Meijer heeft een kleine veertig, merendeels stokoude, Jordaners/Jordanezen geïnterviewd over het verleden van hun befaamde buurt. Je krijgt de indruk van een idyllische gemeenschap vol vrolijke en moppentappende mensen. Het straattoneel werd beheerst door draaiorgels van de familie Perlée, kindercircus Elleboog, gemoedelijke dronkaards als De Schele en De Suikermop, de even gemoedelijke agenten Zwik-Zwak en Sijs de Bromneus, en stalletjes als die van De Apostelen waar je warme peren kon kopen. De enige dissonant vormde de jeugdbende De Rooie Heuvels, maar ach, die jongens hoorden er eigenlijk ook bij. In de herinnering van vrijwel alle ondervraagden is geen spoor meer te bekennen van de vroegere ellende en grimmigheid.

In Het Levend Verleden van de Jordaan, komt ook de jonge generatie aan het woord. Sociologisch gezien is de winst enorm. In deze ,,autobiografie van een zich vernieuwende stadswijk” vinden we, naast het realistische beeld van een felbewogen verleden, de onmiskenbare dynamiek van onze eigen tijd terug, die tevens de dynamiek is van de hele stad Amsterdam. Men vindt in dit boek de lijnen, waarlangs zich beide zullen ontwikkelen: het eigen leven van de Jordaan en het eigen leven van Amsterdam. Wat men er ook in vindt – en dat bijna op iedere bladzijde – dat is de liefde voor de eigen stadswijk en haar bewoners met hun volstrekt eigen karakter, het besloten patroon van de smalle straten en de intact gebleven stille grachten, èn het raak-me-niet-aan van de echte Jordaanse levensstijl.

Mieke Krijger maakte rond 1985 audio- en filmopnames over mensen wier levens niet goed gekend zijn. Het betreft opnames van ouderen uit Amsterdamse volksbuurten, in het bijzonder de Jordaan, die rond 1900 zijn geboren en opgroeiden. Zij groeiden op met een generatie die rond 1875 en zelfs daarvóór zijn geboren.

Bijzonder in de vastlegde verhalen zijn de onderwerpen uit het dagelijkse leven, over leefomstandigheden- en leefcondities. 

Ook de toedracht tijdens het aardappeloproer , een oproer waarin vrouwen een belangrijke rol vervulden komen aan bod.

Voorzitter van het Jordaanmuseum, Mieke Krijger, maakte een montage van één van de geïnterviewden: Tante Riek Volkers (1897-1993) vertelt.

Riek Volkers vertelt over de omstandigheden waarin zij opgroeide en over gebeurtenissen tijdens het aardappeloproer (1917) waarvan zij getuige was. Ze vertelt met een actuele urgentie en gevat, alsof ze praat over de dag van gisteren. Hoewel dit gezin geen beroep deed op de stedelijke armenzorg, leefde het herhaaldelijk over de rand van de hongernood.

Voor deze film werd aanvullend archiefonderzoek gedaan naar de leefomstandigheden, ziektegeschiedenissen, etc.  van het gezin waarin zij opgroeide. Ook is contact gezocht met mensen die een rol hebben gespeeld in haar leven, zoals haar huisarts en buurtbewoners.

De kleinzoon van Riek Volkers-Van der Hoek was bereid te vertellen over zijn herinneringen aan zijn grootmoeder aan de hand van foto’s uit het familiearchief.

De film werd getoond op 30 april 2023 in de Jordaan, tijdens een drukbezochte bijeenkomst met veel betrokken vragen.

HET AARDAPPELOPROER

12-06-1984 VARA

Digitale dragers:  1x WAV

Analoge dragers:  1x Magneetband

Programma, naar een idee van Mieke Krijger, over het aardappeloproer van 1917 en de vrouwenstrijd tijdens de Eerste Wereldoorlog in Amsterdam, dit was de periode van strijd van bourgeoisvrouwen voor kiesrecht en voor recht op arbeid, en de strijd van arbeidersvrouwen voor eten en betere arbeidsvoorwaarden. Met voorgelezen kranten berichten en persoonlijke herinneringen van Brecht van den Muijzenberg-Willemse (communiste) en de Amsterdamse echtparen Gortzak en Huyben, die toen in de Jordaan en op de Eilanden woonden. Hun ouders waren direct bij acties betrokken.

Amsterdam 1917 Het aardappeloproer. Potato revolt.

Kleine kroniek van drie Nederlandse families

Truska Bast heeft voor oral history gekozen om te achterhalen wat het voor mensen betekende, die gebeurtenissen uit de geschiedenis.

Voor boerenzoon Ko is het een ware volksverhuizing als hij in 1919 met koeien en hooi per stoomtrein van Zuid-Holland naar de Veluwe trekt. Het gezin kent diepe armoede. Hoe anders is dat op het eiland Wieringen, waar Pieter, het zoontje van een opzichter van Rijkswaterstaat, rond 1920 verblijft met de Duitse kroonprins Wilhelm, die naar het eiland is verbannen. Of op Java, waar de Indisch-Nederlandse vader van Sien achttien kinderen verwekt bij twee inlandse vrouwen en Sien met haar zusjes wordt ondergebracht in het Protestantse Weeshuis.
In En zij die na ons komen lezen we hoe het er anno 2010 voor staat met Ko, Pieter en Sien – en wat er van hun kinderen, kleinkinderen én achterkleinkinderen is geworden. Aan de hand van deze drie families beschrijft Truska Bast hoe een leven in Nederland in honderd jaar is veranderd. Dat levert een meeslepend en kleurrijk tijdsdocument op.

Voor de podcast De zwembadclub gebruikte Annegriet Wietsma oral history

Annegriet gaat met de herinneringen van hoofdpersoon George op zak, onderzoeken of ze zijn verhaal kan toetsen (feiten checken) met verhalen van andere mogelijke (oog)getuigen, in archieven en op locaties. Ofwel, een zoektocht naar de waarheid van een verborgen verleden.

George groeit op in het naoorlogse Amsterdam, in een arm gezin. Hij zwerft veel op straat rond. Om wat bij te verdienen scharrelt hij met geïnteresseerde mannelijke voorbijgangers. Hij wordt benaderd door een aardige fotograaf die de knaap in ruil voor geld laat poseren. Naakt. De fotograaf neemt hem tevens mee naar een openbaar zwembad waar arbeiderskinderen af en toe een avond mogen zwemmen. En dan krijgt het verhaal een bizarre wending. 

“Nou… en toen kwam de zwembadclub. Dat je in je blootje moest zwemmen. En dat er volwassen mensen zijn die dat op prijs stellen. En dan zat er altijd geld in je jaszak. Vijf gulden of zo.”

In dit interview lees je meer over Annegriet Wietsma’s motivatie om deze serie te gaan maken en de rol van oral history. 

De zwembadclub is een podcast van de NTR, tot stand gekomen met steun van het NPO-fonds en het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten en is te beluisteren via de website en app van NPO Radio 1, de gratis NPO Luister-app en andere podcastplatforms.

In 2024 is het dertig jaar geleden dat de grootschalige transformatie van de ‘betonnen’ Bijlmer werd ingezet. Een groot deel van het stedenbouwkundig plan werd gesloopt of gerenoveerd. Met de sloop verloren (oud-)bewoners herinneringen en werd hun geschiedenis weggevaagd.

In het project Bijlmer Oral History onderzoekt, archiveert en presenteert Liz Dautzenberg deze verloren sociale geschiedenis van de Amsterdamse woonwijk. Het resultaat is een verzameling verhalen met persoonlijke herinneringen over de opkomst en ondergang van de ‘oorspronkelijke’ betonnen Bijlmer (1968-1998), verteld door de ogen van de (oud-)bewoners en gepresenteerd in een digitale omgeving.

Met dit project wordt een eerste aanzet gedaan om de recentere en onderbelichte stadsgeschiedenis van de Bijlmer van binnenuit te documenteren en op een toegankelijke manier te presenteren. Het doel is om bredere inzichten vanuit de geschiedenis te bevorderen en te vergroten.

Het Amsterdam Museum is gehuisvest in het bijzondere gebouw aan de Kalverstraat waar tussen 1578 en 1960 het Burgerweeshuis gevestigd was. Het museum is geïnteresseerd in verhalen van Amsterdammers die zelf nog in het Burgerweeshuis hebben gewoond.

Verhalen uit het Burgerweeshuis