In 2018 ontving Tine Claes een postdoctoraal mandaat van het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO) om onderzoek te doen naar de beleving van onvruchtbaarheid en ongewenste kinderloosheid vanaf de jaren 1950. Als postdoctoraal onderzoeker aan de KU Leuven, met financiering van het FWO, richtte ze zich op de recente geschiedenis van onvruchtbaarheid en ongewenste kinderloosheid.

Om een duidelijk beeld te krijgen van de persoonlijke ervaringen, koos ze voor mondelinge geschiedenis als onderzoeksmethode. Ongewenste kinderloosheid is immers een taboeonderwerp dat zelden gedocumenteerd wordt in archieven. Ze voerde meer dan honderd interviews met wensouders en fertiliteitsartsen van verschillende generaties, waarmee ze waardevolle verhalen en inzichten vastlegde.

In 2022 verscheen haar tweede monografie, Zaad zonder naam: een biografie van de spermabank (Lannoo). Datzelfde jaar werd een vijfdelige podcastserie gelanceerd, gebaseerd op opnieuw opgenomen interviews.

Hoewel deze collectie momenteel nog niet toegankelijk is, zijn er plannen in ontwikkeling om deze onder te brengen bij de Belgische archiefinstelling AVG Carhif.

Wat gebeurde er achter de gesloten deuren in het Gouvernement op negen en tien december 1991? Welke regeringsleiders domineerden de Eurotop? Hoe kwamen de deals tot stand? Wie waren de winnaars, wie de verliezers? Dit zijn enkele van de vragen waar Studio Europa Maastricht antwoord op zoekt in hun politieke oral history-project. Deze vragen stellen ze niet alleen aan de hoge heren en dames politici en diplomaten, maar ook aan bankiers, economen, lobbyisten, journalisten en opiniemakers. Studio Europa Maastricht richt zich in de eerste plaats op de Nederlandse kant van het verhaal, maar laten ook relevante actoren uit de ons omringende landen – Duitsland, België, Luxemburg, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk – aan het woord.

Het project Ooggetuigen van de Gaswinning legt de komende twee jaar (vanaf april 2024) de verhalen van ten minste 100 mensen op video vast. Zo wordt op een unieke manier de recente geschiedenis aan de hand van persoonlijke verhalen verteld. De afgelopen jaren zijn al veel verhalen verzameld. Maar niet eerder zijn de getuigenissen van de inwoners en betrokkenen bij de gaswinning op een systematische en wetenschappelijke wijze vastgelegd. Dit initiatief wordt geleid door onderzoeker Nienke Busscher en geestelijk verzorger Marjo van Bergen. De interviews worden vanaf april 2024 opgenomen en gepubliceerd in de collectie van de filmbank Groningen. U kunt dus nog meedoen aan dit project! 

Hier kunt vindt u meer informatie over dit project.

En hier kunt u contact opnemen om mee te doen aan de interviews.

Hier is een (NPO-)interview met de leiders van het project.

Ooggetuigen van de Gaswinning is een initiatief van negen organisaties met wortels in Groningen naar een idee van Diepduik Media. Iedere partij brengt eigen expertise in, waardoor de (wetenschappelijke) kwaliteit wordt gegarandeerd. Speciaal voor dit project wordt een stichting opgericht. Zo wordt de onafhankelijkheid geborgd en kan de opbrengst van het project goed en zorgvuldig worden beheerd.

De Universiteit Twente ging in 1964 van start als eerste campusuniversiteit in Nederland. Het idee was dat van de civitas academia, een academische gemeenschap waar ook eerste generatie studenten zich thuis zouden voelen. Op de campus zou er rust en regelmaat zijn, met niet alleen aandacht voor de studie, maar ook voor culturele ontwikkeling en samenleven. De oprichting van studentenverenigingen in de vorm van sport- en culturele verenigingen werd aangemoedigd, maar corporale verenigingen werden buiten de deur gehouden. Er was een streven naar integratie van technische en maatschappijwetenschappen en in 3,5 jaar konden studenten het baccalaureaat halen, waarmee ze in principe klaar waren voor een baan in het bedrijfsleven.

Het verhaal van de beginjaren van de toen nog Technische Hogeschool Twente is goed gedocumenteerd. Minder duidelijk is hoe al de idealen van de oprichters in de praktijk uitpakten. De afdeling Archive van de dienst LISA (Library, IT Services & Archive) heeft in samenwerking met de Stichting Universiteitsfonds Twente een oral history project opgezet waarin een twintigtal studenten van de eerste lichting wordt geïnterviewd over hun ervaringen tussen 1964 en 1972. Waarom kozen studenten voor Twente, wat waren hun verwachtingen? Hoe ervoeren vrouwelijke studenten hun tijd op de campus? Wat heeft de opleiding aan de UT en het proces van volwassen worden op de campus studenten van toen opgeleverd? Een interessant spanningsveld is de wens om studenten beter voor te bereiden op het maatschappelijk leven dan op technische universiteiten gebruikelijk was, terwijl zij tegelijkertijd op een campus ver van de stad werden gehuisvest en opgeleid.

Marjan Beijering (Geschiedenislab) begeleide het project. Een vijftal interviewers (bijna allemaal lid van GEWIS, de vereniging van UT-gepensioneerden) hebben oral history workshops gevolgd en werken nauw samen met het videoteam van de UT, dat recorders uitleent en de opnames achteraf veiligstelt. Arjan van Hessen hielp bij het werken met ASR. Eind september 2023 zullen er 20 oral history interviews gereed zijn, opgenomen op audio en inclusief toestemming voor opname in archief, metadata, samenvattingen. Een deel van de interviews zal ook op film worden opgenomen. Interviewer Martin Bosker zal een aantal interviews gebruiken als basis voor zijn podcast Campuswalks.

De interviews zijn afgenomen naar aanleiding van Rotterdam viert de Stad in 2016, een cultureel evenement rond de herdenking van de wederopbouw, en de term ‘wederopbouw’ dient in deze collectie breed opgevat te worden. Zo zijn er naast bijvoorbeeld architecten en gemeentewerkers uit de naoorlogse periode ook Rotterdammers met een migratieachtergrond en jongere Rotterdammers geïnterviewd over hun kijk op het leven in de Maasstad.

In eerste instantie was het doel van project Ziel van de Wederopbouw geen gericht historisch onderzoek, maar het samenstellen van een luisterboek van dezelfde naam voor een breed publiek. Dit boek bestaat uit een viertal cd’s met fragmenten uit de interviews, met daarbij een korte omschrijving van de personen die geïnterviewd zijn. Deze omschrijvingen zijn overgenomen in DANS. 

De interviews zijn gedeponeerd bij DANS. Het Stadsarchief Rotterdam bewaart de collectie. Het proces van het online beschikbaar maken van de collectie is uitgevoerd door de Erasmus Studio van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zij verzorgden de metadata van de collectie, testten automatische spraakherkenning en creëerden een standaard workflow voor dit proces, zodat instanties in de toekomst weten welke stappen zij kunnen ondernomen wanneer zij interviews beschikbaar willen maken voor onderzoek in de Media Suite.

De interviews zijn vrijwel geheel Nederlandstalig en bestaan uit een audio-opname met een transcript erbij. Deze transcripten variëren zeer in kwaliteit: veel van de transcripten zijn incompleet en sommigen hebben alleen tijdsaanduiding voor onderwerpen.

Van de totaal 86 interviews zullen niet allen in één keer geupload worden in verband met privacyverklaringen die nog niet compleet zijn. Dit is de reden waarom voorlopig niet alle interviews van nummer 1 tot 86 online staan.

Deze interviewserie bevat twee reeksen. Zie de snelkoppelingen voor het archief van Beeld en Geluid.

De eerste reeks genaamd “De schatkamer – De eerste getuigen van onze eeuw”:

Paul Julien 1901-2001

Vraaggesprek met de 93-jarige antropoloog en scheikundige Paul Julien. Julien vertelt over: zijn jeugd in

Utrecht; zijn exclusief op de wetenschap gerichte belangstelling, waardoor sociale en politieke ontwikkelingen

tijdens zijn jeugd zich aan zijn waarneming onttrokken; zijn expedities naar Afrika en de volgens hem positieve invloed van het kolonialisme op het door stammenstrijden verscheurde Afrika. Julien toont zich somber over de toekomst door de achteruitgang in het morele besef en acht het zelfs niet uitgesloten “…dat we op weg zijn naar een Derde Wereldoorlog.”

Hilda Verwey-Jonker 1908-2004

Vraaggesprek met sociologe en oud-kamerlid Hilda Verwey-Jonker (1908) over haar jeugd op Zuid-Beveland en in Zwolle; het SDAP-milieu waarin ze opgroeide; de positie van de vrouw in het begin van de twintigste eeuw; de seksualiteit zoals die beleefd werd door studenten; haar kleinkinderen; de opkomst van het rechts-extremisme in de jaren dertig en haar functioneren in mannenbolwerken als de SER en de Verenigde Naties. Verwey-Jonker vreest voor de gevolgen van de vergrijzing van de Westerse samenleving. Volgens haar zullen armere volken een deel van de welvaart overnemen zonder de technische en wetenschappelijke kennis te hebben om verantwoord met het milieu om te kunnen gaan.

Emile Schüttenhelm 1909-2003

Vraaggesprek met oud NTS-voorzitter Emile Schüttenhelm (1909) over: het katholieke milieu waarin hij opgroeide; de Eerste Wereldoorlog; opkomst en ondergang van het communisme; de opkomst van het rechts-extremisme in de jaren ’30; zijn medewerking aan de Wereldjamboree in 1937 en zijn ontmoeting met Lord Baden-Powell; zijn bevrijding in 1945 en het voorzitterschap van de NTS, waarvoor hij gevraagd was omdat hij, volgens minister Cals, de enige was die kans had te “overleven” in Hilversum.

Schüttenhelm haalt herinneringen op aan Henk Terlingen en ziet de toekomst positief tegemoet, daar volgens hem iedere generatie de inzet en creativiteit heeft die de toekomst nodig heeft.

De tweede reeks genaamd “De eerste getuigen van onze eeuw”:

Jan Tinbergen 1903-1994

Interview met Jan Tinbergen o.a. over zijn jeugd, het einde WO I, zijn studie natuurkunde in Leiden en zijn contacten met leermeesters Paul Ehrenfest en Albert Einstein; zijn werk bij het Centraal Bureau voor de Statistiek mn de crisis-bestrijding in de jaren ’30; over zijn overstap in 1936 naar de Volkenbond in Zürich en de samenwerking gedurende WO II met volkenrecht-deskundigen als Van Asbeck en van Eysinga t.b.v. het onderzoek naar de rol van internationale verdragen; zijn passivisme en anti-kolonialisme, het onderzoek door het CBS naar de economische consequenties m.b.t. overzeese gebiedsdelen en zijn kritiek op de houding van Min. Drees mbt de-kolonialisatie politiek. Verder vertelt hij over zijn onderzoek m.b.t. wereldvraagstukken als de ontwikkelingslanden- en milieuproblematiek ed. die volgens hem een mondiale aanpak vereisen d.m.v. een wereldregering en over het ontvangen van de Nobelprijs in 1969. Tenslotte geeft hij zijn toekomstvisie m.b.t. een economisch evenwicht m.n. tussen productie en eerlijker inkomensverdeling en zijn verlangen naar een soberder en idealistischer ingestelde samenleving.

Willy Corsari 1897- 1998

Interview met Willy Corsari over oa haar ongelukkige jeugd, het artiestenmilieu waarin zij opgroeide, het ontstaan van de naam Corsari, haar studie piano en zang en het schrijven van meisjesboeken, haar herinneringen aan Den Haag en aan Berlijn waar ze zangles kreeg; haar leven bij het cabaretgezelschap van Jean-Louis Pisuisse en voorgeschiedenis van de moord op hem. Zij vertelt over de verschijning van haar eerste boeken, oa over euthanasie, en haar liefde voor het theater wat ze in de oorlog principieel niet meer bezocht; het verzetswerk en hulp aan joden tijdens de oorlogsjaren en de positieve herinneringen aan de bezettingstijd m.b.t. onderlinge menselijke relaties; over de uitgever Leopold die zelfmoord pleegde en haar overstap naar coöperatieve uitgever Lubberhuizen/Blommestein (later De Bezige Bij), waar ze na conflicten weer vertrok.

Arthur Lehning 1899-2000

Interview met Arthur Lehning over zijn enerverend verblijf in kunstenaars- en anarcho-syndicalistische kringen in Berlijn jaren ’20-’30, de opkomst van het fascime, zijn visie over de politieke stromingen van destijds i.v.m. o.a. de Spaanse burgeroorlog, zijn initiatief tot oprichting van het internationale politiek geëngageerde kunsttijdschrift “i10” en de mensen, o.a. Mondriaan, Kandinsky en Nagy, die daaraan meewerkten. Hij vertelt over zijn jeugdvriend Marsman en het ideologische conflict tussen hen in de jaren ’20; m.b.t. de Spaanse Burgeroorlog over de redenen om actief de socialistische revolutie te steunen en zijn verblijf en ontmoetingen aldaar; zijn ervaringen in het interneringskamp op het eiland Man, Engeland, na de neutralisatieweigering, i.v.m. zijn politieke activiteiten, van Nederland, zijn activiteiten m.b.t. de Koude Oorlog en de Parijse protestbeweging ’68. De afgelopen eeuw benoemt hij “this terrible age” en ook m.b.t. de volgende ziet hij weinig positieve vooruitzichten.

Jeanne Bieruma Oosting 1898-1994

Interview met Jeanne Bieruma Oosting over haar jeugdjaren in de welstand van de adellijke- en aristocratische kringen; haar vroege liefde voor schilderen en haar studie aan de Kunstacademie in Den Haag in welke tijd zij Koningin Wilhelmina ontmoette. Zij vertelt over haar leermeester Van Konijnenburg, haar impressionistische schildersstijl, haar vertrek in 1929 met Charlotte van Pallandt naar Parijs en haar 11-jarig verblijf daar waar zij o.a. Piccaso ontmoette en gefascineerd raakte door de zelfkant en het uitgaansleven van deze stad; over haar verblijf in het zuiden van Frankrijk na het uitbreken van de oorlog, de terugkeer naar bezet Nederland en de productieve jaren in Amsterdam. Oosting praat over haar schilder- en grafische werk, o.a. het ontwerp voor  kinderpostzegels en haar zelfportretten, de beroerte die haar trof en het gelukkige leven waar ze van genoot.

Chris Walder 1900-1997

Interview met Chris Walder over zijn jeugd in Breda, waar hij zich het voetballen al vroeg op straat aanleerde, zijn eerste wedstrijden, de mobilisatie en uitbreken van WO I en zijn opleiding tot notaris; voetballen bij NAC, de diverse wedstrijden t.b.v. het Nederlands kampioenschap en de verschillende NAC-spelers rond 1920-’21; het landskampioenschap van NAC, waarna hij geselecteerd werd voor het Nederlands Elftal. Hij praat over het feit dat er destijds geen trainingsprogramma was voor het elftal en het grote verschil met het huidige voetbal.

Hij meent dat hij nu ook mee had kunnen komen, omdat het altijd om het talent blijft gaan.

Cor de Roos-Oudegeest 1899-1998

Interview met Cor de Roos-Oudegeest over haar komaf, herinneringen aan de spoorwegstaking van 1903, haar vader Jan Oudegeest (voorzitter NVV en politicus SDAP), WO I en het steuncomité; de reacties in Nederlandse socialistische kringen op de Russische Revolutie, haar toetreding als lid van de SDAP en haar activiteiten voor de SDAP-vrouwenbond, de opkomst van het communisme en fascisme en de uitbreking van WO II, de bezettingsjaren en het verzetswerk van haar man.

Zij praat over de politiek na de oorlog o.a. m.b.t. Nederlands-Indië, over de opvattingen van minister Drees m.b.t. o.a. ondergeschikte positie van vrouwen, haar binnenkomst in de Tweede Kamer voor de PvdA in 1956 en de redenen om de actieve politiek achter zich te laten. Als grootste veranderingen in deze eeuw ziet zij de grote groei van welvaart en inspraak, maar ook een veel egoïstischer ingestelde maatschappij, waardoor zij een weinig positief gevoel heeft voor de toekomst.

Ten huize van … is een Vlaams praatprogramma dat in 1957 voor het eerst op TV1 (Eén) te zien was.

Presentator Joos Florquin bezocht elke aflevering een Bekende Vlaming of Bekende Nederlander en interviewde hem in zijn eigen woning. Hij installeerde zich drie dagen lang in het huis van de persoon in kwestie, terwijl zijn cameraploeg beeldopnames maakte. De meeste geïnterviewden waren afkomstig uit de politieke of culturele wereld. De eerste gast was Gerard Walschap. Daarna volgden er ruim 250. In de interviews staan de geïnterviewden centraal. Zij konden vrijuit vertellen en waren enkel zelf in beeld. Oftewel, echte oral history.

In de loop der decennia interviewde Florquin een indrukwekkend aantal personen. De interviews werden achteraf neergeschreven, gebundeld en gepubliceerd in een reeks boeken. Toen Florquin in 1978 overleed werd het programma ook lange tijd stopgezet.

Pas in de jaren 90 verschenen er nieuwe afleveringen rond “Ten huize van”, ditmaal met Edward De Maesschalck als interviewer (34  afleveringen). Vanaf 2003 nam Frieda Van Wijck de presentatie over.

Een overzicht van een groot deel van de geïnterviewden:

Belga Sport is een Vlaamse documentaire-televisiereeks die kantelmomenten in de Belgische sportgeschiedenis uitbeeldt. Het programma, dat gemaakt wordt door Woestijnvis en te zien is op de Vlaamse openbare omroep Canvas, diept fragmenten uit het VRT-sportarchief op en werpt met getuigenissen nieuw licht op ‘bekende’ feiten. De ondertitel luidt dan ook Oude sportverhalen in een nieuw daglicht. De eerste reeks werd uitgezonden in het voorjaar van 2007. Onlangs kwam een nieuwe reeks uit in 2024. In juni 2008 werd Belga Sport onderscheiden met de Prijs van de Televisiekritiek. En begin 2011 ontving het programma een nominatie bij de Vlaamse Televisie Sterren in de categorie ‘Beste Informatieprogramma’. 

Er bestaat eveneens een podcast met de makers van Belga Sport. Deze kunt u hier vinden.

R.L. Schuursma interviewde in 1969 twee hoogleraren over hun studiekeuze, beroepskeuze en de natuurwetenschappen. 

Dit zijn de geïnterviewden:

• Prof. dr. ir. Johannes Joseph (Jan) Steggerda (1929-2021), tussen 1962 en 1994 hoogleraar algemene en anorganische chemie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Jan Steggerda werd op 29 januari 1929 in Den Haag geboren, alwaar hij de HBS-B van het St. Janscollege bezocht. Na het eindexamen HBS ging hij in 1947 scheikunde studeren aan de Technische Hogeschool te Delft. Hij behaalde begin 1953 het diploma van scheikundig ingenieur en begon daarna onder leiding van prof. dr. J.H. de Boer aan een promotieonderzoek. Hij promoveerde op 7 december 1955 met lof op het proefschrift ’De vorming van actief aluminiumoxyde’.
• Prof. dr. ir. Wiero Jan Beek (1932-2016), tussen 1963 en 1970 hoogleraar fysische technologie aan de Technische Universiteit Delft. In 1950 ging hij naar de Technische Hogeschool (nu Technische Universiteit) in Delft. Hier studeerde hij fysische technologie bij prof. Hans Kramers. In 1962 promoveerde Beek cum laude op het proefschrift ‘Stofoverdracht door bewegelijke grensvlakken’. Het is de enige cum laude ooit door Kramers voorgesteld.

Voor meer informatie over de interviews en de geïnterviewde, zie: SFW-werkuitgave no. 8 (1995), p. 3, 41.

Tussen 1983-1988 interviewde Cees Heeren verschillende personen uit Roosendaal ten behoeve van zijn boek De Trommelaeren van Roesendaele: een sociaal-cultureel beeld van de jaren vijftig en zestig. De interviews behandelden de jaren ’50 en ’60. Deze 31 interviews liggen opgeslagen in het West-Brabants Archief.

Hier vindt u een video van de Trommelaeren uit de jaren ’60.