Geef een of meerdere zoektermen op.
Gebruik dubbele aanhalingstekens om in de exacte woordvolgorde te zoeken.
Gebruik dubbele aanhalingstekens om in de exacte woordvolgorde te zoeken.
Diep in het Amazone-regenwoud van Zuid-Amerika woont een kleine gemeenschap van Afrikanen, wier voorouders honderden jaren geleden aan de slavernij ontsnapten. Ze gingen op rondreizende invallen om hun broeders en zussen te bevrijden, en vochten met het koloniale leger voor hun bestaansrecht in vrede. Zij staan bekend als de Matawai Marrons. Dit is hun verhaal.
Met het besef dat de geschiedenis en herinnering aan de slavernij nog steeds een structurerende rol spelen in multiculturele samenlevingen en grotendeels de matrix vormen van raciale onrechtvaardigheden die nog steeds het slachtoffer zijn van Afrikanen en hun nakomelingen over de hele wereld, besloot UNESCO in 1994 om het project The Slave Route: resistance, freedom, heritage te lanceren. Het oorspronkelijke doel van dit multidisciplinaire project was om “de stilte te doorbreken” over de tragedie van mensenhandel en slavernij in de wereld, door licht te werpen op hun schaal, hun grondoorzaken, hun uitdagingen en hun werkwijzen. Het project had tot doel de mondiale transformaties en culturele interacties die het gevolg zijn van deze beperkte interacties concreter te belichten, wetenschappelijk onderzoek over dit thema te bevorderen en het materiële en immateriële culturele erfgoed dat ermee verbonden is, te behouden.
Vandaag concentreert het project zijn inspanningen op het leveren van een nieuw verhaal dat de blik van de slavenhandelaren naar de tot slaaf gemaakte zelf beweegt. Inderdaad, tot nu toe waren de methoden om geschiedenis te schrijven voornamelijk gericht op het verkennen van de archieven en de sporen die slavenhandelaren hebben achtergelaten. Historici stonden voor de paradoxale taak om een objectieve geschiedenis te schrijven over de realiteit van de toestand van miljoenen mannen en vrouwen die in het geweld van de slavernij waren geworpen, maar alleen vanuit het perspectief van de beul, door een goed begrip van zijn verhaal, en administratieve en juridische context. Nu voeren we een ethische omkering uit, die in feite uitnodigt tot een nieuwe epistemologie: namelijk die van het herinschrijven van een vreemd stille stem in het schrijven van de geschiedenis van de slavernij, die van juist deze mannen en vrouwen die hebben geleden onder, maar ook verzette zich tegen dit systeem dat hen terugbracht tot de toestand van “roerende goederen”.
Dit nieuwe verhaal, dat momenteel in ontwikkeling is, is opgebouwd uit ‘nieuwe’ materialen, of beter gezegd, materialen die tot voor kort weinig belangstelling hadden voor een bepaalde historiografische traditie. Tot nu toe hebben de weinige geregistreerde biografische verslagen die er bestaan, gediend als de primaire ondersteuning voor dit streven; maar het belangrijkste materiaal, namelijk de mondelinge archieven (getuigenissen, verhalen, liederen, uitdrukkingen, enz.) is nog grotendeels onderontwikkeld ondanks veelbelovend werk over onderwerpen als de vorming van de Marrons.
Het Wetenschappelijk Comité voor de Algemene Geschiedenis van Afrika (samengesteld uit vooraanstaande historici zoals Joseph Kizerbo of Cheick Anta Diop) werd geconfronteerd met zeer vergelijkbare ethische en epistemologische kwesties in de jaren zestig tijdens het herschrijven van de Afrikaanse geschiedenis vanuit het perspectief van de Afrikanen zelf. het pionierswerk van Jan Vansina had grotendeels de grond vrijgemaakt door de tekortkomingen van een eurocentrische methodologische opvatting bloot te leggen. Het begrip archief moest worden “gedekoloniseerd”. Dit titanische werk, dat opriep tot het herstel van mondelinge bronnen, zette UNESCO ertoe aan twee centra op te richten voor het verzamelen en verwerken van mondelinge overlevering, in West-Afrika (Niger) met het CELHTO (Centrum voor de taalkundige en historische studie door mondelinge overlevering), en in Centraal-Afrika (Kameroen) met CERDOTOLA (Regionaal Centrum voor onderzoek en documentatie over mondelinge tradities en voor de ontwikkeling van Afrikaanse talen).
Het Amazon Conservation Team (ACT) onderneemt actie om de Matawai te helpen hun immaterieel cultureel erfgoed te beschermen. Sinds 2015 werkt ACT samen met de Matawai maatschappelijke organisatie Stichting voor Dorpsontwikkeling Matawai om een participatieve methodiek te gebruiken om de jongeren van Matawai te trainen in het opnemen en interviewen van hun ouderen over de mondelinge geschiedenis van de Matawai.
Tot op heden heeft het initiatief meer dan 17 uren aan beeldmateriaal opgeleverd van meer dan 150 historisch belangrijke plaatsen langs de Saramacca rivier.
34 ouderen uit de dorpen in Matawai werden uitgebreid geïnterviewd, waarbij zoveel mogelijk zienswijzen werden vertegenwoordigd.
Photo credit: Amazon Conservation Team
