis gestart in samenwerking met het KITLV. De hoofdvragen waren: Wat voor leven heeft de geïnterviewde gehad.
Wat was het motief om Indonesië te verlaten en (uiteindelijk) naar Nederland te gaan? Hoe kijkt u terug op die beslissing binnen de grotere context van uw levensloop? Hoe kijkt u terug op uw leven na uw migratie?

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1920 – 2017.
Er wordt voornamelijk over Indonesië, Nederland en een enkele keer over Suriname en China gesproken.
Thema’s zijn o.a. persoonlijke achtergrond, Tweede Wereldoorlog/Japanse tijd, Indonesische revolutie,
anti-Chinees leefklimaat en geweld 1960’er jaren, onderwijs en studententijd, trauma’s, migratie

Het project Mondelinge Geschiedenis (Mongesch) heeft als doel levensverhalen vast te leggen van Chinezen die vanuit Indonesië naar Nederland zijn gemigreerd. Het is tot stand gekomen in samenwerking met het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV).  

Tussen 2013 en 2017 heeft het Mongesch team van het CIHC 39 personen —22 mannen en 17 vrouwen— bereid gevonden voor een interview. Het heeft geresulteerd in een collectie van 110 uren aan geluidsmateriaal. 

De geïnterviewden komen uit verschillende beroepssectoren en zijn veelal goed opgeleid. De meeste deelnemers zijn na 1960 naar Nederland gekomen. De anderen zijn vooral tussen 1945 en 1950 gekomen.

Het overgrote deel van de geïnterviewden is ten tijde van het interview ouder dan 70 jaar zodat de vergaarde levensverhalen zich uitstrekken over een lange periode. Er zijn verhalen te beluisteren vanaf de laatste decennia van de Nederlandse koloniale tijd tot en met de eerste jaren van de regering van president Suharto. In het geheel geeft de collectie een beeld van de verschillende omstandigheden die tot emigratie uit Indonesië hebben geleid.

De collectie van interviews is in oktober 2019 als ‘Archief Mondelinge Geschiedenis CIHC overgedragen aan de Universitaire Bibliotheken Leiden. 

In november 2020 is het archief door de Universitaire Bibliotheken Leiden (CIHC Oral History Archive) digitaal toegankelijk gemaakt. Vanwege privacyregels is het archief alleen op aanvraag te raadplegen voor onderzoeksdoeleinden. 

Met de overdracht van de collectie van interviews aan de Universitaire Bibliotheken Leiden is de eerste fase van het project Mongesch afgerond. 

Nog niet alle aspecten in de geschiedenis van de Chinezen uit Indonesië zijn in de eerste fase van het project vastgelegd. Het CIHC zou daarom de Mongesch collectie graag aanvullen. De mogelijkheden en haalbaarheid van een vervolgproject worden onderzocht. 

Voor de economische doelen van de VOC en de koloniale overheid in de Indonesische archipel waren de Chinezen van meet af aan onmisbaar. Hun rol in de economie bleef door de eeuwen heen belangrijk. Nadat de Chinezen in de kolonie aan het begin van de twintigste eeuw gelijkheid wisten te verkrijgen en de voor hen discriminerende wettelijke regelingen werden opgeheven, moesten zij in de Indonesische Republiek opnieuw voor hun rechten vechten. Het bleek een moeizaam proces vol spanningen rondom kwesties van cultuur, etniciteit en nationaliteit. ..

Patricia Tjiook-Liem neemt de lezer mee langs de belangrijkste perioden in deze tot nu toe onderbelichte geschiedenis en laat de worsteling zien van de Chinezen in en uit Indonesië.

The Chinese from Indonesia in the Netherlands and their heritage -Patricia Tjiook-Liem

DOI:10.17510/wacana.v18i1.571

Between ideology and experience – Maya H.T. Liem and Ing Lwan Taga-Tan

DOI: 10.17510/wacana.v18i1.584

https://www.bibliotheek.universiteitleiden.nl/nieuws/2022/01/beelden-van-de-indonesische-onafhankelijkheidsoorlog-1945-1949—online-tentoonstelling

https://webpresentations.universiteitleiden.nl/s/indonesianl/page/beelden-van-de-indonesische-onafhankelijkheidsoorlog-1945-1949

Wim Pelt (geboren te Heerlen 1947) leerde het banketbakkersvak en werkte van 1965-1970 in de bakkerij van zijn vader. Hij studeerde in de jaren zeventig geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Utrecht en de Universiteit van Amsterdam en was in de jaren zeventig en tachtig actief in de CPN o.a. in de dagelijkse leiding van de districten Limburg en Utrecht, instructeur voor de CPN in het district Vecht-IJsselstreek, mede-verantwoordelijk voor de abonneewerving en bezorging van De Waarheid in het district Rotterdam, lid van de coördinatiegroep van de IPSO-geschiedenisgroep, lid van de redactie van Komma. Pelt was werkzaam als leraar in het beroepsonderwijs.

Wim Pelt promoveerde op Vrede door revolutie. De CPN tijdens het Molotov-Ribbentrop Pact (1939-1941)

De rol van de CPN in het eerste bezettingsjaar is lange tijd een beladen onderwerp geweest, waarover vóór- en tegenstanders van die partij niet redelijk konden discussiëren. Tot een echt afstandelijke wetenschappelijke behandeling kwam het pas in het boek van H. Galesloot en S. Legêne, Partij in het verzet (1986), dat een kleine 100 bladzijden aan de omstreden periode wijdt. De dissertatie van W. F. S. Pelt gaat ook weer voor bijna de helft over dat eerste bezettingsjaar, echter niet meer als onderdeel van de bezettingsgeschiedenis: Pelts onderwerp is de periode vanaf het sluiten van het Duits-Russische pact van 23 augustus 1939 tot aan de Duitse inval in de Sovjetunie en de in die periode door de CPN gevoerde politiek. Dus niet de binnenlandse politieke situatie in Nederland bepaalt Pelts periodisering, maar de buitenlands-politieke positie van de Sovjetunie.

Tussen 1981 en 1989 heeft oud-FNV-medewerker Jan Varkevisser oud-vakbondsbestuurders en oud-kaderleden van FNV, ABOP en
CNV geïnterviewd. Het project was een samenwerking van de Vakbondshistorische Vereniging en het IISG en had als doel persoonlijke ervaringen toe te voegen aan de vakbondsgeschiedenis.

De files bevatten interviews met 42 oud-vakbondsbestuurders. Zij vertellen het verhaal van hun privé leven en hun werkzame leven. De interviews zijn gehouden in het kader van een project om meer achtergrond te bieden bij de vakbondsgeschiedenis.

Frans Drabbe, Nel Tegelaar, Herman Bode, Wim Spit, © Het geheugen van de vakbeweging

Het Project mondelinge geschiedenis is een van de eerste projecten die door het ADVN werden aangevat. In de periode 1984-1986 kende het een aanzienlijke uitbouw door het interviewen van een omvangrijk aantal personen die de geschiedenis van het Vlaams-nationalisme vanuit diverse invalshoeken meemaakten. De wetenschappelijk-gefundeerde aanpak van die interviews werd in grote mate bepaald door de Wergroep Mondelinge Geschiedenis.

In de loop van het project werd bij het bepalen van mogelijke respondenten overgeschakeld naar een meer thematische aanpak. Zo werden interviewreeksen uitgewerkt omtrent de (politieke) reorganisatie van het Vlaams-nationalisme na de Tweede Wereldoorlog (Vlaamse Concentratie, Volksunie, …), omtrent de vrouwenbeweging (o.a. over de Vrouwenbeweging voor Amnestie, i.s.m. de Federatie van Vlaamse Vrouwengroepen), omtrent de groep Nederland Een! (ontstaan, werking, organisatie enz. van de oppositiebeweging Nederland Een! en van gelijkaardige bewegingen tijdens de Tweede Wereldoorlog).

Het ADVN kon zijn bestanden verder uitbreiden met een groot aantal mondelinge bronnen, die origineel of in kopie ter beschikking werden gesteld door personen of verenigingen.

De gevolgde methodologie werd door Bruno De Wever vastgelegd in twee instructieteksten (over het interview en de transcriptie) en in een handleiding voor individuele en collectieve projecten.

REALISATIES
– mondelinge getuigenissen op band geregistreerd en opgenomen in de afdeling audiovisueel archief van het ADVN, voornamelijk omtrent de reorganisatie van het Vlaams-nationalisme na WOII, vrouwen in de Vlaamse beweging en Nederland Eén!

Na de Tweede Wereldoorlog leek het tijdperk van het nationalisme definitief voorbij. De politieke en sociaal-economische evolutie in België zorgden er evenwel voor dat de Vlaamse beweging relatief snel weer een massa-aanhang verwierf. In Het zog daarvan werd Het Vlaams-nationalisme in de jaren ’60 opnieuw een factor van politiek belang. Nevenstaande tekst onderzoekt hoe dat Vlaams-nationalisme erin slaagde de repressie te overleven en zich te reorganiseren.

Tussen 1 april 2007 en 15 december 2009 werden, volgens de methodiek van de ‘mondelinge geschiedenis’ 48 diepte-interviews afgenomen van minderbroeders, ex-confraters, een claris en andere betrokkenen. Naast deze audio-opnames werden 9 interviews gefilmd zodat we over 28 uren professioneel beeldmateriaal beschikken.

Door het verzamelen van deze ‘getuigenissen’ via diepgaande interviews verkregen we een ‘completer’ beeld van de recente geschiedenis van de Minderbroeders. Er werd in het verleden heel wat onderzoek naar de orde in Vlaanderen verricht. Dit heeft ons voornamelijk informatie over ‘feiten’ opgeleverd. Maar hoe de minderbroeders alles persoonlijk ‘ervaarden’ is een aspect dat voorheen niet aan bod kwam.

© P. Longinus de Munter, franciscaan en fotograaf

In functie van de vaste opstelling ‘zij kwamen op blote voeten…’ werden  audio-en beeldfragmenten van de interviews ontsloten. Dergelijke getuigenissen slagen er veel beter in dan traditionele presentaties om een complex  verhaal te communiceren naar een brede doelgroep. We leven nu eenmaal in een omgeving waarin beeld en geluid dominant zijn.

‘Bladeren in een boom’

6 paters en 1 zuster claris werden geïnterviewd voor de camera. Zeer openhartig vertellen ze over hun roeping, hun geloof en ervaringen binnen de orde. Maurice Noben maakte er een boeiende getuigenisfilm van. De film is doorlopend te bekijken in het museum.

Gerrit (Ger) Johannes Verrips; geboren in Amsterdam 18 december 1928, overleden in Amsterdam 31 augustus 2015; actief lid van de PvdA 1948-1952; lid van de CPN 1953-1975; redacteur van het communistische dagblad De Waarheid 1960-1968; lid van het partijbestuur van de CPN 1958-1964; opnieuw lid van de PvdA vanaf 1985; redactielid van het maandblad Socialisme en Democratie; voorzitter van het Fonds voor de Letteren 1980-1987; publiceerde een aantal romans waarvan Nathalie wellicht de bekendste is en biografieën van Albert Camus en Karel van het Reve.

In 1995 verscheen zijn magnum opus Dwars, duivels en dromend. De geschiedenis van de CPN 1938-1991.

Interviews met Harry Verheij,  Marcus Bakker, Henk Goudkuil, Duco Hellema, Henk Hoekstra, Hanneke Jagersma, J.C.W., Esther de Jong, Bertus Brandsen, Gerrit Kleinveld, Gerard Maas, Geert van der Molen, Frans Molin, Koert Stek, Jan Vlietman, Jaap Wolff, Joop Morriën.

CPN-conferentie in Amsterdam, Paul de Groot (links) en Marcus Bakker. 22 december 1973, Amsterdam,

Dwars, Duivels en Dromend is een boek van Ger Verrips uit 1995 dat gaat over de geschiedenis van de Communistische Partij van Nederland (CPN) van 1938 tot 1991.

Verrips, zelf twintig jaar lid van de CPN, baseerde het boek op nooit eerder onderzochte documenten, in de tot dan toe gesloten archieven van de CPN in Amsterdam, de Communistische Partij van de Sovjet-Unie (CPSU) in Moskou en de Binnenlandse Veiligheidsdienst. Hij sprak met diverse vooraanstaande leden van de partij, onder wie Annie van Ommeren-Averink, Bertus Brandsen, Harry Verheij, Jan Vlietman en Huib Zegeling.

Hij schetst een portret van Paul de Groot, veertig jaar de leider van de CPN. Hij beschrijft het functioneren van de illegale CPN in de oorlogsjaren en het verzet van de communisten. Verder beschrijft hij de Koude Oorlog, de reacties op de Hongaarse Opstand, de breuk met Moskou en de interne partijstrijd. Ook de laatste periode van crisis, intellectuele opleving, feminisering en de uiteindelijke teloorgang die tot opheffing van de partij, wat uiteindelijk tot samengaan met andere partijen in GroenLinks leidde, zijn beschreven.

Barbara Henkes (1955); historica en journaliste; actief in de Groningse vrouwenbeweging en de CPN 1979-1982; promoveerde in 1995 op Heimat in Holland. Duitse dienstmeisjes 1920-1950; publiceert op het gebied van vrouwenstudies, oral history en de geschiedenis van de 20e eeuw; verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen. Deze interviews met Nederlandse dienstmeisjes vormden de basis voor het boek Kaatje ben je boven?

Javastraat Den Haag, ca. 1900

Tot diep in de twintigste eeuw zijn ontelbaar veel jonge, ongehuwde vrouwen werkzaam geweest als dienstbode: als morgenmeisje, kamer- of keukenmeisje, dagmeisje of boerenmeid. Waarom gingen ze in betrekking? Hoe kwamen ze aan een dienstje? Wat moesten ze doen? En werden ze daarop voorbereid? Wat maakte een dienstje tot een goede of minder goede betrekking? Hoe handhaafden dienstmeisjes zich in het spanningsveld tussen sociale afstand en persoonlijke betrokkenheid binnen het werkgeefstersgezin? In de literatuur komen we de Kaatjes, Dina’s en Betsies regelmatig tegen, maar in de geschiedschrijving is aan het dienstbodenbestaan nog nauwelijks aandacht besteed. Barbara Henkes en Hanneke Oosterhof leggen deze kant van de veelal ‘verborgen’ machtsverhoudingen binnen de privésfeer open en laten zien hoe maatschappelijke ontwikkelingen hierop inwerkten. Ze doen die aan de hand van archiefmateriaal, vakbonds- en vrouwenbladen, maar ook en vooral aan de hand van gesprekken met tientallen vrouwen die terugkijken op hun dienstbodenbestaan.

Provo is één van de bekendste protestbewegingen uit de jaren zestig. Hoewel in 1967 opgeheven, is Provo nog altijd omgeven door smakelijke verhalen, mooie herinneringen en steeds verder uitdijende mythes. Historicus Niek Pas (Tegelen, 1970) deed uitgebreid onderzoek naar deze protestbeweging, waarbij hij trachtte te verklaren waarom Provo als actiegroepering in tal van Nederlandse en buitenlandse steden opdook en tegelijkertijd uitgroeide tot internationaal symbool van de Nederlandse jaren zestig. Dit resulteerde in zijn proefschrift Imaazje! De verbeelding van Provo (1965-1967)(Amsterdam: Wereldbibliotheek, 2003). Voor zijn promotieonderzoek interviewde Niek Pas verschillende oud-leden van Provo. Van de interviews zijn er 29 op band opgenomen, verdeeld over 38 audiocassettes.

Aan de hand van de achtergrond en de netwerken van twee toenmalige hoofdrolspelers, Rob Stolk en Roel van Duijn, schetst Niek Pas een fascinerend beeld van het ontstaan en de ontwikkeling van Provo – in Amsterdam, maar ook in Maastricht en België.

Interviews gehouden in het kader van het Onderzoek Oral History (Project 37) door het Sociaal Historisch Centrum voor Flevoland in 1995.

De collectie is ondergebracht bij Erfgoedpark Batavialand.

Interviewers / vervaardigers:

André Geurts

Willy van der Most

Jeoffrey van Woensel

Dirk-Jan Wolffram