Vergeten helden

Over migratie is al veel geschreven.  Heel vaak ging het dan over mannen die in het kader van de arbeidsmigratie onder andere in de koolmijnen werkten. Zelden kwamen de vrouwen aan het woord.

De buurtwerking van Steenveld in Beringen startte daarom met een erfgoedtraject waarbij de levensverhalen van de vrouwen uit de wijk in de kijker stonden. Het resultaat van de talrijke interviews en het verzamelen van privédocumenten en foto’s is een publicatie met de verhalen van de vrouwen. Terwijl hun mannen via hun werk in de steenkoolmijnen sociale contacten konden uitbouwen, doorliepen de vrouwen een heel ander parcours. Hun verhalen zijn weinig gekend.

Tien vrouwen uit de wijk Steenveld in Beringen leggen in dit boek de sluier van hun ziel af. Zij vertellen stuk voor stuk sterke levensverhalen die een verrassende inkijk bieden in hun ervaringswereld. Reisverhalen met in de ene hand een valies vol herinneringen en in de andere één vol hoop op een betere toekomst, verhalen over afscheid moeten nemen, knagende heimwee, angst voor het onbekende, en de onvoorwaardelijke liefde voor de kinderen die elk offer aanvaardbaar maakt. Ook Vlaamse vrouwen komen aan bod, want de migratie was voor zowel migranten als autochtonen een ingrijpend gebeuren. 

De vzw Rimo Limburg vatte het plan op om levensverhalen op te tekenen van oudere vrouwen en zo te peilen naar hun existentiële beleving van de migratie. ‘Ik focuste op de beleving van vrouwen omdat zij een totaal andere positie bekleedden dan de mannen’, zegt Sema Yildiz. ‘Terwijl de mannen via het werk in de mijn veel contacten hadden, hadden de vrouwen minder kansen tot integratie.’

De geïnterviewde vrouwen komen allemaal uit de wijk Steenveld in Koersel. Sema Yildiz werkte er als buurtopbouwwerker en heeft met hen een vertrouwensband. Steenveld was een kleine mijnwerkerswijk op vier kilometer van de mijn van Beringen. In de jaren zeventig werd de wijk overgenomen door de Kantonnale Bouwmaatschappij. Die breidde de wijk uit met sociale huurwoningen waar vooral bewoners van Turkse origine terechtkwamen, zowat 75 procent. In de oude wijk wonen vooral Belgen, Oost- en Zuid-Europese migranten. Maar de jongste jaren is ook hier een instroom van Turken. De wijk telde 260 gezinnen in 2012 . Yildiz interviewde tien vrouwen: drie Turkse, een Spaanse, een Duitse, een Franse, twee Belgische, een Italiaanse, een Dominicaanse en een lokale kleuterjuf. ‘De migrantenvrouwen van de eerste generatie spreken weinig Nederlands. Daarom zijn de verhalen telkens in twee talen afgedrukt: het Nederlands en een samenvatting in de eigen taal.