It wrede Paradys, Libbensferhalen fan Fryske folksferhuzers
Hylke Speerstra
Friese Pers, 2000
ISBN: 9789033011030
Aan de vooravond van de grote Friese reünie Simmer 2000 publiceerde Speerstra zijn boek It wrede paradys, waarmee hij grote bekendheid zou verwerven. In dit boek tekende hij de levensverhalen op van Nederlandse Friezen die, de meesten vanwege de armoede in de jaren na de Tweede Wereldoorlog, emigreerden naar landen als Australië, Brazilië, Canada, Nieuw-Zeeland, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika. In het boek kwamen behalve succesverhalen ook de levensgeschiedenissen aan bod van “mensen die de tragiek van het oude land verruilden voor de tragiek van het nieuwe”. Speerstra gaf niet alleen een beeld van het bestaan in het Friesland dat de landverhuizers verlieten, maar ook van dat in de landen waar ze, vaak met veel moeite, een nieuw leven opbouwden.
De psycholoog Douwe Draaisma schreef in De Academische Boekengids over het boek en de landverhuizers die erin worden opgevoerd: “Ze hebben kleurrijke verhalen te vertellen. Een psycholoog zou daaraan kunnen toevoegen dat Speerstra geprofiteerd heeft van het ‘reminiscentie-effect’: vanaf een jaar of zestig, zeventig lijken juist de herinneringen aan gebeurtenissen tijdens de adolescentiejaren een nieuwe frisheid te krijgen. Veel van de verhalen krijgen een speciale gloed omdat ze verteld worden door mensen die nu ouder zijn dan de ouders die hen moesten laten gaan.”
Ook Jabik Veenbaas vond dat sommige hoofdstukken zich laten lezen als “kleine psychologische novelles”. Al was een enkele criticus van mening dat It wrede paradys voorspelbare elementen bevatte, het boek wordt niettemin beschouwd als een belangrijk documentairejournalistiek werk. In 2000 verscheen het in een Nederlandse vertaling onder de titel Het wrede paradijs: het levensverhaal van de emigrant. Van zowel de Friese als de Nederlandse editie waren in april 2005 elk ongeveer 30.000 exemplaren verkocht. In datzelfde jaar werd ook een Engelse vertaling uitgebracht onder de titel Cruel Paradise. In 2018 verscheen van Cruel Paradise een tweede druk.