Collecties

In het kader van de BHIC fellowships heeft onderzoek gedaan naar de ZMV-vrouwenbeweging in Noord-Brabant (zwarte, migranten- en vluchtelingenvrouwen). Voor dit onderzoek heeft ze zich specifiek beziggehouden met de Centra voor Buitenlandse Vrouwen in Oss en in Tilburg. Op basis van archiefonderzoek en afgenomen interviews is een beeld geschetst van de organisatievorming van ZMV-vrouwen in Noord-Brabant.

Dit project kan worden opgesplitst in een onderzoeksopzet en de eindproducten. Van der Wielen richtte zich op de jaren ’80, specifiek feminisme en migratie. Het was het doel om de ZMV-vrouwenbeweging...

Het project Ooggetuigen van de Gaswinning legt de komende twee jaar (vanaf april 2024) de verhalen van ten minste 100 mensen op video vast. Zo wordt op een unieke manier de recente geschiedenis aan de hand van persoonlijke verhalen verteld. De afgelopen jaren zijn al veel verhalen verzameld. Maar niet eerder zijn de getuigenissen van de inwoners en betrokkenen bij de gaswinning op een systematische en wetenschappelijke wijze vastgelegd. Dit initiatief wordt geleid door onderzoeker Nienke Busscher en geestelijk verzorger Marjo van Bergen. Naar verwachting worden de eerste...

Over de lotgevallen van de Arbeitseinsatz is maar weinig bekend. Zij werden te werk gesteld in Duitsland. Ze kwamen terug uit ‘het land van de vijand’ met de meest uiteenlopende ervaringen. De een had ondervoed zware graafwerkzaamheden moeten verrichten in de vrieskou en sprak over ‘werken als een slaaf’. Een ander memoreerde dat hij het ‘voor geen goud had willen missen’. Vele mannen maakten zware bombardementen mee en stonden doodsangsten uit in de schuilkelders. 

Welke herinneringen gaven de mannen door en waarover zwegen zij liever? Renske Krimp-Schraven sprak tientallen...

Decennialang is in de media, in publicaties en op websites – zonder enige nuancering – gesproken over gewelddadige, ongedisciplineerde, gehersenspoelde en ongeorganiseerde Indonesische jongeren die na de Japanse capitulatie – onder de naam pemoeda – moordend en plunderend door Java trokken. Daarbij zouden tienduizenden doden zijn gevallen. Uit de reconstructie van de interneringen in en de evacuaties uit de zogenoemde republikeinse kampen blijkt dat lang niet alle pemoeda gewelddadig waren. ‘De andere kant van de bersiap’ is dat pemoeda in meerderheid reageerden op de oproep van Soekarno om...

Het cultureel erfgoed van vormgeving bestaat niet alleen uit schetsen, maquettes, foto’s of briefwisseling van vormgevers. Er is bij vormgeving ook een sterke wisselwerking tussen expliciete kennis en onbewuste kennis, kennis die misschien wel doorgegeven wordt maar die meestal geen schriftelijke neerslag krijgt. Daarom nam het Vlaams Architectuurinstituut interviews af met ontwerpers, beleidsmensen en ambachtslieden. De interviews behandelen daardoor niet allemaal dezelfde onderwerpen en tijdsperken. Er is gekozen voor een mix van jong en oud en van beroep, zowel meubelmaker, kunstenaar, designkenner als directeur van Design Vlaanderen komen...

R.L. Schuursma interviewde Karel Nort (1913-1981), die als chef-omroeper via op 4 mei 1945 het nieuws van de Duitse Capitulatie meldde. Het interview ging over Norts rol in het verzet, zijn werk bij de AVRO en zijn rol als chef-omroeper bij Radio Herrijzend Nederland.

Nort trad in 1938 in dienst van de AVRO als sportverslaggever. Na het verdwijnen van de omroepen werkte hij tot begin 1943 voor de gelijkgeschakelde Nederlandsche Omroep. Toen dit werk hem te gortig werd, vertrok hij naar Maastricht, waar hij ging werken in de...

De zeventigjarige sprak met de interviewers Th. Minderaa, J. Rijken, R.L. Schuursma en Sj. Vellenga over zijn verzetswerk tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Hij was de zoon van CHU-minister Jan Rudolph Slotemaker de Bruine en Cornelia de Jong. Hij was zeer actief in het verzet, met name in de spionagegroep ‘de Zwitserse weg.’ De Zwitserse Weg was tijdens de Tweede Wereldoorlog een gangbare smokkelroute van 1942 tot juni 1944, die deel uitmaakte van het ondergronds netwerk Dutch-Paris. Premier Gerbrandy drong er bij dominee Visser ’t Hooft op aan een...

De historicus R.L. Schuursma interviewde in 1964 en 1965 de filmmaker Gerardus Johannes (Jan) Teunissen (1898-1975). Hij was een nationaalsocialistische filmmaker in Nederland. In 1933 maakte hij zijn eerste speelfilm, Willem van Oranje. Dit was Nederlands eerste geluidsfilm. De interviews verschaffen daardoor informatie over de Nederlandse filmgeschiedenis en de rol van het nationaalsocialisme en collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Op 27 augustus 1940 werd Teunissen lid van de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) van Anton Mussert. Al snel werd hij hoofd van de Filmdienst van de NSB. Zijn ster rees snel...

Kort voor zijn sterven sprak Ernst Voorhoeve (1900-1966) met de interviewers R.L. Schuursma en SJ. Vellenga. Hij was een Nederlands beeldhouwer en schilder. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij onder meer propagandaleider van de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) en het Departement van Volksvoorlichting en Kunsten. In dit interview van 2.5 uur spreekt Voorhoeve over het nationaalsocialisme en het Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen (Verdinaso).

In het begin van de jaren twintig bekeerde Voorhoeve zich tot het katholicisme. Hij maakte aanvankelijk schilderijen, tekeningen, houtsnedes en boekillustraties, maar ontwikkelde zich na zijn...

R.L. Schuursma interviewde F.W. Wessels over fascisme, de NSB en de Tweede Wereldoorlog. Wessels is voornamelijk bekend van zijn brochure genaamd De N.S.B.-Leiding ontmaskerd. De bloem der natie (1936). Ook schreef hij Ik beschuldig! Mijn antwoord aan Ir. Mussert N.S.B.-aanslag op de A.V.R.O. “De Telegraaf” werd misleid (1936).

Als oud-Gewestelijk Propaganda Inspecteur voor Drenthe en Noord-Overijssel van de NSB bekritiseerde hij Mussert in deze twee geschriften. Hij kaartte de zelfverrijking van de NSB-leiding, onder andere door Musserts salaris prijs te geven. Eveneens bracht hij uit dat de NSB betrouwbare...

In 1968 spraken de interviewers M.A. Janssen, P.M.E.B.M. Janssen en R.L. Schuursma met Simon Wiesenthal (1908-2005), stichter van de Jüdische Historische Dokumentation. Wiesenthal werkte tijdens zijn leven samen met de Israëlische geheime dienst, wat leidde tot de arrestatie van Eichmann. Zijn documentatiecentrum droeg hier aan bij. In 1977 werd het Simon Wiesenthal Centrum naar hem vernoemd en opgericht. Ook het Weens Wiesenthalinstituut voor Holocauststudies is naar hem vernoemd.

Vrijwel zijn gehele leven heeft Wiesenthal zich beziggehouden met het opsporen van Nazi’s. Als overlever van de Holocaust heeft hij zich...

In 1968, interviewers M.A. Janssen, P.M.E.B.M. Janssen and R.L. Schuursma spoke with Simon Wiesenthal (1908-2005), founder of the Jüdische Historische Dokumentation. Wiesenthal collaborated with the Israeli secret service during his lifetime, which led to the arrest of Eichmann. His documentation center contributed to this. In 1977, the Simon Wiesenthal Center was named and established after him. The Vienna Wiesenthal Institute for Holocaust Studies was also named after him.

Virtually his entire life, Wiesenthal devoted himself to tracking down Nazis. As a Holocaust survivor, he has always been committed to...

Het interview met Piet van der Ham (geboren in 1910) werd gemaakt in het kader van Renate Bergsma’s onderzoeksstage bij SFW in 1995. Het werd verwerkt in haar doctoraalscriptie ‘Spreekt u film?‘ De katholieke cineast Piet van der Ham, Amsterdam (doctoraalscriptie Culturele Studies, UvA), 1995. Onder dezelfde titel publiceerde zij een artikel in het Jaarboek 1994 Stichting Film en Wetenschap – Audiovisueel Archief, Amsterdam: Stichting Film en Wetenschap, 1995, p.75-101. 

Piet van der Ham wordt gekenschetst als een katholiek filmer. Zijn ‘ontdekking’ in 1936 als amateurfilmer door de cineast...

Het interview werd gehouden in het kader van Seliers promotieonderzoek naar de geschiedenis van de Nederlandse (pers-)fotografie. Hoofddoel van dit interview was meer te weten te komen over HET Polygoon-Fotopersbureau tijdens de bezettingsjaren en de oprichting van het ANP-Fotopersbureau na de oorlog, waarin Polygoon-Foto werd geïncorporeerd, inclusief het foto-archief dat overigens voor een belangrijk deel werd vernietigd. Over het archief en wat daarvan rest schreef Selier het artikel ‘Polygoon foto-archief’, in: GBG-Nieuws 20, pp. 7-9 (serie Fotohistorische Frontberichten). 

Van der Werff was vóór de oorlog als persfotograaf werkzaam bij...

Rudolf de Jong interviewde Gaston Leval (1895-1978) over de Spaanse Burgeroorlog, het Spaanse anarchisme, collectivisaties en Levals reis naar de Sowjet-Unie in 1921. Leval (ook pseudoniem Pierre Piller) was de zoon van een communard en corrector van beroep. In 1915 trok hij als Franse dienstweigeraar naar Spanje, waar hij zich aansloot bij de anarcho-syndicalistische vakbeweging, de Confederación Nacional del Trabajo (CNT).

Na in 1921 enkele maanden in de Sowjet-Unie te hebben doorgebracht als gedelegeerde van de CNT, vestigde hij zich in 1924 in Argentinië. In 1934 keerde hij terug...

In de IWM-serie ‘Royal Navy: lower deck 1910-1922’ spreekt de Britse onderofficier/hofmeester William Halter (geb. 1894) met de interviewer David Lance over zijn tijd bij Britse Marine tussen 1911 en 1924.

Halter behoorde tot het onderdeel Signals and Submarine. Hij maakte deel uit van de 1st Royal Naval Division, die in oktober 1914, enkele maanden na het begin van de Eerste Wereldoorlog, door de Britse admiraliteit naar België was gestuurd om te pogen daar de stad Antwerpen uit de handen van de Duitsers te houden. Toen dat mislukte, vluchtten...

De geïnterviewden zijn allen Utrechtenaren die spreken over hun ervaringen in dagelijks leven en werk tijdens de bezettingsperiode 1940-45. Aan de orde komt: de inval van de Duitsers in mei 1940, razzia’s in Utrecht en de NSB. Leo van Rhenen hield de interviews uit interesse voor het (dagelijks) leven in Utrecht tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Annemieke Kaan interviewde Lou Lichtveld (1903-1996) ten behoeve van haar doctoraalscriptie geschiedenis (RUU) over Suriname. Met Helman wordt gesproken over het landsbestuur van de voormalige Nederlandse kolonie en over zijn literaire werk.

Lichtveld kwam op 18-jarige leeftijd naar Nederland, deed journalistiek werk, studeerde muziek en ontwikkelde zich tot (film)componist en filmcriticus. In 1949 ging hij terug en bekleedde verscheidene openbare functies in het land. Zo was hij van 1949-51 minister van Onderwijs en in de jaren zestig gevolmachtigd minister van het Koninkrijk der Nederlanden. Hij ontpopte zich tevens tot...

Het interview is verwerkt in Nieuwenhofs artikel ‘Paul Charles Joseph Kiès’, in: Mededelingenblad. Orgaan van de Nederlandse Vereniging tot beoefening van de Sociale Geschiedenis no.35, Amsterdam: Nederlandse Vereniging tot beoefening van de Sociale Geschiedenis, maart 1969, pp.14-42.

Het artikel behandelt het leven van Kiès (1895-1968) als beroepsmilitair; als lid van de SDAP, inclusief zijn conflicten met het partijbestuur; zijn succes binnen de (ontevreden) SDAP-afdeling Friesland; het royement uit de SDAP in 1937; de oprichting door Kiès van de vereniging Het Vrije Woord, met het gelijknamige periodiek, en de omzetting...

Schmelzer (born 1911) recounts how he and his cabaret group joined the regiment of shock troops during the period in question. Songs are sung during the interview, accompanied by Schmelzer on the piano. Furthermore, he lists what the various members of the cabaret group of the time went on to do later. Among other things, Schmelzer himself was Foreign Minister in the Biesheuvel Cabinet from July 1971 to May 11, 1973.

Parts of the interview were incorporated by Jaap van der Merwe into his VARA radio series on the...

Ernst Radius praat met Bob Bertina (1914-2012) over de houding van katholieken ten opzichte van film na 1945. De relatie tussen christenen en film is nooit eenduidig geweest. Bertina was vele jaren filmcriticus van de Volkskrant, redactielid van verscheidene (katholieke) filmbladen en betrokken bij de . Met name wordt ingegaan op de katholieke filmkeuring, georganiseerd in de , waarin toonaangevende filmcritici – naast Bertina Charles Boost en Janus van Domburg – een rol vervulden. Tussen 1945 en 1979 schreef Bertina over films in de volkskrant. In zijn begintijd...

In de interviews vertelt ex-CPN-er Friedl Baruch (1905-1995) zijn (politieke) levensverhaal. Naast meer informatie m.b.t. de geschiedenis van de CPN dan (op dat moment) beschikbaar was, wilde de interviewer Daniël Lataster in het bijzonder zicht krijgen op de kwestie van de verhouding binnen de partij tussen internationalisme en gebondenheid aan de Sovjet-Unie enerzijds en de nationale autonomie en verantwoordelijkheid anderzijds. 

Baruch was in 1905 geboren in Duitsland en bezat via zijn vader de Nederlandse nationaliteit. Hij studeerde economie in Göttingen en Hamburg en werd in 1929 actief lid van...

Deze collectie bevat in feite twee soorten interviews. Allereerst interviewde Esther Boukema in 1988 de van oorsprong Poolse grafisch ontwerper Cyprian Kościelniak over de karakteristieken van een goed affiche, de functie van de poster, de relatie affiche – maatschappij, de relatie affiche – kunst, het belang van het ontwikkelen van een eigen stijl en het werk van Kościelniak zelf.

Dit interview gaat daardoor niet alleen over het vakgebied en de technische kant van grafische vormgeving maar eveneens over maatschappijkritiek. Kościelniak staat hiermee in lijn met zijn vader Władysław Kościelniak,...

Het interview is gehouden naar aanleiding van het 100-jarig bestaan van de Nederlandse Vegetariërsbond. Deze bond werd op 30 september 1894 opgericht. De organisatie behartigt de belangen van vegetariérs in Nederland. De geïnterviewden zijn vegetariërs uit Oosterbeek die in een gezamenlijk gesprek vertellen over hun achtergronden, de motieven om vegetariër te worden, hun activiteiten in diverse verenigingen hieromtrent en tot slot wat het betekent om vegetariër te zijn.

De volgende personen werden geïnterviewd:

• E.J. Berkhout
• J.E. Berkhout-Van Diemen
• J. Dissen-Lang

Interviewer: Paul Denekamp