De Februaristaking werd gehouden tijdens de Tweede Wereldoorlog uit protest tegen de vele anti-joodse maatregelen en de jodenvervolging. Duizenden arbeiders legden hun werk neer. De staking begon op 25 februari 1941 in Amsterdam en breidde zich een dag later uit naar de Zaanstreek, Haarlem, Velsen, Hilversum en de stad Utrecht en directe omgeving. Het was de eerste grootschalige verzetsactie tegen de Duitse bezetter in Europa. De Februaristaking wordt sinds 1946 jaarlijks op 25 februari herdacht op het Jonas Daniël Meijerplein te Amsterdam, bij het beeld van Mari Andriessen “De Dokwerker”. De collectie omvat interviews gehouden door o.a. Jan Dop, Simon Korper en Gerard Maas met Februaristakers.

De Stichting Comité Herdenking Februaristaking 1941 is in 1990 opgericht als opvolger van het Februariherdenkingskomité.

De interviews zijn gehouden door Jan Dop (1943), (cineast die samen met Kees Hin (1936-2020) en Frans van der Staak (overleden 2001) de speelfilm maakte over de Februaristaking Soldaten zonder geweren (1985). Jan Dop maakte enkele interviews alleen, een aantal in samenwerking met Simon Korper (1907-1988) en later het merendeel samen met Gerard Maas (Zaandam, 1913 – Amsterdam, 1988) communist, verzetsstrijder en politicus.

Maas schreef over de februaristaking o.a. Kroniek van de Februari-staking 1941, Amsterdam, 1961 en 1941 bloeiden de rozen in februari, een korte historische schets, Amsterdam [1985].

De woorden “Tesi Samanunga” betekenen letterlijk “deze gemeenschap” en zijn ontleend aan een tweeregelig vers dat is terug te vinden in het evangeliarium (evangelieboek) van Munsterbilzen daterend van de negende eeuw. Dit evangeliarium wordt thans bewaard in de bibliotheek der Bollandisten te Brussel onder nr. 299.
Van de twee vernoemde regels is één zinnetje in het Oudnederlands gesteld en het andere in het Latijn en luidt als volgt:
     “Tesi Samanunga vvas edele unde scona”
     “& omnium virtutum pleniter plena”

Omdat dit zinnetje het oudste juist dateerbare (1130) overblijfsel is van het Nederlands, zijn wij als heemkundige kring bijzonder fier dat we ons tijdschrift onder die naam konden uitgeven.

In dit tijdschrift staan regelmatig uitgewerkte interviews die door de Heemkring in de afgelopen 30 jaar zijn afgenomen.

Als gemeenschapsarchief wil het AMVB de vinger aan de pols houden van wat de Nederlandstalige Brusselaars beroerde en beroert. Daarom is het AMVB enthousiast bezig met het verzamelen van persoonlijke getuigenissen van onder andere Vic Anciaux, Jacky Duyck, Clara Haesaert, Louis Van Geyt…. Aan de hand van de mondelinge geschiedenismethodiek worden Nederlandstalige Brusselaars geïnterviewd over de Noordwijk, de beenhouwerijen, het amateurtoneel, de rederijkerij en het Nederlandstalig sociaal-cultureel verenigingsleven.

De resultaten van de initiatieven Brussel verteld en ontsloten (2002-2003), Brussel aan het werk (2003-2004), De grote en kleine geschiedenis van de kassei (2003-2004) en Het Vlaams Geheugen van Brussel (2011- 2012) – in het totaal gaat het om meer dan 70 interviews – kan u via de digitale leeszaal beluisteren. U kan er ook de ontsluitingsfiche en de foto van de geïnterviewde bekijken.

Publicaties

De-grote-en-kleine-geschiedenis-van-de-kassei

ARDUIN 12 – MONDELINGE GESCHIEDENIS

Artikel

2004_3_kassei.pdf

Het Gevaert project werd opgestart in 2016, in navolging van de zoektocht naar een gemeenschappelijk verleden (en identiteit) voor de Zuidrand. De impact van Agfa Gevaert op de streek was enorm. Doordat het archief van Gevaert werd overgeheveld naar het Fotomuseum Antwerpen, kon de Streekvereniging Zuidrand een samenwerking opzetten om dit stukje Zuidrand-geschiedenis vorm te geven. De verhuis van die collectie leidde tot het idee de objecten, archieven, foto’s, affiches, films, camera’s, etc. een stem te geven.

GEVAERT ONT-WIKKELD
 

In de zomer van 2018 filmden we, in samenwerking met de Kleine Expeditie, de maquette die gemaakt werd voor de Wereldexpo van 1958 en destijds in de schaduw van het Atomium stond te pronken.

Deze miniatuurweergave van de fabriek uit Mortsel was het startpunt van de virtuele toer “Gevaert ont-wikkeld”. Samen met de vrijwilligers en enkele oud-werknemers, brachten we de verschillende plaatsen op de maquette in kaart en werden de verhalen gelinkt aan de juiste locatie.

Het prachtige resultaat van deze samenwerking kan je via onderstaande link ontdekken.

gevaert.dezuidrand.be

PUBLICATIE “IK WERK(TE) BIJ GEVAERT”
 

Samen met tientallen vrijwilligers ging de Zuidrand op zoek naar verhalen over het werken bij Gevaert. Er werden verhalendagen georganiseerd, interviews afgenomen en oproepen gelanceerd. In 2018, naar aanleiding van de 150ste verjaardag van Lieven Gevaert pakte de Streekvereniging Zuidrand uit met de publicatie “Ik werk(te) bij Gevaert”, hier te downloaden. Hierin zijn verhalen, interviews, tekeningen, foto’s, etc. opgenomen over het werk in de fabriek, door de ogen van de vroegere werknemers van Gevaert.

Deze publicatie was slechts het eerste deel van het project. We wilden de fantastische verhalen en interviews ook koppelen aan de plaatsen in de fabriek waar ze zich afspeelden.

Rudi Van Doorslaer is historicus van de Universiteit Gent en schreef een doctoraatsthesis getiteld Kinderen van het getto. Joodse revolutionairen in België, 1925-1940, verdedigd in 1990. Van  1977 tot 1980 was hij tijdelijk attaché bij het Centrum; in 1985 werd hij aangeworven als vast onderzoeker. Hij was gedurende twee jaar  hoofd van de Studiecommissie Joodse goederen bij de diensten van de Eerste minister. Van 1996 tot  2005 was hij hoofdredacteur van de Bijdragen tot de eigentijdse geschiedenis. Hij volgde José Gotovitch op als directeur van het Cegesoma tot 2016. Zijn belangrijkste gepubliceerde historische onderzoeksthema’s betreffen de Joodse geschiedenis, migraties, communisme en anti-communisme, de Spaanse burgeroorlog en andere onderwerpen i.v.m. de Tweede Wereldoorlog.

De interviews van Rudi Van Doorslaer betreffen vooral de Belgische Kommunistische Partij. Hij sprak o.a. met verschillende getuigen die gedurende de Tweede Wereldoorlog actief waren in de KPB in verschillende Belgische steden (Antwerpen, Kortrijk, Brussel, Aalst, …), maar ook in het kader van de Spaanse burgeroorlog. Hij wilde vooral de structuur van de partij begrijpen . Er zijn twee periodes te onderscheiden in zijn interviews. Tussen  1976 en 1979 ging het vooral om de KPB. Van 1983 tot 1989 dan komt de KPB nog steeds aan bod, maar vooral in de context van  de Spanjevrijwilligers.

Daarbij kwamen nog enkele interviews van Joodse vluchtelingen om de  kennis van de Joodse geschiedenis te verdiepen.

Dirk Martin studeerde geschiedenis aan de VUB waar hij een doctoraatsthesis over het lokale politieke personeel in het interbellum verdedigde. Hij was wetenschappelijk medewerker van het  CegeSoma van 1979 tot 2016 waar hij verschillende functies uitoefende: hoofd van het Archief en van de sector Documentatie en directeur ad interim. Hij maakte ook deel uit van verschillende officiële en associatieve beheersorganen in de wetenschappelijke sector. Hij was o.a. secretaris van de groepering Documentatie van de Federale Wetenschappelijke Instellingen. Hij verliet het  CegeSoma na er directeur te zijn geweest van september tot december 2016.

Dirk Martin werkte over verschillende onderzoeksthema’s zoals de Belgische buitenlandse politiek voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog, de gemeentepolitiek in het interbellum, de (Duitse) kultuurpolitiek tijdens de bezetting en meer in het algemeen de bronnen m.b.t. de geschiedenis van België tijdens de Tweede Wereldoorlog.

In de context van zijn onderzoek maakte hij tussen 1980 en 2001 een vijftigtal interviews, meestal in het Nederlands. Als thema’s komen o.a. collaboratie en verzet in bezet België aan bod. Verschillende interviews behandelen deze problematiek op lokaal vlak: Gent, Leuven, Antwerpen. Resultaat van zijn onderzoek waren o.a. enkele belangrijke werken als De Rijksuniversiteit Gent tijdens de bezetting 1940-1944. Leven met de vijand  of ook Antwerpen tijdens de bezetting/ Anvers sous l’Occupation, 1940-1945.

Andere interviews van Dirk Martin behandelen cultuur en kunst tijdens de bezetting (dans, muziek, literatuur), de Belgen in Groot-Brittannië en de USA tijdens de Tweede Wereldoorlog, de propaganda en het Belgisch syndicalisme in het buitenland. 

De Rijksuniversiteit Gent tijdens de bezetting 1940-1944 : leven met de vijand
Dirk Martin

Gepubliceerd in 1985 in Gent door Archief van de Rijksuniversiteit Gent

Antwerpen 1940-1945

Dirk Martin, Lieve Saerens

ISBN: 9789085422488 
augustus 2011 

Hoewel vakantiekolonies tot in de jaren tachtig een wijdverspreid fenomeen waren, is er nog weinig onderzoek naar gebeurd. De eerste vakantiekolonies ontstonden vanuit de Schoolstrijd. Naast dit politieke doel was hun belangrijkste taak de gezondheid van de arbeiderskinderen te verbeteren. Na de Eerste Wereldoorlog begonnen alle Belgische zuilorganisaties vakantiekolonies in te richten.

De vakantiekolonies verschilden niet alleen in politieke achtergrond. In tegenstelling tot de katholieke bijvoorbeeld, waren de socialistische vakantiekolonies meisjes en jongens gemengd. Op het einde van de jaren 1960 beleefden de vakantiekolonies hun hoogdagen. De nadruk lag nu niet meer zozeer op de gezondheid maar op een zinvolle vrijetijdsbesteding. Samen met de professionalisering van het koloniepersoneel, verschoof het cliënteel van de vakantiehomes van verzwakte arbeiderskinderen naar kinderen uit de middenklasse.

Onderzoek naar dit fenomeen is dus heel complex. Kolonies werden zowel ingericht door de overheid, de mutualiteiten, werkgevers, organisaties en particulieren en zijn bijgevolg divers in verschillende aspecten. Niet iedere organisator heeft bronnen nagelaten. Klassieke bronnen ontbreken dikwijls en indien ze aanwezig zijn, geven ze ons niet meteen een beeld van het verblijf in de kolonie.

Het registreren van mondelinge getuigenissen is hier aangewezen enerzijds om het tekort aan bronnen aan te vullen en anderzijds om te weten te komen hoe koloniegangertjes deze vakanties hebben ervaren. Specifiek voor dit onderzoek, is er nog een reden om mondelinge geschiedenis als methode te gebruiken. In tegenstelling tot ander bronnenmateriaal over de kolonies, is het iconografisch materiaal wel overvloedig bewaard gebleven. Meestal in de vorm van postkaartjes. Deze tonen ons hoe de inrichters hun kolonie naar buiten wilden tonen. Ook de filmpjes waarover we beschikken zijn propaganda voor de kolonies en hun organisatoren. Deze beelden moeten dus met andere bronnen en getuigenissen aangevuld worden. Omwille van de diversiteit aan vakantiekolonies en door de verschillende aspecten van de Vakantie, zijn er drie grote lijnen in ons onderzoek: – Wie ging er naar de vakantiekolonie? – Hoe werd de vakantiekolonie ervaren? – Hoe keken buitenstaanders naar de vakantiekolonies?

In dit boek schetst auteur Martine Vermandere de rijke geschiedenis van het fenomeen vakantiekolonies, van de opvang van arbeiderskinderen door liefdadigheidsinstellingen op het einde van de 19e eeuw tot de professionalisering van de kolonies door de ziekenfondsen na de Tweede Wereldoorlog. Aan de hand van uniek fotomateriaal en getuigenissen van mooie en minder mooie herinneringen, voert dit boek je mee door de geschiedenis van de vakantiekolonies in al haar aspecten.

Het Industriemuseum was in de beginjaren pionier van de mondelinge geschiedenis in Vlaanderen, met in 1978 het grootschalige project Hun werk, hun leven. Getuigenissen van de Gentse textielwereld 1900-1950. Bie De Graeve interviewde tachtig textielarbeiders.
De tentoonstelling die er uit voortvloeide was een overweldigend succes. Een hele gemeenschap kreeg een gezicht. Het zijn verhalen van mensen die vaak tussen de plooien van de geschiedschrijving vallen.

Het grootste deel van de audiobestanden van de interviews zelf bestaan niet meer. Na uitgebreide documentatie werden deze niet meer bewaard (begin jaren 1980 was archivering van audiobestanden nog niet zo gangbaar). Van enkele interviews is er nog videomateriaal beschikbaar en van één interview de audio-opname.

In de jaren 1985-1990 zijn interviews opgenomen met 57 mensen die een belangrijke rol hebben gespeeld in Drenthe tijdens de Tweede Wereldoorlog. De meeste geïnterviewden waren actief in het Drentse verzet. Veel getuigenverhalen gaan dan ook over verzetsdaden, zoals de overval op het Huis van Bewaring in Assen in 1944, de acties van Knokploeg Noord in het noorden van Drenthe, burgemeester Wytema van Beilen, die weigerde mee te werken aan deportaties van Joden en het gehucht Nieuwlande waar 300 tot 400 ondergedoken Joden de oorlog overleefden, onder meer dankzij verzetsman Johannes Post. Ook zijn slachtoffers van de oorlog geïnterviewd. Daarnaast komen collaborateurs aan het woord die geanonimiseerd hun verhaal hebben verteld. Een van de nsb’ers over wie verteld wordt, was Jacob Luitjens, bijgenaamd De schrik van Roden.
De interviews zijn nu beschreven en deels op internet geplaatst.
Interviews die om privacyredenen niet vrij kunnen worden gegeven, zijn te beluisteren bij het Drents Archief

Verzetsfilm / M. Levie, 1945-1950

Beeldnummer: 2209-AV7562
Collectie Groninger Archieven

BEELDBANKWO2.NL/NL

_{https://hdl.handle.net/21.12105/11B492F44A8440919F7B3D8AF4D8EA72}

Filmmaker Willy Lindwer heeft vanaf 1970 een film- en videocollectie opgebouwd waarin de Holocaust centraal staat. Dit materiaal omvat uniek oral history-materiaal op het gebied van de Jodenvervolging in Nederland. In dit project zijn 83 interviews uit deze collectie, vastgelegd in de periode 1986-2004, beschreven en gedigitaliseerd. Ze vormen het ruwe bronnenmateriaal dat is gebruikt voor zeven documentaires.

Onder de vele geïnterviewden zijn: Janny Brandes-Brilleslijper, zij was getuige van het overlijden van Anne Frank in Bergen-Belsen, Jehshua en Hennie Birnbaum-Szaja die het weeshuis in Westerbork leidden en Mirjam Bolle- Levie, secretaresse van David Cohen, voorzitter van de Joodse Raad.