Stichting Nusantara Amsterdam heeft in het kader van het project Zwart onder Oranje 17 interviews afgenomen met jongeren die hun familiegeschiedenis in voormalige Nederlandse koloniën hebben liggen. Nadat er 13 interviews zijn afgenomen is een bijeenkomst georganiseerd waarin hun verhalen gedeeld werden. Vervolgens zijn nog 4 jongeren geïnterviewd. Een aantal jongeren heeft dit initiatief vervolgens omarmt. Onder de naam Zwart x Oranje organiseren zij verschillende activiteiten waarin zij het koloniaal verleden koppelen aan hedendaagse maatschappelijke thema’s zoals herdenken, vrijheid en racisme.

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1980 – 2017.
Er wordt voornamelijk over Nederland gesproken. Thema’s zijn o.a. koloniale geschiedenis en invloed
van de familiegeschiedenis op het eigen leven.

Website Nusantara Amsterdam: https://nusantara-amsterdam.nl/

Bij de oprichting van Stichting Nusantara Amsterdam in 2006 is besloten om samen met Stichting Zieraad de levensverhalen vast te leggen van bezoekers van de soosmiddagen die Stichting Nusantara Amsterdam organiseerde. Binnen dit vertelproject zijn 11 interviews afgenomen. Van de interviews zijn video- en audio opnames gemaakt door Ben en Ineke Vink. 10 van de interviews vormden de basis voor het boek Antara Nusa, levensverhalen van ouderen uit Indië/Indonesië (2018) samengesteld door Yvette Kopijn (stichting Zieraad) met medewerking van Hanoch Nahumury, secretaris van Stichting Nusantara Amsterdam en Armando Ello,  fotograaf. Gedurende het schrijfproces zijn verschillende vervolg interviewsessies gehouden waar geen opnamen van beschikbaar zijn.

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1930 – 2017. Er wordt voornamelijk over Indonesië, Java, Sumatra, Ambon en Nieuw-Guinea en Nederland gesproken.
Thema’s zijn o.a. kolonisatie, onafhankelijkheidsstrijd, Japanse bezetting, Tweede Wereldoorlog, Indonesische revolutie, migratie, RMS, opvoeding, jeugdjaren, identiteit, klassensamenleving, verlies, ontheemding,  ontworteling, veerkracht, moed, racisme.

Relevante linkjes: Website Nusantara Amsterdam: https://nusantara-amsterdam.nl/
Facebookpagina Stichting Zieraad: https://www.facebook.com/StichtingZieraad/

Door de jaren heen is er heel wat geschreven over afwikkeling en verwerking van het einde van Indië. Opvallend dominant is daarbij de stem van de totoks (witte Nederlanders). Dit boek wil de lezer een alternatief, meerstemmig perspectief aanbieden. Aan het woord komen ouderen van Indische, Molukse, Timorese, Indonesisch-Chinese en Surinaamse afkomst.

Het aantal joden in de voormalige kolonie Nederlands-Indië is altijd beperkt gebleven. De joden kwamen uit verschillende landen. De Nederlandse joden, de grootste groep, woonden verspreid over de hele Indische archipel, met name op Java, Sumatra en Celebes (Sulawesi). Joden afkomstig uit Irak, ook wel ‘Bagdad-joden’ genoemd, woonden vooral in Soerabaja en vormden daar een hechte gemeenschap. Ook joden uit Midden- en Oost-Europa vestigden zich in Indië. Later kwamen daar enkele honderden vluchtelingen bij, uit o.a. Duitsland, Oostenrijk en Palestina. De reden om naar Indië te gaan was voor zowel joden als niet-joden vaak dezelfde: de carrièremogelijkheden die de kolonie bood in een tijd dat de banen in Europa schaars waren.

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1930 – 2014.
Er wordt voornamelijk over Indonesië, Bandung, Jakarta, Surabaya, Israël/Palestina en Jeruzalem, Italië, Genua, Oostenrijk, Wenen en Nederland, Rotterdam gesproken. Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, Japanse bezetting, bevrijding, Anschluss, alia, Joden in de Indonesische archipel, zionistenbond, kinderen, kamp Adek.

Lijst met namen en korte beschrijving via online-database JCK

• Tamar Wams-Polak
• Huibrecht Andries Mogendorff
• Jacques Lisser
  • Dhr. Lisser (1925) vertelt over zijn jeugd in Soerabaja, de Japanse bezetting en de kampen waar hij tijdens de bezetting in verbleef. 
• Lenny van Dam-van Someren
• Suzanne Dorith Lehrer
  • Zij vertelt over haar eerste levensjaren in Wenen. De vlucht vanuit Oosterrijk, na de Anschluss, naar Nederlands-Indië. De Japanse bezetting en het verblijf in meerdere kampen. Haar verblijf in Nederland na de oorlog en haar alia naar Israël in 1982. 

Het Joods Historisch Museum presenteerde van 13 oktober 2014 t/m 8 maart 2015 de tentoonstelling Selamat Sjabbat. Deze tentoonstelling vertelt het onderbelichte verhaal van de joden in Nederlands-Indië. De expositie neemt de bezoeker mee naar het einde van de negentiende eeuw, de koloniale tijd, de oorlog in de Pacific en de naoorlogse situatie. Unieke historische objecten, foto’s en interviews onthullen ontroerende verhalen. Het hedendaagse joodse leven in Indonesië is begin 2014 gefotografeerd door Pauline Prior. Het is voor het eerst dat er in een tentoonstelling aandacht wordt besteed aan het joodse leven in Nederlands-Indië en Indonesië, een relatief onbekend deel van de Nederlandse en joodse geschiedenis. 

De hoofdvragen voor de interviews met voormalige Molukse bewoners zijn: Hoe was het dagelijks leven voor de Tweede Wereldoorlog? Hoe heeft u de migratie ervaren? Hoe heeft u uw tijd in woonoord Schattenberg ervaren. Hoe zag het dagelijks leven eruit? Hoe heeft u de verhuizing naar de wijken ervaren? Bij een deel van de interviews zijn egodocumenten en foto’s opgenomen.

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1930 – heden.
Er wordt voornamelijk over Indonesië en Nederland gesproken. Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, Indonesische revolutie, migratie, ontvangst in Nederland, dagelijks leven in woonoord Schattenberg, opvoeding, Molukse wijken, onderwijs, eten, geloof, Nederlandse cultuur.

Molukkers in kamp Westerbork is een prachtig lees- en kijkboek met ruim 300 foto’s, documenten en tekeningen. Het geeft een fascinerend beeld van een Molukse wereld op de Drentse hei. Tal van oud-bewoners, zowel Molukkers als inwonend personeel, komen aan het woord en vertellen over het dagelijks leven in het kamp. Ook omstanders vertellen over hun contacten met een andere cultuur. Voor de meeste betrokkenen is woonoord Schattenberg een onvergetelijke ervaring geweest, waar ze met een warm gevoel en vaak heimwee aan terugdenken. Op 22 maart 1951 arriveerden de eerste Molukse gezinnen in het voormalige doorgangskamp Westerbork. Deze oud KNIL-militairen en hun families waren in opdracht van de Nederlandse overheid vanuit het voormalige Nederlands-Indië naar Nederland gekomen. De naam kamp Westerbork werd gewijzigd in woonoord Schattenberg. In de loop der jaren zouden er meer dan 3.000 Molukkers komen te wonen. Er kwam een school, een ziekenhuis, een schouwburg, een bioscoop en een badhuis. Gaandeweg ontstonden vele contacten met de Nederlandse bevolking. Zo boden handelaren hun koopwaar aan of openden na de invoering van de zelfzorg een winkel in Schattenberg. Het verblijf in het woonoord zou tijdelijk zijn. Maar de beloofde terugkeer naar hun vaderland bleek een illusie en zo werd de Molukse bewoningsgeschiedenis de langste van het kamp. De laatste Molukse gezinnen vertrokken pas in 1971.

Jarenlang lag de nadruk in Herinneringscentrum Kamp Westerbork op de periode 1939 – 1934 en de overgang naar het kamp als interneringskamp.
Eind jaren 1990 vindt er een kentering plaats. Het uitgangspunt wordt de gehele geschiedenis van de plek. Er komt onder andere meer aandacht voor de Indische periode, de jaren 1950 – 1951, waarin het kamp als opvangcentrum of repatriëringskamp voor Indische Nederlanders fungeerden die net waren aangekomen in Nederland. In maart 1951 werd De Schattenberg ontruimd. De bewoners verhuisden naar hotels en pensions.

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1930 – heden. Er wordt voornamelijk over Indonesië en Nederland gesproken. Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, dagelijks leven, interneringskamp, opvoeding, bevrijding, Indonesische revolutie, migratie, ontvangst in Nederland, relatie met Indonesië.

Documentatie over het leven van en interviews met in 1950 naar Nederland gerepatrieerde Indische Nederlanders in het opvangkamp ‘De Schattenberg’, het voormalige doorgangskamp ‘Westerbork’.

Een vergeten periode in de geschiedenis van kamp Westerbork en een onderbelichte tijd uit het verleden van ons land is die van de gerepatrieerde Indische Nederlanders. Vanaf 1950 kwamen zij naar Nederland, eerst gehuisvest in contractpensions en  opvangkampen. Een van deze kampen was het voormalig Judendurchgangslager Westerbork dat toen de naam ‘De Schattenberg’ kreeg.
In dit achtste Westerbork Cahier wordt een beeld gegeven van de Indische wereld, de overtocht en de opvang van gerepatrieerden in Nederland. Tal van oud-bewoners van De Schattenberg komen aan het woord en vertellen over het leven in het kamp maar ook van hun latere geschiedenis. Het is een verhaal ‘van sambal goreng tot frikandel, van zonnesteek tot kippevel’.”

Dorien Theuns maakte in 2013 een documentaire over Depok, Java. In die maanden ontmoette ze in Indonesië veel Indische mensen die Nederlands spraken en verhalen deelden met haar. Ze besefte dat dit de laatste generatie in Indonesië is die vanuit dit bi-culturele perspectief voormalig Nederlands-Indië hebben meegemaakt en wilde hun verhalen vastleggen voor een groter publiek. Martin Everaert van de Universiteit Utrecht – taalkundige, geboren in Surabaya wilde onderzoek doen naar de Nederlandse taal in Indonesië. Ze besloten om samen een interviewproject te starten waarvan het resultaat in de website www.indo-in-indonesie.com te zien is.
Op de website zijn 60 fragmenten te vinden met een lengte tussen de 1 – 5 minuten. In de interviews werd chronologisch het leven van de geïnterviewde doorlopen. De hoofdvragen waren: Wat is uw (familie) achtergrond? Hoe bent u opgegroeid en opgevoed? Welke invloed had de Nederlandse koloniale overheersing, Tweede Wereldoorlog/Japanse bezetting, de Indonesische vrijheidsstrijd en onafhankelijkheid op uw leven? Wat maakte dat u in Indonesië bent gebleven? Hoe veranderde uw leven na de onafhankelijkheid; hoe kijkt u terug op uw leven?

Everaert, M., Pinget, A-F., & Theuns, D. (2022).

Speaking Dutch in Indonesia: Language and Identity.

In The Riches of Intercultural Communication (3 ed., Vol. 37, pp. 3).
(Utrecht Studies in Language and Communication; Vol. 37).

https://doi.org/10.1163/9789004522855_002

De interviews zijn in 2012 afgenomen tijdens de opening van de fototentoonstelling Molukkers in Nederland waar ook het boek Kenang Kenangang, Herinneringen, Molukkers in Zwolle gepresenteerd is. Het boek bevat persoonlijke herinneringen aan het leven in Nederlands-Indië/Indonesië, de migratie naar Nederland in 1951 en het verblijf in de woonoorden in Laarbrug en Eerde en de vestiging in de wijk Holtenbroek in Zwolle.

Deze interviews zijn niet opgenomen bij Collectie Overijssel. In de interviews afgenomen tijdens de boekpresentatie komen derde generatie Molukkers aan het woord. Vragen zijn onder andere: Waar ben je opgegroeid? Hoe is de band met (familie op) de Molukken? Hoe word je benaderd als Molukker door niet-Molukkers? Welke typisch Molukse gebruiken en gewoontes spelen een rol in je leven?

De Nederlandse overheid is de gedane belofte tot terugkeer naar de Molukken niet nagekomen en zo werd het tijdelijke verblijf permanent. In de jaren zestig van de vorige eeuw vestigde zich een groep Molukkers in Zwolle en ontstond de Molukse wijk in Holtenbroek. In het boekje is te lezen hoe het de Molukkers in Zwolle is vergaan en hoe inmiddels een derde generatie Molukkers in de stad opgroeit. Voor veel mensen is het verhaal van de Molukkers onbekend. Het HCO wil met het boekje en de tentoonstelling de aandacht vestigen op de bijzondere geschiedenis van deze Zwolse bevolkingsgroep.

WAT IS ARCHIVO BONEIRU?
Journalist en auteur Boi Antoin heeft op Bonaire de afgelopen jaren een uitgebreide collectie aan Bonairiaans cultureel erfgoed opgebouwd. Het materiaal is opgeslagen in een ruimte van ongeveer zes bij vier meter. De collectie bevat foto’s uit de 20e eeuw, videobanden, audiotapes, voorwerpen, boeken en documenten. Hoewel het materiaal niet heel oud is, zijn de bewaarcondities op Bonaire verre van ideaal, waardoor de achteruitgang in de materiële staat goed te zien is.

Plataforma Kultural en Fundashon Historiko Kultural Boneriano hebben het initiatief genomen om het aanwezige materiaal te laten digitaliseren en te ontsluiten. Zij werken daarbij samen met Regionaal Archief Dordrecht. Het Nationaal Archief heeft geadviseerd en het Instituut voor Beeld en Geluid neemt een deel van de collectie op in haar catalogus.

Categorie programma’s:

Boneiru Ayera i Awe (Bonaire vroeger en nu): 460
Documentaires: 70
Herensia (Erfgoed): 1385
Herensia di Siglo (Erfgoed van de Eeuwen): 85
Aki Boneiru: 446 (1981- )
Aktualidat: 38 (oug 2021- )
Beku (wekelijks radioprogramma): ±1000 (2007- )

Het Chinese Indonesian Heritage Center (CIHC) is in 2011 opgericht met als doel het cultureel erfgoed van de Indonesische Chinezen in Nederland te behouden en de kennis van hun (migratie)geschiedenis vast te leggen en te bevorderen. Sinds 2016 is het CIHC een onafhankelijke stichting. In 2012 is het project Mondelinge Geschiedenis gestart in samenwerking met het KITLV. De hoofdvragen waren: Wat voor leven heeft de geïnterviewde gehad.
Wat was het motief om Indonesië te verlaten en (uiteindelijk) naar Nederland te gaan? Hoe kijkt u terug op die beslissing binnen de grotere context van uw levensloop? Hoe kijkt u terug op uw leven na uw migratie?

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1920 – 2017.
Er wordt voornamelijk over Indonesië, Nederland en een enkele keer over Suriname en China gesproken.
Thema’s zijn o.a. persoonlijke achtergrond, Tweede Wereldoorlog/Japanse tijd, Indonesische revolutie,
anti-Chinees leefklimaat en geweld 1960’er jaren, onderwijs en studententijd, trauma’s, migratie

Het project Mondelinge Geschiedenis (Mongesch) heeft als doel levensverhalen vast te leggen van Chinezen die vanuit Indonesië naar Nederland zijn gemigreerd. Het is tot stand gekomen in samenwerking met het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV).  

Tussen 2013 en 2017 heeft het Mongesch team van het CIHC 39 personen —22 mannen en 17 vrouwen— bereid gevonden voor een interview. Het heeft geresulteerd in een collectie van 110 uren aan geluidsmateriaal. 

De geïnterviewden komen uit verschillende beroepssectoren en zijn veelal goed opgeleid. De meeste deelnemers zijn na 1960 naar Nederland gekomen. De anderen zijn vooral tussen 1945 en 1950 gekomen.

Het overgrote deel van de geïnterviewden is ten tijde van het interview ouder dan 70 jaar zodat de vergaarde levensverhalen zich uitstrekken over een lange periode. Er zijn verhalen te beluisteren vanaf de laatste decennia van de Nederlandse koloniale tijd tot en met de eerste jaren van de regering van president Suharto. In het geheel geeft de collectie een beeld van de verschillende omstandigheden die tot emigratie uit Indonesië hebben geleid.

De collectie van interviews is in oktober 2019 als ‘Archief Mondelinge Geschiedenis CIHC overgedragen aan de Universitaire Bibliotheken Leiden. 

In november 2020 is het archief door de Universitaire Bibliotheken Leiden (CIHC Oral History Archive) digitaal toegankelijk gemaakt. Vanwege privacyregels is het archief alleen op aanvraag te raadplegen voor onderzoeksdoeleinden. 

Met de overdracht van de collectie van interviews aan de Universitaire Bibliotheken Leiden is de eerste fase van het project Mongesch afgerond. 

Nog niet alle aspecten in de geschiedenis van de Chinezen uit Indonesië zijn in de eerste fase van het project vastgelegd. Het CIHC zou daarom de Mongesch collectie graag aanvullen. De mogelijkheden en haalbaarheid van een vervolgproject worden onderzocht. 

Voor de economische doelen van de VOC en de koloniale overheid in de Indonesische archipel waren de Chinezen van meet af aan onmisbaar. Hun rol in de economie bleef door de eeuwen heen belangrijk. Nadat de Chinezen in de kolonie aan het begin van de twintigste eeuw gelijkheid wisten te verkrijgen en de voor hen discriminerende wettelijke regelingen werden opgeheven, moesten zij in de Indonesische Republiek opnieuw voor hun rechten vechten. Het bleek een moeizaam proces vol spanningen rondom kwesties van cultuur, etniciteit en nationaliteit. ..

Patricia Tjiook-Liem neemt de lezer mee langs de belangrijkste perioden in deze tot nu toe onderbelichte geschiedenis en laat de worsteling zien van de Chinezen in en uit Indonesië.

The Chinese from Indonesia in the Netherlands and their heritage -Patricia Tjiook-Liem

DOI:10.17510/wacana.v18i1.571

Between ideology and experience – Maya H.T. Liem and Ing Lwan Taga-Tan

DOI: 10.17510/wacana.v18i1.584

https://www.bibliotheek.universiteitleiden.nl/nieuws/2022/01/beelden-van-de-indonesische-onafhankelijkheidsoorlog-1945-1949—online-tentoonstelling

https://webpresentations.universiteitleiden.nl/s/indonesianl/page/beelden-van-de-indonesische-onafhankelijkheidsoorlog-1945-1949

Het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) in Amsterdam investeert al weer enkele jaren in zogenaamde ‘oral history projecten’. Wat onder meer inhoudt: via gesprekken en interviews zicht krijgen op aspecten van sociale en vakbondsgeschiedenis, die je niet zo direct terugvindt in het meeste geschreven of digitale materiaal.
Dat leidt in 2016-2017 tot een serie uitgebreide en boeiende interviews met Wim Kok (1938-2018), in 2018 gevolgd door een reeks niet minder spannende gesprekken met Lodewijk de Waal.
Begin 2023 heeft de volgende loot aan de stam van dit project het licht gezien: de Henk Muller tapes. Vier interviews met deze door de wol geverfde vakbondsman.

Het resultaat: vele uren uniek vakbondshistorisch videomateriaal. Hieronder het complete overzicht én de links naar de interviews.

Collectie Interviews Wim Kok

COLL00306

Collectie Interviews Lodewijk de Waal

COLL00540

Collectie Interviews Henk Muller

COLL00691