menu
Geef een of meerdere zoektermen op.
Gebruik dubbele aanhalingstekens om in de exacte woordvolgorde te zoeken.

Geschiedenis van ons allemaal

 

Het slavernijverleden is een zeer pijnlijk, belangrijk en tot voor kort onderbelicht onderdeel van onze gedeelde geschiedenis. Tijdens het Herdenkingsjaar Slavernijverleden, dat van 1 juli 2023 tot 1 juli 2024 loopt, staat heel het koninkrijk extra stil bij dit verleden en de doorwerking daarvan in het heden. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft een coördinerende rol in de organisatie van het Herdenkingsjaar Slavernijverleden. Met als doel om de kennis en bewustwording over dit thema te vergroten in de samenleving. BKB, AMARU en Canvas Black creëerden samen de communicatiestrategie en campagne voor het Herdenkingsjaar Slavernijverleden.

 

In het Herdenkingsjaar Slavernijverleden is het 150 jaar geleden dat de slavernij daadwerkelijk is afgeschaft. Door ons slavernijverleden te herdenken, zorgen we ervoor dat we deze geschiedenis niet vergeten. Herdenken herinnert ons eraan dat dit nooit meer mag gebeuren. We hebben aandacht voor de pijn, het leed en de verregaande gevolgen, maar ook voor het verzet van tot slaaf gemaakte mensen en de trots van hun nazaten en op de geschiedenis voor de slavernij. Door verhalen te delen, en het slavernijverleden een gelijkwaardig onderdeel van onze geschiedenis te maken, houden we deze geschiedenis in leven.

 

De campagne ‘Geschiedenis, van ons allemaal’ bestaat uit zes gesprekken, waarin de persoonlijke ervaringen van bekende verhalenvertellers centraal staan. De campagne vindt volledig online plaats. Alle gesprekken zijn online beschikbaar.

 

De volgende gesprekken staan al online:

1. Shirma Rouse (zangeres) en Safi Graauw (regisseur)
2. Lucelle Comvalius (docent) en George Adegite (illustrator)
3. Hesdy Lonwijk (regisseur) en Carmen Felix (schrijfster)
4. Lukas Eleuwarin (oprichter van modemerk Knowledge by Roots) en Jill Mathon (schrijfster)
5. Lex Bohlmeijer (presentator) en Prof. Soortkill (schrijver)

Het laatste gesprek zal op deze site terecht komen.

 

Sommige gespreken kregen eveneens een vervolg. Dit vindt u onderaan de pagina van de gesprekken.

ONS LAND – Dekolonisatie, generaties, verhalen

Op dit moment wonen in Nederland circa twee miljoen mensen met een bijzondere band met het voormalige Nederlands-Indië. Zij of hun voorouders kwamen na het uitroepen van de Republik Indonesia naar Nederland. Het was de grootste migratiegolf ooit. Een deel van hen dacht dat hun verblijf hier tijdelijk zou zijn.

 

De stemmen van acht families vormen de kern van semipermanente voorstelling Ons Land. De interviews zijn verwerkt in de tentoonstelling. Deze persoonlijke en diverse maar voor velen herkenbare verhalen geven een beeld van de complexe postkoloniale geschiedenis, en hoe verschillend die beleefd werd en wordt. De familieverhalen in Ons Land starten in het heden. Van daaruit leiden ze ons terug het koloniale verleden in. De tentoonstelling eindigt weer in het nu.

 

Ons Land werd gemaakt door het Moluks Historisch Museum en het Indisch Herinneringscentrum i.s.m. Kossmanndejong en TiMe Amsterdam.

 

Zie eveneens de aankomende expertmeeting bij Sophiahof in Den Haag.

 

Ooggetuigen van de Groningse gaswinning

Het project Ooggetuigen van de Gaswinning legt de komende twee jaar (vanaf april 2024) de verhalen van ten minste 100 mensen op video vast. Zo wordt op een unieke manier de recente geschiedenis aan de hand van persoonlijke verhalen verteld. De afgelopen jaren zijn al veel verhalen verzameld. Maar niet eerder zijn de getuigenissen van de inwoners en betrokkenen bij de gaswinning op een systematische en wetenschappelijke wijze vastgelegd. Dit initiatief wordt geleid door onderzoeker Nienke Busscher en geestelijk verzorger Marjo van Bergen. Naar verwachting worden de eerste interviews vanaf april 2024 opgenomen. U kunt dus nog meedoen aan dit project! 

 

Hier kunt vindt u meer informatie over dit project.

En hier kunt u contact opnemen om mee te doen aan de interviews.

Hier is een (NPO-)interview met de leiders van het project.

 

Ooggetuigen van de Gaswinning is een initiatief van negen organisaties met wortels in Groningen naar een idee van Diepduik Media. Iedere partij brengt eigen expertise in, waardoor de (wetenschappelijke) kwaliteit wordt gegarandeerd. Speciaal voor dit project wordt een stichting opgericht. Zo wordt de onafhankelijkheid geborgd en kan de opbrengst van het project goed en zorgvuldig worden beheerd.

 

Textielarbeiders in Enschede

 

Eind jaren ’70 werd in de voormalige Jannink textielfabriek aan de Haaksbergerstraat in Enschede een textielmuseum geopend. Om inzicht te krijgen in de wijze waarop mensen leefden en (samen)woonden in de arbeiderswoningen van Textielstad Enschede in de periode van circa 1900/1920 tot in de jaren 60 werden in 1982 en 1983 een aantal gesprekken met bejaarde textielarbeiders gehouden.

 

In de interviews is aandacht voor de woning, de woninginrichting en voorzieningen als water en licht, de grote gezinnen, de omgang met elkaar, de armoede, het alcoholgebruik en geweld. Hoofdthema’s waren de drie W’s: Wonen, Werken en Welzijn. Aan de hand van de beschrijvingen werden themakamers in het museum ingericht . De interviews zijn afgenomen door Carla Bruynel, destijds educatief museum medewerker, en Mieke Grobbink, zij liep stage bij het nieuwe museum. De interviews zijn terug te vinden op de website van Erfgoed Enschede.

 

 

Lessen voor de Toekomst

Bommel, M.A.J. van, fotograaf - Afbeelding van Willem Bley achter zijn fruitkar in de Koningstraat te Utrecht. - Utrechts Archief - 823256
 

Het Volksbuurtmuseum vindt het belangrijk om ook van de periode na de Tweede Wereldoorlog tot de jaren 70 de verhalen van de volksbuurt bewoners uit Utrecht op te tekenen. Het interviewproject is breder dan alleen Wijk C, ook bewoners van de ‘nieuwe’ wijken als Kanaleneiland en Overvecht worden geïnterviewd.
De originele Utrechters, maar zeker ook de nieuwe Nederlanders komen aan het woord, de gastarbeiders, zoals men ze destijds noemde.
Hoe was het om hier te komen en hoe gaat het ze nu? Zij vertellen over het leven in de volksbuurt tussen 1945 en 1990. Honderd en één mensen zijn geïnterviewd over hun leven, hun werk en hun wijk. Hoe kijken ze daarnaar en welke ideeën willen ze meegeven aan (jonge) mensen voor de toekomst?

Het leven in de volksbuurt, 1945-1990

Adrianne Dercksen, Ingeborg Hornsveld

Nederlands Volksbuurtmuseum
Uitgeverij Betelgeuze
ISBN: 9789087081010

 

Het leven in een volksbuurt

podcast

 

 

In het boek en de podcastserie staat de geschiedenis van de Utrechtse volkswijken en hun bewoners centraal. Meer dan honderd volksbuurtbewoners zijn geïnterviewd over hun leven en hoe het vroeger was.

 

Het boek

Het boek vertelt het verhaal van het leven van mensen uit Utrechtse volksbuurten van 1945 tot ongeveer 1990. Ze vertellen over hun kindertijd, hun ouders, school, uitgaan, seksualiteit, werk, de buurt, de stad, hun eigen gezin. Verhalen over armoede en hard werken om verder te komen. Over saamhorigheid in familie en de buurt, maar ook over dronkenschap en huiselijk geweld. Hoe werden migranten ontvangen en hoe vonden ze een plek in de samenleving?

Telkens is de vraag hoe mensen op hun leven terugkijken. Op de kansen die zij kregen op school en op hun werk. Welke hobbels kwamen ze tegen in het leven en hoe gingen ze daar overheen? Hoe denken ze over lotsbestemming en eigen verantwoordelijkheid? Wat willen ze jongeren van nu meegeven op basis van hun eigen levenservaring.

Het boek ‘Het leven in de volksbuurt’ is geschreven door Adrianne Dercksen en Ingeborg Hornsveld en is te koop in de museumwinkel of via uitgeverij Betelgeuze.

 

De podcastserie

In deze serie hoor je fragmenten uit de interviews. Volksbuurtbewoners delen hun herinneringen, leren ons lessen en vertellen verhalen over het leven in de volksbuurt. De podcastserie is gemaakt door Jaap Hoeve en Bart Verbeek.

Hier ben ik thuis

 

De film “Hier ben ik thuis” is in 2011 door Metropolis film gemaakt in opdracht van de projectgroep 50 jaar gastarbeiders Utrecht om te vertonen bij de gelijknamige tentoonstelling. In deze film komen drie generaties Utrechtse migranten aan het woord.

De eerste gastarbeiders die in 1960 in Utrecht aankwamen, zijn nu op leeftijd of al overleden. Hun verhalen zijn kostbaar.

In 2010 is de projectgroep ’50 jaar gastarbeiders in de stad Utrecht’ ze vast gaan leggen in een tentoonstelling en op een website. In maart 2020 is de website omgezet naar een nieuw systeem met een nieuwe lay-out, zodat hij ook de komende jaren weer veel bekeken en aangevuld kan worden.

 

RTV Utrecht maakte vijf portretten van gastarbeiders …

 

Limburgse koolputters spreken

Mijnen. Limburgse koolputters spreken‎

Diverse auteurs

EPO, 1981

Interviews met mijnwerkers voor de TV-documentaire “Limburgse koolputters spreken” van Erik Pertz (BRTN – 1983) 

 

Het Provinciaal Museum voor Industrieel Erfgoed (Hasselt) geeft aandacht aan mijnwerkers o.m. met de rondreizende koffertentoonstellingen “Steenkool in Limburg” (1983 – geactualiseerd en vernieuwd in 1987), met de medewerking aan de radiodocumentaires van Dré Peremans rond “Het Zwarte Goud” (BRT 1 – 1986) en met de geschiedkundige inbreng voor de televisiedocumentaire “Limburgse koolputters spreken” van Erik Pertz (BRTN – 1983), uitzendingen waarbij ook de werkgroep Mijnwerkersgeschiedenis een fundamentele rol speelde.

Zie ook het boek Mijnen. Limburgse koolputters spreken (uitg. Projektgroep Mijnwerkersgeschiedenis). 1981.

Soldatenlaarzen en kauwgum

Soepbedeling door Winterhulp tijdens WOII - © Heemkring van Achel

Het project behandelt het globaliseringserfgoed van de Tweede Wereldoorlog in de Limburgse Kempen. Dit erfgoed is ontstaan tijdens en na de Tweede Wereldoorlog door buitenlandse invloeden op de lokale, behoudsgezinde en vrij gesloten maatschappij in Noord-Limburg.

 

Een van de doelen is het verzamelen en in kaart brengen van het immaterieel erfgoed -de verhalen van de laatste getuigen- en het roerend erfgoed; met bijzondere aandacht voor het globaliseringserfgoed.

De vijf thema’s waren:

  • Vluchten of achterblijven? het oorlogsbegin, mei 1940
  • Spelen en leren tussen de bommen door: de dagelijkse leefwereld van kinderen en vrijetijdsbesteding
  • Op de bon? Middelen van bestaan en materiële cultuur
  • Vreemden in mijn dorp: een mengelmoes van nationaliteiten
  • Eindelijk bevrijd? september 1944

In totaal werden er 45 interviews door zowel losse vrijwilligers als heemkringen afgenomen. Door het verzamelen van verhalen, en het inventariseren van foto’s, brieven, wil men inzicht krijgen welke gevolgen dit had op de lokale, vrij gesloten en landelijke gemeenschap. Niet de wapenfeiten staan centraal maar wel de ervaringen van de mensen. 

 

Tien Noord-Limburgse gemeentebesturen verenigd in de projectvereniging Erfgoed Limburgse Kempen, namelijk Bocholt, Bree, Hamont-Achel, Hechtel-Eksel, Leopoldsburg, Lommel, Meeuwen-Gruitrode, Neerpelt, Overpelt en Peer.

In de wieg gelegd

De omstan­dig­heden om te bevallen zijn de voorbije eeuw in snel tempo veranderd. Het Stadsar­chief blikt terug op de evolutie van zwanger­schappen, geboortes en de kraamtijd doorheen de tijd. De tentoon­stel­ling neemt je mee naar het oude Ieperse moeder­huis in de Lange Torhout­straat waar duizenden baby’s uit Ieper en omstreken werden geboren.

Aan de hand van foto’s, voorwerpen en archief­do­cu­menten uit de eigen archief­col­lectie en privécol­lec­ties waan je je even terug in afdeling Bieke, Bartje of Roosje. Verhalen van moeders en vroedvrouwen en een unieke verzame­ling aan medische instru­menten brengen de geschie­denis helemaal tot leven.

 

Zo heeft het Ieperse Stadsarchief haar collectie aangevuld met een pak nieuw materiaal in de vorm van levensverhalen en getuigenissen. Het archiefteam nam interviews af en met geluidsbestanden en video’s verzamelden ze een auditief en visueel verslag voor toekomstige generaties. Deze werkwijze was bovenal hartverwarmend. De samenwerking met zoveel enthousiaste mensen maakt deze tentoonstelling een project van velen. Bij deze expo hoort een uitgebreide catalogus. Daarin worden de afzonderlijke thema’s zoals ‘verloskunde in Ieper’, ‘de historiek van het moederhuis’ of ‘van verlostafel tot kraambed’ uitgediept en breed geïllustreerd met archiefstukken, tientallen foto’s en persoonlijke documenten.

 

In totaal gaat het om getuigenissen van een 25-tal mensen over bevallen in de Westhoek.

De interviews waren in gemonteerde vorm hoorbaar op de tentoonstelling ‘In de Wieg Gelegd- bevallen door de eeuwen heen’ die liep in CC Het Perron in november/december 2021.

De laatste getuigen

 

Aantal interviews: 15, ieder ongeveer 7 minuten lang

Drager: Betacam en VHS

Transcripties: beschikbaar

 

Enkel de DVD’s zijn beschikbaar in de leeszaal van Kazerne Dossin

De hele verzameling is bewaard door de Cinematek.

Toegang: Registratie, aanvraag indienen

 

 

 

 

De laatste getuigen. Vlamingen over hun Tweede Wereldoorlog.

Jens Franssen

Uitgever: WPG Uitgevers BE, 2005
ISBN: 9789022319086

 

De interviews voor het boek

 

Auteurs:  Luckas Vander Taelen, Dirk Verhofstadt, Guy Verhofstadt

Uitgever‏ : ‎ VBK – Houtekiet (25 August 2011)
Taal ‏ : ‎ Nederlands
ISBN-10 ‏ : ‎ 9089241981
ISBN-13 ‏ : ‎ 978-9089241986

 

De laatste getuigen is een vijfdelige documentaire die in 1991 door Luckas Vander Taelen werd gemaakt in opdracht van VTM. Het is een tijdloos document dat ook 20 jaar later nog niets aan kracht heeft ingeboet. In de reeks zien we hoe de cineast met veertien Belgische overlevenden terugkeert naar de concentratiekampen waar ze tijdens de Tweede Wereldoorlog werden vastgehouden. Zeven van hen zijn joden en de zeven anderen werden door de nazi’s en hun handlangers opgepakt en gedeporteerd omwille van hun politieke overtuigingen en verzetsdaden.

Luckas Vander Taelen sprak uitvoerig met die laatste getuigen van de nazigruwel, eerst hier in België en daarna tijdens een reis naar de kampen waar ze tijdens de oorlog maanden of jaren hadden gevangen gezeten. Zo keerden ze terug naar Dachau, Ravensbrück, Natzweiler, Mauthausen, Buchenwald, Gross-Rosen, Bergen-Belsen, Auschwitz-Birkenau en andere plaatsen.

 

Ze getuigen over hun ervaringen, vanaf het ogenblik dat ze werden opgepakt, hun deportatie, aankomst en leven in de kampen, en later hun bevrijding en thuiskomst in België. Het resultaat is een van de meest treffende en indringende documenten over deze vreselijke periode in de geschiedenis in ons land.

Tijdens de opnames kwam er nog een vijftiende getuige bij: de jood Samuel Hejblum werd op 5 augustus 1942 naar het kamp van Auschwitz-Birkenau afgevoerd. Daar werkte hij gedurende twee weken bij een speciaal commando dat dienst deed in de eerste gaskamers. Hij moest onder meer de lijken naar de crematoria dragen. Later moest hij ook de goederenwagons waarmee de Joden uit alle delen van Europa in Auschwitz werden aangevoerd, leegmaken en hun schamele bezittingen sorteren. Het is een unieke getuigenis van een van de weinige overlevenden van een Sondercommando.

 

In 2004 oogstte Jens Franssen succes met zijn radioreeks De laatste getuigen met 30 interviews van gewone Vlamingen over de bezetting, later gepubliceerd als : De laatste getuigen. Vlamingen over hun Tweede Wereldoorlog.

 

In De laatste getuigen vertellen Vlamingen over hun unieke ervaringen tijdens de Tweede Wereldoorlog: Belgische soldaten die in mei 1940 werden overrompeld door de Achttiendaagse Veldtocht, mannen en vrouwen die uit overtuiging kozen voor de collaboratie, of voor het verzet, joden die werden gedeporteerd naar vernietigingskampen, politieke gevangenen die werden opgesloten in Duitse concentratiekampen, burgers die werden gebombardeerd, landgenoten die hielpen bij de landing in Normandië en de bevrijding van België in 1944, landverraders die tijdens de repressie de rekening kregen gepresenteerd…Voor de oorlog waren zij gewone mensen.