Oudere migranten, die in de jaren zestig naar Nederland kwamen en bijvoorbeeld werkten bij Melkunie en de Fokkerfabriek, gaan hun verhalen vertellen voor de klas. Dit om het migrantenleven in de spotlight te zetten en de geschiedenis onder de aandacht te brengen bij scholieren. ‘Zonder hen was de Nederlandse economie nooit sterk zoals het nu is’, aldus initiatiefnemer van het project Sahin Yildirim.

In de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw ontstond er in Nederland een groot gebrek aan arbeidskrachten. Nadat men eerst gastarbeiders uit landen als Italië, Spanje, Joegoslavië, Griekland en Turkije had aangetrokken, kwam er eind jaren zestig een stroom van arbeiders uit Marokko op gang.

‘Migrantenouderen hebben veel meegemaakt. Vanuit een ander land en een andere cultuur, gingen ze pionieren en bouwen aan een betere toekomst. Hoe was dat? Wat lieten ze achter en wat hebben ze in Nederland gevonden? Het project ‘De levensverhalen van migrantenouderen in de klas’ gaat met verhalen van migrantenouderen aan de slag en geeft ze een podium waar ze trots mogen zijn op hun levensverhaal. Middels gastlessen op scholen willen we leerlingen/ scholieren kennis maken met het begrip ‘migratie’ , ‘cultuur’, ‘erfgoed’ en de geschiedenis van migrantenouderen uit hun stad. Wij geloven dat het vertellen van deze verhalen bijdraagt aan het besef van eigen identiteit en dat wij leven in een samenleving van vrede, solidariteit en vrijheid’, aldus Sahin Yildirim.

Les over migratie

‘Middels gastlessen op scholen willen we leerlingen kennis laten maken met het begrip ‘migratie’ en de geschiedenis van migrantenouderen uit hun stad. Vervolgens worden deze opa’s en oma’s door de kinderen geïnterviewd en worden hun verhalen opgetekend. De verhalen worden zo teruggegeven aan de ouderen en zo breed mogelijk gedeeld met inwoners van de stad’, vertelt Yildirim. ‘Met het vastleggen van deze migratieverhalen brengen we onze gezamenlijke geschiedenis in beeld en genereren aandacht voor migratie in het algemeen en migrantenouderen in het bijzonder.’

Op Texel vond tijdens WOII de Russenoorlog plaats: een opstand van Georgische militairen van de Wehrmacht tegen de Duitsers. Deze Georgiërs werden als krijgsgevangenen tegen hun wil onderdeel van de Wehrmacht en gestationeerd in Nederland.

De site Russenoorlog.nl biedt een helder overzicht van de historische gebeurtenissen op het eiland die uiteindelijk bekend zijn geworden als de Russenoorlog waarbij in totaal vielen er ruim 1.000 doden. Op de sites zijn korte filmpjes te zien van getuigen, kaarten en een beschrijving van de dagelijkse gebeurtenissen. De opstand van de Georgiërs is vrij onbekend buiten Texel, mede daarom heeft ook Nemo een website gemaakt over de gebeurtenissen op Texel.

Klik hier voor de site.

Als een van de grootste en belangrijkste musea en herdenkingscentra over de Holocaust heeft het United States Holocaust Memorial Museum (USHMM) een uitgebreid aanbod aan lesmateriaal over de Holocaust, zowel om online les mee te geven als om in de klas te gebruiken. Naast gerichte lesplannen voor elk onderwijsniveau heeft de website van het museum een indrukwekkende Encyclopedie van de Holocaust en zijn honderden (primaire) bronnen en foto’s over de Holocaust vrij toegankelijk, en waar nodig vertaald in het Engels.

In de encyclopedie is allerlei informatie te vinden, over personen, plaatsen, gebeurtenissen en ontwikkelingen. Op een zeer toegankelijke wijze is deze informatie zowel via beeld, geluid als video te benutten voor zowel binnen als buiten de les.

De documentaire “Auschwitz, ons verhaal” is beschikbaar voor vertoning in onderwijsinstellingen!

Enkel docenten van onderwijsinstellingen (hoogste klas lager onderwijs en middelbaar, voortgezet, hoger onderwijs) kunnen toegang aanvragen tot een besloten gedeelte van de site, met daarop de documentaire van 40 minuten en het document met achtergrondinformatie en een educatieve les met vragen op twee niveaus.

Ben je docent? Aarzel niet en vraag de toegang op door het sturen van een email aan  onsverhaal@smolinski.nl vanaf het email account van de school. Dan kun je de inhoud bekijken en in de klas gebruiken. Heb je al een wachtwoord? Klik dan hier. 

Het bijbehorende lesmateriaal, inclusief een Handleiding voor de docent

De documentaire is ook te vinden via het menu “Op School”.

N.B. Leerlingen die meer interviews willen zien of een scriptie willen schrijven kun je ook doorverwijzen naar de “Interviews” pagina op deze website.

De documentaire ‘Sporen van Indië’ vertelt de landelijke geschiedenis aan de hand van lokale voorbeelden. Er is speciaal lesmateriaal ontwikkeld om landelijk te kunnen gebruiken door scholen in heel Nederland.

LESPAKKET PO

Karlijn Naaijkens heeft een speciale lessenserie ontwikkeld voor het PO: drie lessen van 30 tot 40 minuten voor groep 7 en 8.

LESSENPAKKET VO

Alex Heeringa ontwikkelde het lespakket voor het VO: drie lessen van 60 minuten voor elk niveau aan te passen door de docent, maar meestal geschikt vanaf 3 HAVO.

Alle lespakketten zijn vormgegeven door Evelien Kalberg.

In tijden waarin racisme, antisemitisme en polarisatie je om de oren slaan, is het van belang om deze moeilijke onderwerpen zo vroeg en goed mogelijk bespreekbaar te maken. Na de Oorlog vertelt daarom de familieverhalen uit de Tweede Wereldoorlog aan kinderen en jongeren om hen te confronteren met discriminatie en ontmenselijking op grote schaal.  Op zo’n manier dat het verhaal als het ware onder je huid kruipt.

Vanuit de kracht van het persoonlijke verhaal maken onze gastsprekers een link naar de hedendaagse maatschappelijke ontwikkelingen; in de wereld, Nederland, de klas en bij de leerling zelf. Uiteindelijk draait het om de vraag hoe de leerling zichzelf verhoudt tot zaken zoals racisme en polarisatie. Daar houden wij hen een spiegel voor.

Om onze gastsprekers beslagen ten ijs te laten komen, ontwikkelen zij hun verhalen in tekst, vorm en beeld onder professionele begeleiding. Tijdens dit traject dat ruim vier maanden duurt, worden hun presentatie- en didactische vaardigheden getraind.

Een gastles bij Na de Oorlog bestaat uit een beeldend verhaal, een reflectie in de vorm van een gesprek/discussie en een actieve component.

Wat gaan de jongeren doen?

• De jongeren praten met elkaar over de vraag wat vrijheid voor hen betekent.
• Ze leren hoe je met je smartphone, een foto-kunstwerk, een animatie of een filmpje over vrijheid kan maken.

Hoe gaan ze dat doen?

• Ze maken een foto over hun eigen gevoel van vrijheid.
• Maken een kort stopmotion filmpje over een vrijheidsthema dat voor hen belangrijk is.
• Maken een filmpje op basis van quotes uit oral history interviews met veteranen, vluchtelingen en mensen die de oorlog hebben meegemaakt. Die quotes verwerken ze in een eigen filmpje.

Wat versta jij onder vrijheid?

Laat alle jongeren (voor zichzelf) in steekwoorden zeggen wat zij onder vrijheid verstaan.

Op een groot vel papier schrijf je de steekwoorden op.

Loop nu de woorden langs en vraag naar de betekenis ervan en laat de jongeren voorbeelden geven.

Alternatieve vorm:

Ieder schrijft individueel steekwoorden op Post-its. De Post-its verzamel je plak je op een muur. Per steekwoord legt de jongere uit wat precies bedoeld is.

16 fragmenten over vrijheid. Elk met een specifieke blik op vrijheid. 

Het zijn fragmenten uit de oral history collecties van Ongekend bijzonder, Veteranen vertellen en Getuigenverhalen / Oorlogsbronnen.

Deze fragmenten zijn bedoeld als inspiratie om zelf invulling te geven aan het begrip vrijheid. 

Na het beluisteren van een fragment voer je een kort gesprek.

Wat betekent vrijheid voor de geïnterviewde?

Hoor je nieuwe begrippen rond vrijheid?

Vergelijk de begrippen met de begrippen uit Ronde 1 

In Ronde 3 gaan de jongeren aan de slag met hun smartphone om de betekenis van het begrip vrijheid te verbeelden.

De teksten hieronder zijn direct gericht aan de jongeren. Zij kunnen dit gedeelte bijvoorbeeld op hun smartphone bekijken, zodat ze de apps eenvoudig kunnen downloaden. 

Maak een foto

Gebruik je mobiele telefoon om een foto te maken die uitdrukt wat voor jou vrijheid betekent.

Bewerk je foto

Bewerk je foto met een gratis fotobewerkings-app om de foto meer zeggingskracht te geven.

Snapseed

[De groepsbegeleider / docent legt de basisprincipes uit]

Presenteer je foto

Laat je foto zien aan de andere jongeren.

Zij vertellen wat zij zien in de foto, wat de foto volgens hen uitdrukt

Jij vertelt wat je er mee bedoeld hebt.

Heb je verrassende dingen gehoord?

Is er verschil in uitleg? Is dat erg?

Bedenk een kort verhaal over vrijheid dat je in beeld wil brengen.

Gebruik ter voorbereiding een storyboard om je verhaal in scenes te zetten.

Stop-motion animatie maken

Maak een stop-motion-video met een gratis app.

Stop Motion Studio

[De groepsbegeleider / docent legt de basisprincipes uit]

Gebruik de quotes uit Ronde 2 om een verhaal in beeld te brengen.

Gebruik een storyboard om je verhaal in scenes / videofragmenten voor te bereiden.

Maak videobeelden met je eigen telefoon om het verhaal te vertellen en/of zoek fragmenten op internet om je verhaal te verbeelden.

Video maken / bewerken

Gebruik een gratis video-app om alles aan elkaar te plakken en overgangen tussen fragmenten te maken.

OpenShoot-Video Editor of iMovie

of Canva

[De groepsbegeleider / docent legt de basisprincipes uit]

Bedenk een leuke manier om de producten aan elkaar of een breder publiek te presenteren.

Ter inspiratie zie je hier een voorbeeld van jongeren uit de Schilderswijk die samen met vluchtelingen uit Den Haag dit programma hebben doorlopen.

De digitale tentoonstelling die daaruit voortkwam werd getoond in Beeld en Geluid Den Haag.

Achtergrond

Er zijn veel oral history interviews gehouden waarin vrijheid direct of zijdelings aan de orde komt. Aan de hand van die interviews gaan we nader in op vragen als:

Wat is vrijheid eigenlijk en hoe leven mensen in vrijheid?

Zijn er grenzen aan vrijheid en wat betekent vrijheid in meer collectieve zin?

Wat is de betekenis van de democratische rechtsstaat als het over vrijheid gaat?

Wat zijn de mechanismen die vrijheid ondermijnen en hoe kan je ze herkennen?

Vrijheid is een thema dat jongeren erg interesseert maar waarvan ze de reikwijdte soms moeilijk kunnen bevatten. Dat geldt zeker als het gaat om de voorwaarden die maken dat we in vrijheid kunnen leven.

In de Maatschappelijke Diensttijd trajecten die de laatste jaren ontwikkeld zijn voor jongeren zijn er programma’s, waarin niet het doen van vrijwilligerswerk voorop staat, maar de persoonlijke ontwikkeling van de jongeren het uitgangspunt vormt. In deze programma’s verkennen de jongeren eerst de belangrijke vraag: Wie ben ik? Om vervolgens activiteiten te bedenken die zij in hun wijk willen uitvoeren.

Een thema als vrijheid en de verhalen van mensen die hebben meegemaakt dat zij niet in vrijheid konden leven confronteren jongeren met een kant van het bestaan die vaak nieuw voor ze is. In het programma zijn bezoeken aan Westerbork, kamp Vught e.d. opgenomen. Met het educatief materiaal, op basis van de interviews uit de oral history collecties, bieden we de jongeren de mogelijkheid om aansluitend op dergelijke bezoeken hun eigen beeld van vrijheid en de voorwaarden voor vrijheid te ontwikkelen. Daarbij gaat het niet alleen om individuele vrijheden en de vraag voor wie die gelden, maar ook om meer collectieve vrijheden en de vraag wat er voor nodig is om die te beschermen.

Het materiaal is te gebruiken door docenten en jongerenwerkers.

(Het programma is oorspronkelijk ontwikkeld voor het Maatschappelijke Diensttijd-programma “School des Levens”).

Procesbegeleiders / docenten

Ter voorbereiding verdiept de begeleider zich in een aantal achtergrondartikelen over vrijheid om het denk- en doe-proces van de jongeren goed te kunnen coachen.

Ter voorbereiding van het technische gedeelte bekwaamt de begeleider zich in het gebruik van de verschillende apps die in het programma gebruikt worden. Hieronder staan links naar de handleidingen van de apps die gebruikt kunnen worden.

Fotobewerking

Snapseed

HOE-WERKT-SNAPSEED

_{©  Xammes.nl}

Animatie

Stop-motion studio

Handleiding-Stop-Motion-Studio.pdf

_{© AHbeeld.be (Academie Haspengouw)}

uitleg_stopmotion_studio.pdf

_{© Eyefilm.nl (Eye Filmmuseum)}

Canva

canva-functies

_{© canva.com}

Handleiding-Canva.pdf

_{© fmdo.be}

Video

Voor videobewerking is het eenvoudiger om niet op je mobiel te werken, maar op een computer. Je kan gebruik maken van open-source videobewerkingssoftware.

Open Shot Video Editor 

Open shot handleiding

_{© openshot.org}

OpenShot_Video_Editor

_{© wikiwijs.nl}

iMovie

iMovie handleiding

_{© apple.com}

Hier vind je de werkvormen die bij De Wereld van de Oost en de film De Oost zijn ontwikkeld. De werkvormen zijn gericht op het gesprek in de klas en onderzoek doen vanuit een multiperspectieve benadering. Ze zijn inzetbaar bij vakken als geschiedenis, CKV, (mbo) burgerschap of projectonderwijs en het hoger onderwijs.

De film De Oost is op aanvraag beschikbaar voor vertoningen op school en het hoger onderwijs via Movies that Matter. U kunt de film hier aanvragen. Voor verzoeken omtrent workshops en overige vragen kunt u mailen naar info@dewereldvandeoost.nl.

De werkvormen sluiten aan bij DE VERHALEN op De Wereld van De Oost. Deze geven vanuit vijf perspectieven context bij de gebeurtenissen uit De Oost en gaan in op een breder tijdvak dan de film. In de Q&A lees je meer over de film, de periodisering en perspectieven.

Voor sommige werkvormen is het nodig om eerst De Oost te kijken, dit wordt per werkvorm aangegeven. Voor De Oost geldt een leeftijdsgrens van 16+, DE VERHALEN zijn inzetbaar vanaf de 3e klas. Je kunt binnen DE VERHALEN ook zelf op zoek gaan naar geschikt bronmateriaal voor jouw les. Wil je snel zoeken naar specifieke onderwerpen? Gebruik dan de werkvorm Begrippenlijst.

Bij Oral History leggen we persoonlijke herinneringen van ooggetuigen vast door middel van interviews. Deze persoonlijke verhalen geven het verleden kleur. Soms is dit lastig met objectieve bronnen in het depot. De verhalen vertellen de menselijke kant van de geschiedenis en raken ons. In dit Oral History project maken de leerlingen van Lingecollege kennis met de geschiedenis van de Molukse gemeenschap in Tiel.

Het project begint met een interview les op school door schrijver Ronald Giphart en een introductie op de Molukse geschiedenis door Benji Sariwating van Buah Hati. Vervolgens gaan de leerlingen naar het Regionaal Archief Rivierenland voor een rondleiding door het depot met verschillende archiefstukken over de geschiedenis van Molukkers in Tiel. Na de rondleiding interviewen ze in groepjes een Molukse oudere over zijn of haar leven. In de laatste stap kiezen de leerlingen tussen een schrijfworkshop van Giphart of een workshop van vakdocent Ninja Heevel van Zinder en maken ze een artikel of illustratie voor een gezamenlijke krant.

In het kader van de tentoonstelling ‘De rode baret’, over 25 jaar Luchtmobiele Brigade, werken het Veteraneninstituut en het Airborne Museum samen om het verleden aan de actualiteit te koppelen.

Als uitbreiding op de educatieve programma’s ‘Koffers vol verhalen’ en de ‘Vriendschapsarmband’ kunnen scholen een veteraan van de Luchtmobiele Brigade in het museum horen vertellen over zijn of haar ervaringen tijdens verschillende missies. Wat doen Nederlandse militairen nu eigenlijk en wat maken ze zoal mee?

Voor wie
VMBO, HAVO, VWO

Werkvorm
Veteraan in de klas. Alleen te boeken in combinatie met een van de educatieve programma’s.

Duur
60 minuten