De interviewers van De Stem van Leiden hebben met tientallen oudere Leidenaren gesproken over het leven van vroeger in de sleutelstad. Dit project zit al op 126 interviews!

Het oral history-project, dat startte in 2015, staat als een huis en loopt nog steeds door.

Er is voor interviewers een overzichtelijke handleiding gemaakt en twee informatiefolders om uit te delen, zowel voor mensen die willen vertellen over vroeger als voor mensen die belangstelling hebben om te interviewen.

Een overzicht van alle verhalen n.a.v. de interviews door de commissie De Stem van Leiden, die onderdeel is van de Historische Vereniging Oud Leiden en samenwerkt met Erfgoed Leiden en Omstreken en de Opleiding Geschiedenis van de Universiteit Leiden:

De geschiedenis verteld – De Stem van Leiden

In februari 2023 spraken wij twee vrijwilligers van De Stem van Leiden over hun aandeel aan het project. Benieuwd naar hun verhalen? lees het via de link hieronder. 

Zelf aan de slag: interview met vrijwilligers Stem van Leiden

Op 13 mei 2000 ontplofte, midden in de wijk Roompot in Enschede, de vuurwerkopslag van S.E. Fireworks. Door de ontploffingen vielen er 23 doden waaronder 4 brandweermannen. Er waren bijna duizend gewonden en ongeveer tweehonderd huizen in deze wijk werden verwoest.

Naar aanleiding van de twintigjarige herdenking van deze ramp werd er een serie interviews met betrokkenen gemaakt tussen 2018 en 2019. Marco Krijnsen, publiekshistoricus en journalist bracht 23 betrokkenen in beeld. De interviews geven een goed beeld van de belevingen tijdens en na de ramp van zowel bewoners van de wijk als diverse andere betrokkenen waaronder een journalist, een politieman, een brandweerman, de weduwe van een omgekomen brandweerman, een fabrieksdirecteur, een hoofd sociale zaken en een wethouder.

De interviewer heeft eveneens een fotoboek uitgegeven over Twente. Aan de hand van 125 geselecteerde foto’s bespreekt Krijnsen de geschiedenis van Twente, waaronder de vuurwerkramp.

Een overview van de interviews is te vinden op de Atlasvanooit

De interviews zijn via Youtube doorzoekbaar met de termen “Atlas van Ooit interviews vuurwerkramp” – Ze staan op het Youtubekanaal @atlasvanooit5632

Eind jaren ’70 werd in de voormalige Jannink textielfabriek aan de Haaksbergerstraat in Enschede een textielmuseum geopend. Om inzicht te krijgen in de wijze waarop mensen leefden en (samen)woonden in de arbeiderswoningen van Textielstad Enschede in de periode van circa 1900/1920 tot in de jaren 60 werden in 1982 en 1983 een aantal gesprekken met bejaarde textielarbeiders gehouden.

In de interviews is aandacht voor de woning, de woninginrichting en voorzieningen als water en licht, de grote gezinnen, de omgang met elkaar, de armoede, het alcoholgebruik en geweld. Hoofdthema’s waren de drie W’s: Wonen, Werken en Welzijn. Aan de hand van de beschrijvingen werden themakamers in het museum ingericht . De interviews zijn afgenomen door Carla Bruynel, destijds educatief museum medewerker, en Mieke Grobbink, zij liep stage bij het nieuwe museum. De interviews zijn terug te vinden op de website van Erfgoed Enschede.

Het boek Verbroken Belofte is een initiatief van de Stichting 70 jaar Molukkers in Overijssel. De persoonlijke interviews met Molukkers van de eerste generatie, de tweede generatie en de derde generatie zijn afgenomen door journalist Ditta op den Dries. De oral history verhalen geven een beeld hoe Molukkers in Overijssel, 70 jaar na dato, naar hun geschiedenis kijken en hoe ze hun weg gevonden hebben in de Nederlandse samenleving.

Behalve de persoonlijke verhalen bevat het boek ook schetsen van de zeven plaatsen in Overijssel met Molukse woonwijken. De wijken zijn: Zwolle, Deventer, Staphorst, Almelo, Wierden, Rijssen en Nijverdal. Bij de officiële boekpresentatie in Nijverdal kwamen Molukkers van alle zeven gemeenten voor het eerst bijeen voor een herdenkingsdag.

De pijn van hun geschiedenis is nog steeds bij alle generaties Molukkers voelbaar aanwezig. Het feit dat jongere generaties in Nederland de Molukse geschiedenis niet kennen, wordt als zeer schrijnend ervaren. In onderwijsboeken staat weinig tot niets geschreven over ‘de Molukse kwestie’. Om van de geschiedenis te leren moet het Molukse verhaal blijvend verteld worden.

Het Volksbuurtmuseum vindt het belangrijk om ook van de periode na de Tweede Wereldoorlog tot de jaren 70 de verhalen van de volksbuurt bewoners uit Utrecht op te tekenen. Het interviewproject is breder dan alleen Wijk C, ook bewoners van de ‘nieuwe’ wijken als Kanaleneiland en Overvecht worden geïnterviewd.
De originele Utrechters, maar zeker ook de nieuwe Nederlanders komen aan het woord, de gastarbeiders, zoals men ze destijds noemde.
Hoe was het om hier te komen en hoe gaat het ze nu? Zij vertellen over het leven in de volksbuurt tussen 1945 en 1990. Honderd en één mensen zijn geïnterviewd over hun leven, hun werk en hun wijk. Hoe kijken ze daarnaar en welke ideeën willen ze meegeven aan (jonge) mensen voor de toekomst?

In het boek en de podcastserie staat de geschiedenis van de Utrechtse volkswijken en hun bewoners centraal. Meer dan honderd volksbuurtbewoners zijn geïnterviewd over hun leven en hoe het vroeger was.

Het boek

Het boek vertelt het verhaal van het leven van mensen uit Utrechtse volksbuurten van 1945 tot ongeveer 1990. Ze vertellen over hun kindertijd, hun ouders, school, uitgaan, seksualiteit, werk, de buurt, de stad, hun eigen gezin. Verhalen over armoede en hard werken om verder te komen. Over saamhorigheid in familie en de buurt, maar ook over dronkenschap en huiselijk geweld. Hoe werden migranten ontvangen en hoe vonden ze een plek in de samenleving?

Telkens is de vraag hoe mensen op hun leven terugkijken. Op de kansen die zij kregen op school en op hun werk. Welke hobbels kwamen ze tegen in het leven en hoe gingen ze daar overheen? Hoe denken ze over lotsbestemming en eigen verantwoordelijkheid? Wat willen ze jongeren van nu meegeven op basis van hun eigen levenservaring.

Het boek ‘Het leven in de volksbuurt’ is geschreven door Adrianne Dercksen en Ingeborg Hornsveld en is te koop in de museumwinkel of via uitgeverij Betelgeuze.

De podcastserie

In deze serie hoor je fragmenten uit de interviews. Volksbuurtbewoners delen hun herinneringen, leren ons lessen en vertellen verhalen over het leven in de volksbuurt. De podcastserie is gemaakt door Jaap Hoeve en Bart Verbeek.

De eerste gastarbeiders die in 1960 in Utrecht aankwamen, zijn nu op leeftijd of al overleden. Hun verhalen zijn kostbaar.

In 2010 is de projectgroep ’50 jaar gastarbeiders in de stad Utrecht’ ze vast gaan leggen in een tentoonstelling en op een website. In maart 2020 is de website omgezet naar een nieuw systeem met een nieuwe lay-out, zodat hij ook de komende jaren weer veel bekeken en aangevuld kan worden.

RTV Utrecht maakte vijf portretten van gastarbeiders …

Het project behandelt het globaliseringserfgoed van de Tweede Wereldoorlog in de Limburgse Kempen. Dit erfgoed is ontstaan tijdens en na de Tweede Wereldoorlog door buitenlandse invloeden op de lokale, behoudsgezinde en vrij gesloten maatschappij in Noord-Limburg.

Een van de doelen is het verzamelen en in kaart brengen van het immaterieel erfgoed -de verhalen van de laatste getuigen- en het roerend erfgoed; met bijzondere aandacht voor het globaliseringserfgoed.

De vijf thema’s waren:

• Vluchten of achterblijven? het oorlogsbegin, mei 1940
• Spelen en leren tussen de bommen door: de dagelijkse leefwereld van kinderen en vrijetijdsbesteding
• Op de bon? Middelen van bestaan en materiële cultuur
• Vreemden in mijn dorp: een mengelmoes van nationaliteiten
• Eindelijk bevrijd? september 1944

In totaal werden er 45 interviews door zowel losse vrijwilligers als heemkringen afgenomen. Door het verzamelen van verhalen, en het inventariseren van foto’s, brieven, wil men inzicht krijgen welke gevolgen dit had op de lokale, vrij gesloten en landelijke gemeenschap. Niet de wapenfeiten staan centraal maar wel de ervaringen van de mensen. 

Tien Noord-Limburgse gemeentebesturen verenigd in de projectvereniging Erfgoed Limburgse Kempen, namelijk Bocholt, Bree, Hamont-Achel, Hechtel-Eksel, Leopoldsburg, Lommel, Meeuwen-Gruitrode, Neerpelt, Overpelt en Peer.

Over de watersnoodramp in Overasselt en Nederasselt op oudejaarsdag 1925 zijn drie verhalen opgetekend van ooggetuigen die tijdens de dijkdoorbraak in Overasselt woonden. Zij waren toen respectievelijk 7, 5,5 en 5 jaar oud. Wat zij in 1925 niet wisten, was dat het water al dagenlang tot aan de kruin van de dijken stond als gevolg van sneeuw en hevige regenval eind december. Met oudjaar stond de zuidwestenwind pal op de kwetsbare dijk en het water sloeg een gat van honderd meter in de dijk tussen Overasselt en Nederasselt ter hoogte van boerderij ´t Roth.
Pastoor van Riel was tijdens de vroegmis in Overasseltse kerk even na half acht met de parochianen bij het Evangelie. Voor hij er erg in had stroomde de kerk leeg en bleef achter met één misdienaar. Zij hoorden iemand roepen: “D´n diek is deurgebroken.”

Urenlange intensieve gesprekken zijn er gevoerd met vrouwen uit Reiderland in de leeftijd van 63 tot en met 88 jaar. Gesprekken die zijn vastgelegd op dvd.

In het project werd hun eigen persoonlijke geschiedenis vastgelegd. Een stuk oral history. Kleine verhalen die de bekende geschiedenis completer maken. Speciaal vrouwen zijn gevraagd, want juist over hun leven is bitter weinig bekend. De dames die zijn geïnterviewd wonen allemaal nog zelfstandig en hebben ieder een bewogen leven achter de rug. Een leven van hard werken vaak. Eenmaal aan de praat waren de vrouwen vaak niet te stoppen.

Reiderland is een voormalige gemeente in de Nederlandse provincie Groningen, in de gelijknamige landstreek Reiderland. In Reiderland ligt de oostelijkste plek van Nederland (bij het dorp Bad Nieuweschans)

Interviews met: Tinke Modderman, Tantje Kuiper, Grietje Stek, Gezien Mellema, Annie Hillinga en Bieuwke Lodewegens

Publicist Johan van Gelder kwam in het bezit van de originele Duitse razzia lijsten die gebruikt werden om de Groninger joden op te pakken. De gemeente Groningen had een belangrijk aandeel in de samenstelling van de lijsten, evenals de landelijke overheid.
Groningen werd zoals vele gemeenten gezuiverd van haar joodse inwoners. Zonder slag of stoot werd het merendeel van de joodse inwoners tijdens de Tweede Wereldoorlog voorgoed verdreven. 

In ‘Terug van weggeweest’ getuigen overlevenden in Nederland, Israël en de Verenigde Staten – die door een merkwaardige samenloop van omstandigheden terugkeerden – en ook niet-joden over joods Groningen met de nadruk op de jaren dertig en veertig. Die jaren waren zo kenmerkend, omdat er enerzijds sprake was van een bloeiende joodse gemeenschap, die ook zo haar problemen kende – welke anderzijds door een schrikbewind in betrekkelijk korte tijd werd vernietigd.

In deze oral history Van Gelder de verhalen van de mensen zelf horen. Oud-Groningers die het hebben meegemaakt laten vertellen. Van Gelder ging met zijn bandrecorder naar de mensen toe en tikte hun verhalen allemaal uit en bewerkte ze.