Vernielingen op Texel, na gevechten tussen Georgische en Duitse troepen. Beschadigde vuurtoren van De Cocksdorp (Texel)
Op Texel vond tijdens WOII de Russenoorlog plaats: een opstand van Georgische militairen van de Wehrmacht tegen de Duitsers. Deze Georgiërs werden als krijgsgevangenen tegen hun wil onderdeel van de Wehrmacht en gestationeerd in Nederland.
De site Russenoorlog.nl biedt een helder overzicht van de historische gebeurtenissen op het eiland die uiteindelijk bekend zijn geworden als de Russenoorlog waarbij in totaal vielen er ruim 1.000 doden. Op de sites zijn korte filmpjes te zien van getuigen, kaarten en een beschrijving van de dagelijkse gebeurtenissen. De opstand van de Georgiërs is vrij onbekend buiten Texel, mede daarom heeft ook Nemo een website gemaakt over de gebeurtenissen op Texel.
Klik hier voor de site.
Als een van de grootste en belangrijkste musea en herdenkingscentra over de Holocaust heeft het United States Holocaust Memorial Museum (USHMM) een uitgebreid aanbod aan lesmateriaal over de Holocaust, zowel om online les mee te geven als om in de klas te gebruiken. Naast gerichte lesplannen voor elk onderwijsniveau heeft de website van het museum een indrukwekkende Encyclopedie van de Holocaust en zijn honderden (primaire) bronnen en foto’s over de Holocaust vrij toegankelijk, en waar nodig vertaald in het Engels.
In de encyclopedie is allerlei informatie te vinden, over personen, plaatsen, gebeurtenissen en ontwikkelingen. Op een zeer toegankelijke wijze is deze informatie zowel via beeld, geluid als video te benutten voor zowel binnen als buiten de les.
De documentaire “Auschwitz, ons verhaal” is beschikbaar voor vertoning in onderwijsinstellingen!
Enkel docenten van onderwijsinstellingen (hoogste klas lager onderwijs en middelbaar, voortgezet, hoger onderwijs) kunnen toegang aanvragen tot een besloten gedeelte van de site, met daarop de documentaire van 40 minuten en het document met achtergrondinformatie en een educatieve les met vragen op twee niveaus.
Ben je docent? Aarzel niet en vraag de toegang op door het sturen van een email aan onsverhaal@smolinski.nl vanaf het email account van de school. Dan kun je de inhoud bekijken en in de klas gebruiken. Heb je al een wachtwoord? Klik dan hier.
Het bijbehorende lesmateriaal, inclusief een Handleiding voor de docent
De documentaire is ook te vinden via het menu “Op School”.
N.B. Leerlingen die meer interviews willen zien of een scriptie willen schrijven kun je ook doorverwijzen naar de “Interviews” pagina op deze website.
Educatiemateriaal en alle lespakketten zijn te downloaden via Educatie – Sporen van Indië
Karlijn Naaijkens heeft een speciale lessenserie ontwikkeld voor het PO: drie lessen van 30 tot 40 minuten voor groep 7 en 8.
Alex Heeringa ontwikkelde het lespakket voor het VO: drie lessen van 60 minuten voor elk niveau aan te passen door de docent, maar meestal geschikt vanaf 3 HAVO.
Alle lespakketten zijn vormgegeven door Evelien Kalberg.
In tijden waarin racisme, antisemitisme en polarisatie je om de oren slaan, is het van belang om deze moeilijke onderwerpen zo vroeg en goed mogelijk bespreekbaar te maken. Na de Oorlog vertelt daarom de familieverhalen uit de Tweede Wereldoorlog aan kinderen en jongeren om hen te confronteren met discriminatie en ontmenselijking op grote schaal. Op zo’n manier dat het verhaal als het ware onder je huid kruipt.
Vanuit de kracht van het persoonlijke verhaal maken onze gastsprekers een link naar de hedendaagse maatschappelijke ontwikkelingen; in de wereld, Nederland, de klas en bij de leerling zelf. Uiteindelijk draait het om de vraag hoe de leerling zichzelf verhoudt tot zaken zoals racisme en polarisatie. Daar houden wij hen een spiegel voor.
Om onze gastsprekers beslagen ten ijs te laten komen, ontwikkelen zij hun verhalen in tekst, vorm en beeld onder professionele begeleiding. Tijdens dit traject dat ruim vier maanden duurt, worden hun presentatie- en didactische vaardigheden getraind.
Een gastles bij Na de Oorlog bestaat uit een beeldend verhaal, een reflectie in de vorm van een gesprek/discussie en een actieve component.
Vrijheid is een thema dat in onze samenleving soms wat wegzakt. Het is zo vanzelfsprekend. Door de coronamaatregelen en de oorlog in Oekraïne is de discussie over vrijheid recent weer opgeleefd.
In oral history interviews komt vrijheid regelmatig aan de orde. Met name in verhalen van mensen die situaties van oorlog en onderdrukking zelf hebben meegemaakt.
Op basis van de ervaring met het project Mijn vrijheid-jouw vrijheid?, waarin quotes uit oral history interviews een rol speelden, hebben we een educatief programma gemaakt. Dit programma is bedoeld om jongeren op een leuke manier uit te dagen om met het begrip vrijheid aan de slag te gaan. Het programma is te gebruiken door jongerenwerkers (bijvoorbeeld in Maatschappelijke Diensttijd (MDT) projecten en door docenten van MBO en voortgezet onderwijs. Een uitgebreidere introductie over het thema vrijheid en de te gebruiken programma’s vind je onderaan deze pagina.
Hieronder vind je het in vier rondes uitgewerkt.
De handleiding is hier te downloaden
Wat gaan de jongeren doen?
Hoe gaan ze dat doen?
In deze ronde bespreek je het thema vrijheid met een groep jongeren.
Wat versta jij onder vrijheid?
Laat alle jongeren (voor zichzelf) in steekwoorden zeggen wat zij onder vrijheid verstaan.
Op een groot vel papier schrijf je de steekwoorden op.
Loop nu de woorden langs en vraag naar de betekenis ervan en laat de jongeren voorbeelden geven.
Alternatieve vorm:
Ieder schrijft individueel steekwoorden op Post-its. De Post-its verzamel je plak je op een muur. Per steekwoord legt de jongere uit wat precies bedoeld is.
Luister naar minimaal 4 geluidsfragmenten (via onze website) of lees de fragmentteksten.
16 fragmenten over vrijheid. Elk met een specifieke blik op vrijheid.
Het zijn fragmenten uit de oral history collecties van Ongekend bijzonder, Veteranen vertellen en Getuigenverhalen / Oorlogsbronnen.
Deze fragmenten zijn bedoeld als inspiratie om zelf invulling te geven aan het begrip vrijheid.
Na het beluisteren van een fragment voer je een kort gesprek.
Wat betekent vrijheid voor de geïnterviewde?
Hoor je nieuwe begrippen rond vrijheid?
Vergelijk de begrippen met de begrippen uit Ronde 1
Drie manieren om vrijheid te verbeelden.
In Ronde 3 gaan de jongeren aan de slag met hun smartphone om de betekenis van het begrip vrijheid te verbeelden.
De teksten hieronder zijn direct gericht aan de jongeren. Zij kunnen dit gedeelte bijvoorbeeld op hun smartphone bekijken, zodat ze de apps eenvoudig kunnen downloaden.
Gebruik je mobiele telefoon om een foto te maken die uitdrukt wat voor jou vrijheid betekent.
Bewerk je foto met een gratis fotobewerkings-app om de foto meer zeggingskracht te geven.
Snapseed
[De groepsbegeleider / docent legt de basisprincipes uit]
Laat je foto zien aan de andere jongeren.
Zij vertellen wat zij zien in de foto, wat de foto volgens hen uitdrukt
Jij vertelt wat je er mee bedoeld hebt.
Heb je verrassende dingen gehoord?
Is er verschil in uitleg? Is dat erg?
Bedenk een kort verhaal over vrijheid dat je in beeld wil brengen.
Gebruik ter voorbereiding een storyboard om je verhaal in scenes te zetten.
Maak een stop-motion-video met een gratis app.
Stop Motion Studio
[De groepsbegeleider / docent legt de basisprincipes uit]
Gebruik de quotes uit Ronde 2 om een verhaal in beeld te brengen.
Gebruik een storyboard om je verhaal in scenes / videofragmenten voor te bereiden.
Maak videobeelden met je eigen telefoon om het verhaal te vertellen en/of zoek fragmenten op internet om je verhaal te verbeelden.
Gebruik een gratis video-app om alles aan elkaar te plakken en overgangen tussen fragmenten te maken.
OpenShoot-Video Editor of iMovie
of Canva
[De groepsbegeleider / docent legt de basisprincipes uit]
Presenteren
Bedenk een leuke manier om de producten aan elkaar of een breder publiek te presenteren.
Ter inspiratie zie je hier een voorbeeld van jongeren uit de Schilderswijk die samen met vluchtelingen uit Den Haag dit programma hebben doorlopen.
De digitale tentoonstelling die daaruit voortkwam werd getoond in Beeld en Geluid Den Haag.
Er zijn veel oral history interviews gehouden waarin vrijheid direct of zijdelings aan de orde komt. Aan de hand van die interviews gaan we nader in op vragen als:
Wat is vrijheid eigenlijk en hoe leven mensen in vrijheid?
Zijn er grenzen aan vrijheid en wat betekent vrijheid in meer collectieve zin?
Wat is de betekenis van de democratische rechtsstaat als het over vrijheid gaat?
Wat zijn de mechanismen die vrijheid ondermijnen en hoe kan je ze herkennen?
Vrijheid is een thema dat jongeren erg interesseert maar waarvan ze de reikwijdte soms moeilijk kunnen bevatten. Dat geldt zeker als het gaat om de voorwaarden die maken dat we in vrijheid kunnen leven.
In de Maatschappelijke Diensttijd trajecten die de laatste jaren ontwikkeld zijn voor jongeren zijn er programma’s, waarin niet het doen van vrijwilligerswerk voorop staat, maar de persoonlijke ontwikkeling van de jongeren het uitgangspunt vormt. In deze programma’s verkennen de jongeren eerst de belangrijke vraag: Wie ben ik? Om vervolgens activiteiten te bedenken die zij in hun wijk willen uitvoeren.
Een thema als vrijheid en de verhalen van mensen die hebben meegemaakt dat zij niet in vrijheid konden leven confronteren jongeren met een kant van het bestaan die vaak nieuw voor ze is. In het programma zijn bezoeken aan Westerbork, kamp Vught e.d. opgenomen. Met het educatief materiaal, op basis van de interviews uit de oral history collecties, bieden we de jongeren de mogelijkheid om aansluitend op dergelijke bezoeken hun eigen beeld van vrijheid en de voorwaarden voor vrijheid te ontwikkelen. Daarbij gaat het niet alleen om individuele vrijheden en de vraag voor wie die gelden, maar ook om meer collectieve vrijheden en de vraag wat er voor nodig is om die te beschermen.
Het materiaal is te gebruiken door docenten en jongerenwerkers.
(Het programma is oorspronkelijk ontwikkeld voor het Maatschappelijke Diensttijd-programma “School des Levens”).
Ter voorbereiding verdiept de begeleider zich in een aantal achtergrondartikelen over vrijheid om het denk- en doe-proces van de jongeren goed te kunnen coachen.
Ter voorbereiding van het technische gedeelte bekwaamt de begeleider zich in het gebruik van de verschillende apps die in het programma gebruikt worden. Hieronder staan links naar de handleidingen van de apps die gebruikt kunnen worden.
Snapseed
© Xammes.nl
Stop-motion studio
Handleiding-Stop-Motion-Studio.pdf
© AHbeeld.be (Academie Haspengouw)
© Eyefilm.nl (Eye Filmmuseum)
Canva
© canva.com
© fmdo.be
Voor videobewerking is het eenvoudiger om niet op je mobiel te werken, maar op een computer. Je kan gebruik maken van open-source videobewerkingssoftware.
Open Shot Video Editor
© openshot.org
© wikiwijs.nl
iMovie
© apple.com
Hier vind je de werkvormen die bij De Wereld van de Oost en de film De Oost zijn ontwikkeld. De werkvormen zijn gericht op het gesprek in de klas en onderzoek doen vanuit een multiperspectieve benadering. Ze zijn inzetbaar bij vakken als geschiedenis, CKV, (mbo) burgerschap of projectonderwijs en het hoger onderwijs.
De film De Oost is op aanvraag beschikbaar voor vertoningen op school en het hoger onderwijs via Movies that Matter. U kunt de film hier aanvragen. Voor verzoeken omtrent workshops en overige vragen kunt u mailen naar info@dewereldvandeoost.nl.
De werkvormen sluiten aan bij DE VERHALEN op De Wereld van De Oost. Deze geven vanuit vijf perspectieven context bij de gebeurtenissen uit De Oost en gaan in op een breder tijdvak dan de film. In de Q&A lees je meer over de film, de periodisering en perspectieven.
Voor sommige werkvormen is het nodig om eerst De Oost te kijken, dit wordt per werkvorm aangegeven. Voor De Oost geldt een leeftijdsgrens van 16+, DE VERHALEN zijn inzetbaar vanaf de 3e klas. Je kunt binnen DE VERHALEN ook zelf op zoek gaan naar geschikt bronmateriaal voor jouw les. Wil je snel zoeken naar specifieke onderwerpen? Gebruik dan de werkvorm Begrippenlijst.
Bij Oral History leggen we persoonlijke herinneringen van ooggetuigen vast door middel van interviews. Deze persoonlijke verhalen geven het verleden kleur. Soms is dit lastig met objectieve bronnen in het depot. De verhalen vertellen de menselijke kant van de geschiedenis en raken ons. In dit Oral History project maken de leerlingen van Lingecollege kennis met de geschiedenis van de Molukse gemeenschap in Tiel.
Het project begint met een interview les op school door schrijver Ronald Giphart en een introductie op de Molukse geschiedenis door Benji Sariwating van Buah Hati. Vervolgens gaan de leerlingen naar het Regionaal Archief Rivierenland voor een rondleiding door het depot met verschillende archiefstukken over de geschiedenis van Molukkers in Tiel. Na de rondleiding interviewen ze in groepjes een Molukse oudere over zijn of haar leven. In de laatste stap kiezen de leerlingen tussen een schrijfworkshop van Giphart of een workshop van vakdocent Ninja Heevel van Zinder en maken ze een artikel of illustratie voor een gezamenlijke krant.
In het kader van de tentoonstelling ‘De rode baret’, over 25 jaar Luchtmobiele Brigade, werken het Veteraneninstituut en het Airborne Museum samen om het verleden aan de actualiteit te koppelen.
Als uitbreiding op de educatieve programma’s ‘Koffers vol verhalen’ en de ‘Vriendschapsarmband’ kunnen scholen een veteraan van de Luchtmobiele Brigade in het museum horen vertellen over zijn of haar ervaringen tijdens verschillende missies. Wat doen Nederlandse militairen nu eigenlijk en wat maken ze zoal mee?
Voor wie
VMBO, HAVO, VWO
Werkvorm
Veteraan in de klas. Alleen te boeken in combinatie met een van de educatieve programma’s.
Duur
60 minuten
Hoe was de bezetting tijdens de jaren ’40 voor hen? En na de bevrijding? Een ooggetuige vertelt.
Voor wie?
Groep 7 en 8
Werkvorm
Een ooggetuige vertelt zijn of haar persoonlijke verhaal over de Slag om Arnhem in het Airborne Museum of in de klas. ‘Ooggetuigen vertellen’ is alleen te boeken in combinatie met het educatieve programma Koffers vol verhalen.
Duur
60 minuten
Voor wie?
Eerste klas VMBO, HAVO en VWO
Werkvorm
Een ooggetuige vertelt zijn of haar persoonlijke verhaal over de Slag om Arnhem in het Airborne Museum of in de klas. ‘Ooggetuigen vertellen’ is alleen te boeken in combinatie met een van onze educatieve programma’s.
Duur
60 minuten
