Britta Hosman maakte een documentaireserie over misbruik en dwangarbeid in de kloosters van de Goede Herder, waaronder een klooster in Almelo. Ze sprak met voormalige meisjes, zusters en de huidige leiding van de orde. Tijdens haar onderzoek ontdekte ze een verborgen begraafplaats op het terrein van de Goede Herder in Almelo, vergelijkbaar met eerdere vondsten in Ierland en Canada.

Oud-pupillen Lies Vissers, Joke de Smit en R. Riet, die als kinderen opgesloten zaten en moesten werken, eisen nu excuses en compensatie. Hosman onderzoekt samen met hen hun verleden. Van 1860 tot 1978 werden in vijf Nederlandse tehuizen 20.000 meisjes opgevangen. Demografisch onderzoek toont aan dat er in deze tehuizen 2 tot 4 keer meer meisjes stierven dan normaal.

De serie belicht beide kanten van het verhaal, inclusief de reactie van de Goede Herder, die bij erkenning van schuld mogelijk met vele rechtszaken te maken krijgt.

Medio 2023 begonnen oral history interviewers van de werkgroep Oral History Gelderland met een nieuw oral history project. De achtergrondgedachte bij dit project is dat er in de jaren 50, 60, 70 in het kader van modernisering van het platteland, veranderingen o.a. op het gebied van voorlichting en onderwijs op gang kwamen. Dit had invloed op persoonlijke keuzes en leefomgeving van vrouwen. Vrouwen droegen ook actief bij aan deze veranderingen.

Nu zijn er mogelijk nog getuige-verhalen vast te leggen over hoe dat gebeurde en wat dit voor hen betekende. We willen met dit oral history project dat gericht is op levensverhalen een bijdrage leveren aan het inzicht in hoe vrouwen werkten aan persoonlijke ontwikkeling op het platteland in de naoorlogse jaren in Gelderland. Voor dit project gaan we op zoek naar getuigenverhalen van vrouwen die ervaringen hebben met werk in onderwijs, in de voorlichting, in vrijwilligersfuncties, en vrouwen die deelnamen aan onderwijs en voorlichtingsactiviteiten uit die tijd.

In het kader van de BHIC fellowships heeft Kirsten van der Wielen onderzoek gedaan naar de ZMV-vrouwenbeweging in Noord-Brabant (zwarte, migranten- en vluchtelingenvrouwen). Voor dit onderzoek heeft ze zich specifiek beziggehouden met de Centra voor Buitenlandse Vrouwen in Oss en in Tilburg. Op basis van archiefonderzoek en afgenomen interviews is een beeld geschetst van de organisatievorming van ZMV-vrouwen in Noord-Brabant. Hier vindt u de overzichtspagina van het project.

Dit project kan worden opgesplitst in een onderzoeksopzet en de eindproducten. Van der Wielen richtte zich op de jaren ’80, specifiek feminisme en migratie. Het was het doel om de ZMV-vrouwenbeweging in Noord-Brabant in kaart te brengen. Zij richtte zich op de initiateven voor én door ZMV-vrouwen (via het CBV, Centra voor Buitenlandse Vrouwen), zowel door middel van archiefmateriaal als interviews. Hiervoor onderzocht zij de steden Oss en Tilburg.

De eindproducten zijn zowel gericht op een breed publiek als onderzoekers. Allereerst bracht dit onderzoeksresultaten voort aangaande de verschillende functies en het ontstaan van CBVs. Aan de hand van een onderzoekwijzer en lijst met archiefstukken kunnen latere onderzoekers gemakkelijk verdergaan met dit onderwerp.

De interviews komen nog op de website te staan.

Over migratie is al veel geschreven.  Heel vaak ging het dan over mannen die in het kader van de arbeidsmigratie onder andere in de koolmijnen werkten. Zelden kwamen de vrouwen aan het woord.

De buurtwerking van Steenveld in Beringen startte daarom met een erfgoedtraject waarbij de levensverhalen van de vrouwen uit de wijk in de kijker stonden. Het resultaat van de talrijke interviews en het verzamelen van privédocumenten en foto’s is een publicatie met de verhalen van de vrouwen. Terwijl hun mannen via hun werk in de steenkoolmijnen sociale contacten konden uitbouwen, doorliepen de vrouwen een heel ander parcours. Hun verhalen zijn weinig gekend.

Tien vrouwen uit de wijk Steenveld in Beringen leggen in dit boek de sluier van hun ziel af. Zij vertellen stuk voor stuk sterke levensverhalen die een verrassende inkijk bieden in hun ervaringswereld. Reisverhalen met in de ene hand een valies vol herinneringen en in de andere één vol hoop op een betere toekomst, verhalen over afscheid moeten nemen, knagende heimwee, angst voor het onbekende, en de onvoorwaardelijke liefde voor de kinderen die elk offer aanvaardbaar maakt. Ook Vlaamse vrouwen komen aan bod, want de migratie was voor zowel migranten als autochtonen een ingrijpend gebeuren. 

De vzw Rimo Limburg vatte het plan op om levensverhalen op te tekenen van oudere vrouwen en zo te peilen naar hun existentiële beleving van de migratie. ‘Ik focuste op de beleving van vrouwen omdat zij een totaal andere positie bekleedden dan de mannen’, zegt Sema Yildiz. ‘Terwijl de mannen via het werk in de mijn veel contacten hadden, hadden de vrouwen minder kansen tot integratie.’

De geïnterviewde vrouwen komen allemaal uit de wijk Steenveld in Koersel. Sema Yildiz werkte er als buurtopbouwwerker en heeft met hen een vertrouwensband. Steenveld was een kleine mijnwerkerswijk op vier kilometer van de mijn van Beringen. In de jaren zeventig werd de wijk overgenomen door de Kantonnale Bouwmaatschappij. Die breidde de wijk uit met sociale huurwoningen waar vooral bewoners van Turkse origine terechtkwamen, zowat 75 procent. In de oude wijk wonen vooral Belgen, Oost- en Zuid-Europese migranten. Maar de jongste jaren is ook hier een instroom van Turken. De wijk telde 260 gezinnen in 2012 . Yildiz interviewde tien vrouwen: drie Turkse, een Spaanse, een Duitse, een Franse, twee Belgische, een Italiaanse, een Dominicaanse en een lokale kleuterjuf. ‘De migrantenvrouwen van de eerste generatie spreken weinig Nederlands. Daarom zijn de verhalen telkens in twee talen afgedrukt: het Nederlands en een samenvatting in de eigen taal.

De omstan­dig­heden om te bevallen zijn de voorbije eeuw in snel tempo veranderd. Het Stadsar­chief blikt terug op de evolutie van zwanger­schappen, geboortes en de kraamtijd doorheen de tijd. De tentoon­stel­ling neemt je mee naar het oude Ieperse moeder­huis in de Lange Torhout­straat waar duizenden baby’s uit Ieper en omstreken werden geboren.

Aan de hand van foto’s, voorwerpen en archief­do­cu­menten uit de eigen archief­col­lectie en privécol­lec­ties waan je je even terug in afdeling Bieke, Bartje of Roosje. Verhalen van moeders en vroedvrouwen en een unieke verzame­ling aan medische instru­menten brengen de geschie­denis helemaal tot leven.

Zo heeft het Ieperse Stadsarchief haar collectie aangevuld met een pak nieuw materiaal in de vorm van levensverhalen en getuigenissen. Het archiefteam nam interviews af en met geluidsbestanden en video’s verzamelden ze een auditief en visueel verslag voor toekomstige generaties. Deze werkwijze was bovenal hartverwarmend. De samenwerking met zoveel enthousiaste mensen maakt deze tentoonstelling een project van velen. Bij deze expo hoort een uitgebreide catalogus. Daarin worden de afzonderlijke thema’s zoals ‘verloskunde in Ieper’, ‘de historiek van het moederhuis’ of ‘van verlostafel tot kraambed’ uitgediept en breed geïllustreerd met archiefstukken, tientallen foto’s en persoonlijke documenten.

In totaal gaat het om getuigenissen van een 25-tal mensen over bevallen in de Westhoek.

De interviews waren in gemonteerde vorm hoorbaar op de tentoonstelling ‘In de Wieg Gelegd- bevallen door de eeuwen heen’ die liep in CC Het Perron in november/december 2021.

Bij Eye Filmmuseum onderzoekt Gerdien Smit met oral history de beginjaren van Feministisch Filmkollektief Cinemien, dat tijdens de hoogtijdagen van de tweede feministische golf in Amsterdam werd opgericht.

Cinemien vond dat er te weinig vrouwen werkzaam waren in de productie, distributie en de vertoning van films. Door de aankoop en distributie van vrouwenfilms wilden ze niet alleen de positie van vrouwelijke regisseurs verbeteren, maar ook tegenwicht bieden aan het stereotiepe vrouwbeeld in mainstream films, en een bijdrage leveren aan de bewustwording van de filmcultuur van vrouwen.

De video-opnames van de interviews en de transcripties worden opgeslagen in de catalogus en het digitale archief van Eye, en zullen voor iedereen beschikbaar zijn in het expertisecentrum van het Eye Collectiecentrum, de Eye Study. De opnames zullen medio 2024 openbaar worden gemaakt, ruim voor het 50-jarige jubileum in 2025, zodat onderzoekers, studenten, journalisten, filmmakers en liefhebbers toegang hebben tot nieuw bronnenmateriaal voor hun werk.

Urenlange intensieve gesprekken zijn er gevoerd met vrouwen uit Reiderland in de leeftijd van 63 tot en met 88 jaar. Gesprekken die zijn vastgelegd op dvd.

In het project werd hun eigen persoonlijke geschiedenis vastgelegd. Een stuk oral history. Kleine verhalen die de bekende geschiedenis completer maken. Speciaal vrouwen zijn gevraagd, want juist over hun leven is bitter weinig bekend. De dames die zijn geïnterviewd wonen allemaal nog zelfstandig en hebben ieder een bewogen leven achter de rug. Een leven van hard werken vaak. Eenmaal aan de praat waren de vrouwen vaak niet te stoppen.

Reiderland is een voormalige gemeente in de Nederlandse provincie Groningen, in de gelijknamige landstreek Reiderland. In Reiderland ligt de oostelijkste plek van Nederland (bij het dorp Bad Nieuweschans)

Interviews met: Tinke Modderman, Tantje Kuiper, Grietje Stek, Gezien Mellema, Annie Hillinga en Bieuwke Lodewegens

Op het (Noord)-Nederlandse platteland werkten landarbeidsters vanaf het eind van de 19e eeuw en de eerste helft van de 20e eeuw in het Oldambt, dat sinds het eind van de middeleeuwen stukje bij beetje aan de Dollard ontworstelde Oost-Groningse kleigebied.

De Oldambtster boeren waren welvarend. Ten eerste omdat ze door het recht van opstrek voortdurend nieuwe ingepolderde kwelders verwierven. Ten tweede omdat de akkerbouw die hier na 1770 de veeteelt had verdreven een winstgevende activiteit bleek In het midden van de vorige eeuw werden de  Oldambtster akkerbouwers herenboeren. Hun personeel bleef echter van de welvaart verstoken. De afstand tussen boer en knecht werd versterkt door het feit dat het personeel werd weggestopt in het achterhuis dan wel buiten het erf woonde. Er ontstond een akkerbouwproletariaat dat zijn benarde de situatie met behulp van grote stakingen in 1901, 1906, 1919 en 1929 probeerde te verbeteren.

De sociale geschiedenis van het Oldambt is alom bekend maar de specifieke bijna feodaal-afhankelijke rol van de vrouw daarin bleef lang onderbelicht. Het boekje “We hadden geen keus” haalt die  Oldambtster arbeidster voor het voetlicht. De samenstellers interviewden 56 hoogbejaarde arbeidsters.

Telefoneren was tot in de jaren vijftig niet mogelijk zonder tussenkomst van de centrale en de functie van telefoniste was, inderdaad, een damesvak. ‘Een zéér zenuwspannende arbeid”, aldus een beroepskeuzeboekje uit het begin van twintigste eeuw, maar niet echt moeilijk, en – in tegenstelling tot de meeste administratieve beroepen – vrij van financiële verantwoordelijkheid. Echt iets voor vrouwen dus, die zich bovendien niet behoefden te bekommeren om het gebrek aan uitzicht op promotie-mogelijkheden. Wie trouwde, moest immers weg; voor getrouwde vrouwen had de ambtenarij geen ruimte. In sommige telefoondistricten kregen vrouwen, zodra ze een vriend hadden, al niet eens meer toestemming om de opleiding telefoniste eerste klas te volgen.

Daar stond tegenover dat er redelijk goed werd betaald en dat er ook een pensioen aan vastzat. ‘Eind jaren twintig kon één van de geïnterviewden in Friesland als gediplomeerd onderwijzeres 20 gulden per maand verdienen, terwijl zij als telefoniste ruim vier maal zoveel ontving: bijna 88 gulden!”

De rijk geïllustreerde bundel De juffrouw van de telefoon, ter begeleiding van een gelijknamige tentoonstelling in het Nederlands PTT Museum in Den Haag (t/m 13 maart 1994). Het  relaas wordt vooraf gegaan door een wetenschappelijke verhandeling over de geloofwaardigheid van oral history, waarna de geïnterviewde ex-telefonistes de ruimte krijgen om de papieren geschiedenis aan te vullen met herinneringen uit de praktijk.

Op eigen houtje gaat over de achtergebleven positie van vrouwen op het ijs. Rode draad in het onthullende boek is de geschiedenis van de Elfstedentocht, een volksfeest. Maar wel eentje waarbij de vrouwen pas in 1985 mochten deelnemen in wedstrijdverband.

Jessica Merkens baseert haar onderzoek op oral history, bezocht tientallen oud-deelnemers of nazaten van hen.