menu
Geef een of meerdere zoektermen op.
Gebruik dubbele aanhalingstekens om in de exacte woordvolgorde te zoeken.

Geschiedenis van ons allemaal

 

Het slavernijverleden is een zeer pijnlijk, belangrijk en tot voor kort onderbelicht onderdeel van onze gedeelde geschiedenis. Tijdens het Herdenkingsjaar Slavernijverleden, dat van 1 juli 2023 tot 1 juli 2024 loopt, staat heel het koninkrijk extra stil bij dit verleden en de doorwerking daarvan in het heden. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft een coördinerende rol in de organisatie van het Herdenkingsjaar Slavernijverleden. Met als doel om de kennis en bewustwording over dit thema te vergroten in de samenleving. BKB, AMARU en Canvas Black creëerden samen de communicatiestrategie en campagne voor het Herdenkingsjaar Slavernijverleden.

 

In het Herdenkingsjaar Slavernijverleden is het 150 jaar geleden dat de slavernij daadwerkelijk is afgeschaft. Door ons slavernijverleden te herdenken, zorgen we ervoor dat we deze geschiedenis niet vergeten. Herdenken herinnert ons eraan dat dit nooit meer mag gebeuren. We hebben aandacht voor de pijn, het leed en de verregaande gevolgen, maar ook voor het verzet van tot slaaf gemaakte mensen en de trots van hun nazaten en op de geschiedenis voor de slavernij. Door verhalen te delen, en het slavernijverleden een gelijkwaardig onderdeel van onze geschiedenis te maken, houden we deze geschiedenis in leven.

 

De campagne ‘Geschiedenis, van ons allemaal’ bestaat uit zes gesprekken, waarin de persoonlijke ervaringen van bekende verhalenvertellers centraal staan. De campagne vindt volledig online plaats. Alle gesprekken zijn online beschikbaar.

 

De volgende gesprekken staan al online:

1. Shirma Rouse (zangeres) en Safi Graauw (regisseur)
2. Lucelle Comvalius (docent) en George Adegite (illustrator)
3. Hesdy Lonwijk (regisseur) en Carmen Felix (schrijfster)
4. Lukas Eleuwarin (oprichter van modemerk Knowledge by Roots) en Jill Mathon (schrijfster)
5. Lex Bohlmeijer (presentator) en Prof. Soortkill (schrijver)

Het laatste gesprek zal op deze site terecht komen.

 

Sommige gespreken kregen eveneens een vervolg. Dit vindt u onderaan de pagina van de gesprekken.

ONS LAND – Dekolonisatie, generaties, verhalen

Op dit moment wonen in Nederland circa twee miljoen mensen met een bijzondere band met het voormalige Nederlands-Indië. Zij of hun voorouders kwamen na het uitroepen van de Republik Indonesia naar Nederland. Het was de grootste migratiegolf ooit. Een deel van hen dacht dat hun verblijf hier tijdelijk zou zijn.

 

De stemmen van acht families vormen de kern van semipermanente voorstelling Ons Land. De interviews zijn verwerkt in de tentoonstelling. Deze persoonlijke en diverse maar voor velen herkenbare verhalen geven een beeld van de complexe postkoloniale geschiedenis, en hoe verschillend die beleefd werd en wordt. De familieverhalen in Ons Land starten in het heden. Van daaruit leiden ze ons terug het koloniale verleden in. De tentoonstelling eindigt weer in het nu.

 

Ons Land werd gemaakt door het Moluks Historisch Museum en het Indisch Herinneringscentrum i.s.m. Kossmanndejong en TiMe Amsterdam.

 

Zie eveneens de aankomende expertmeeting bij Sophiahof in Den Haag.

 

Tewerkgesteld door de Arbeitseinsatz

Titel: Tewerkgesteld: Getuigenissen van de Arbeitseinsatz

Auteur: Renske Krimp-Schraven

Uitgever: Boom, Amsterdam, 2024

ISBN: 9789024464913

Over de lotgevallen van de Arbeitseinsatz is maar weinig bekend. Zij werden te werk gesteld in Duitsland. Ze kwamen terug uit ‘het land van de vijand’ met de meest uiteenlopende ervaringen. De een had ondervoed zware graafwerkzaamheden moeten verrichten in de vrieskou en sprak over ‘werken als een slaaf’. Een ander memoreerde dat hij het ‘voor geen goud had willen missen’. Vele mannen maakten zware bombardementen mee en stonden doodsangsten uit in de schuilkelders. 

 

Welke herinneringen gaven de mannen door en waarover zwegen zij liever? Renske Krimp-Schraven sprak tientallen tewerkgestelden en las honderden dagboeken en memoires. Uitendelijk hield zij in totaal 51 interviews. In haar boek Tewerkgesteld brengt ze de ervaringen met de Arbeitseinsatz tot leven en maakt ze duidelijk hoe de Nederlandse samenleving en de mannen zelf met deze pijnlijke geschiedenis zijn omgegaan.

 

Renske Krimp-Schraven is historicus en werkt als onderzoeker aan een gezamenlijk onderzoeksproject van het Nationaal Comité 4 en 5 mei en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies over de herinnering van Nederlanders die in het kader van de Arbeitseinsatz werden tewerkgesteld. 

 

Zie hier de presentatie van haar boek

En hier een interview van de NPO met de auteur

Vrijheid is een groot begrip

Muurschildering in Akrê (Iraks Koerdistan) ter nagedachtenis aan de Al-Anfal-operatie. Levi Clancy op Wikimedia Commons (CC BY-SA 4.0)

Nationaal Comité 4 en 5 mei

 

Stichting BMP

 

Vrijheid is een groot begrip. Onderzoek naar de beleving van vrijheid, onvrijheid en herdenken door Bosniërs en Irakezen in Nederland.
Saskia Moerbeek en Frank von Meijenfeldt (red.)
Nationaal comité 4 en 5 mei / Stichting BMP

pdf onderzoek

Onderzoek naar de beleving van vrijheid, onvrijheid en herdenken door Bosniërs en Irakezen in Nederland.

 

Het Nationaal Comité 4 en 5 mei zoekt continu naar een passende invulling van de activiteiten op 4 en 5 mei om het inclusieve karakter van de herdenking en viering op deze dagen te waarborgen. Ook is het belangrijk om de motivaties van mensen om al dan niet deel te nemen aan genoemde activiteiten te begrijpen. Het Comité heeft daarom de stichting Bevordering Maatschappelijke Participatie (BMP), in het kader van het lustrumjaar 2020 (75 jaar vrijheid), gevraagd om onderzoek te doen onder Bosniërs en Irakezen die in de jaren negentig naar Nederland zijn gekomen. De vraagstelling van dit onderzoek is hoe mensen uit deze groepen vrijheid, onvrijheid en herdenken in de landen van herkomst en in Nederland beleven.

 

Bij dit verkennend onderzoek is deels gebruik gemaakt van bestaande interviews met Bosniërs en Irakezen die in het kader van het oral history project Ongekend Bijzonder zijn geïnterviewd. Er zijn 12 Bosnische en 12 Iraakse interviews uitgekozen om te analyseren, waarvan 8 geïnterviewden een tweede keer zijn geïnterviewd over het thema vrijheid, onvrijheid en herdenken. 

In aanvulling hierop zijn nog 8 interviews over de onderzoeksthema’s gehouden met Bosniërs en Irakezen die niet in het kader van Ongekend Bijzonder geïnterviewd zijn.

In totaal gaat het in dit oral history project dus om 16 nieuwe interviews.

In 2024 worden deze interviews ondergebracht bij DANS-KNAW  

 

Zie ook: 

bosniers en irakezen over vrijheid en herdenken

Help

In deze zesdelige podcast gaat Marije Schuurman Hess op zoek naar het geheim van goede hulp. Ze doet dat aan de hand van case study Bosnië, dat na de oorlog begin jaren negentig veel hulp kreeg. Maar de verhalen die ze vindt, zeggen ook iets over andere hulpsituaties. Waarom helpen we elkaar? Wat zijn de valkuilen? Wat helpt juist wel en wat niet?

Marije ontmoet accordeonist Merima die Bosnië ontvluchtte en hulpverlener Margriet die juist naar de oorlog toe ging om te helpen. Reizend met de bus door Bosnië bezoekt Marije ook een kunstenaar, een diplomaat, een gepensioneerde kok, een klimaatactivist en vele anderen.
Hun verhalen helpen Marije het geheim van goede hulp te ontrafelen, in elke aflevering een stukje.

 

De schatkamer – De eerste getuigen van onze eeuw

Paul Julien (1981)

Hilda Verwey-Jonker (1983) (cc – Rob C. Croes / Anefo – Nationaal Archief)

Emile Schüttenhelm in 1968

Serie vraaggesprekken met Nederlanders die aan het begin van de twintigste eeuw zijn geboren

 

Paul Julien 1901-2001

Vraaggesprek met de 93-jarige antropoloog en scheikundige Paul Julien. Julien vertelt over: zijn jeugd in

Utrecht; zijn exclusief op de wetenschap gerichte belangstelling, waardoor sociale en politieke ontwikkelingen

tijdens zijn jeugd zich aan zijn waarneming onttrokken; zijn expedities naar Afrika en de volgens hem positieve invloed van het kolonialisme op het door stammenstrijden verscheurde Afrika. Julien toont zich somber over de toekomst door de achteruitgang in het morele besef en acht het zelfs niet uitgesloten “…dat we op weg zijn naar een Derde Wereldoorlog.”

 

Hilda Verwey-Jonker 1908-2004

Vraaggesprek met sociologe en oud-kamerlid Hilda Verwey-Jonker (1908) over haar jeugd op Zuid-Beveland en in Zwolle; het SDAP-milieu waarin ze opgroeide; de positie van de vrouw in het begin van de twintigste eeuw; de seksualiteit zoals die beleefd werd door studenten; haar kleinkinderen; de opkomst van het rechts-extremisme in de jaren dertig en haar functioneren in mannenbolwerken als de SER en de Verenigde Naties. Verwey-Jonker vreest voor de gevolgen van de vergrijzing van de Westerse samenleving. Volgens haar zullen armere volken een deel van de welvaart overnemen zonder de technische en wetenschappelijke kennis te hebben om verantwoord met het milieu om te kunnen gaan.

 

Emile Schüttenhelm 1909-2003

Vraaggesprek met oud NTS-voorzitter Emile Schüttenhelm (1909) over: het katholieke milieu waarin hij opgroeide; de Eerste Wereldoorlog; opkomst en ondergang van het communisme; de opkomst van het rechts-extremisme in de jaren ’30; zijn medewerking aan de Wereldjamboree in 1937 en zijn ontmoeting met Lord Baden-Powell; zijn bevrijding in 1945 en het voorzitterschap van de NTS, waarvoor hij gevraagd was omdat hij, volgens minister Cals, de enige was die kans had te “overleven” in Hilversum.

Schüttenhelm haalt herinneringen op aan Henk Terlingen en ziet de toekomst positief tegemoet, daar volgens hem iedere generatie de inzet en creativiteit heeft die de toekomst nodig heeft.

De eerste getuigen van onze eeuw

Jan Tinbergen – foto: R.C. Croes, ANEFO, 1986

Willy Corsari – foto: Edith Visser, ca. 1948

Arthur Lehning (1976)

Jeanne Bieruma Oosting – Zelfportret (1932)

Chris Walder – Foto: Johan van Gurp, 1993

Corrie de Roos-Oudegeest, 1961

Serie van zes gesprekken met mensen die rond 1900 geboren zijn over hun herinneringen aan en ervaringen in de twintigste eeuw.

 

Jan Tinbergen 1903-1994

Interview met Jan Tinbergen o.a. over zijn jeugd, het einde WO I, zijn studie natuurkunde in Leiden en zijn contacten met leermeesters Paul Ehrenfest en Albert Einstein; zijn werk bij het Centraal Bureau voor de Statistiek mn de crisis-bestrijding in de jaren ’30; over zijn overstap in 1936 naar de Volkenbond in Zürich en de samenwerking gedurende WO II met volkenrecht-deskundigen als Van Asbeck en van Eysinga t.b.v. het onderzoek naar de rol van internationale verdragen; zijn passivisme en anti-kolonialisme, het onderzoek door het CBS naar de economische consequenties m.b.t. overzeese gebiedsdelen en zijn kritiek op de houding van Min. Drees mbt de-kolonialisatie politiek. Verder vertelt hij over zijn onderzoek m.b.t. wereldvraagstukken als de ontwikkelingslanden- en milieuproblematiek ed. die volgens hem een mondiale aanpak vereisen d.m.v. een wereldregering en over het ontvangen van de Nobelprijs in 1969. Tenslotte geeft hij zijn toekomstvisie m.b.t. een economisch evenwicht m.n. tussen productie en eerlijker inkomensverdeling en zijn verlangen naar een soberder en idealistischer ingestelde samenleving.

 

Willy Corsari 1897- 1998

Interview met Willy Corsari over oa haar ongelukkige jeugd, het artiestenmilieu waarin zij opgroeide, het ontstaan van de naam Corsari, haar studie piano en zang en het schrijven van meisjesboeken, haar herinneringen aan Den Haag en aan Berlijn waar ze zangles kreeg; haar leven bij het cabaretgezelschap van Jean-Louis Pisuisse en voorgeschiedenis van de moord op hem. Zij vertelt over de verschijning van haar eerste boeken, oa over euthanasie, en haar liefde voor het theater wat ze in de oorlog principieel niet meer bezocht; het verzetswerk en hulp aan joden tijdens de oorlogsjaren en de positieve herinneringen aan de bezettingstijd m.b.t. onderlinge menselijke relaties; over de uitgever Leopold die zelfmoord pleegde en haar overstap naar coöperatieve uitgever Lubberhuizen/Blommestein (later De Bezige Bij), waar ze na conflicten weer vertrok.

 

Arthur Lehning 1899-2000

Interview met Arthur Lehning over zijn enerverend verblijf in kunstenaars- en anarcho-syndicalistische kringen in Berlijn jaren ’20-’30, de opkomst van het fascime, zijn visie over de politieke stromingen van destijds i.v.m. o.a. de Spaanse burgeroorlog, zijn initiatief tot oprichting van het internationale politiek geëngageerde kunsttijdschrift “i10” en de mensen, o.a. Mondriaan, Kandinsky en Nagy, die daaraan meewerkten. Hij vertelt over zijn jeugdvriend Marsman en het ideologische conflict tussen hen in de jaren ’20; m.b.t. de Spaanse Burgeroorlog over de redenen om actief de socialistische revolutie te steunen en zijn verblijf en ontmoetingen aldaar; zijn ervaringen in het interneringskamp op het eiland Man, Engeland, na de neutralisatieweigering, i.v.m. zijn politieke activiteiten, van Nederland, zijn activiteiten m.b.t. de Koude Oorlog en de Parijse protestbeweging ’68. De afgelopen eeuw benoemt hij “this terrible age” en ook m.b.t. de volgende ziet hij weinig positieve vooruitzichten.

 

Jeanne Bieruma Oosting 1898-1994

Interview met Jeanne Bieruma Oosting over haar jeugdjaren in de welstand van de adellijke- en aristocratische kringen; haar vroege liefde voor schilderen en haar studie aan de Kunstacademie in Den Haag in welke tijd zij Koningin Wilhelmina ontmoette. Zij vertelt over haar leermeester Van Konijnenburg, haar impressionistische schildersstijl, haar vertrek in 1929 met Charlotte van Pallandt naar Parijs en haar 11-jarig verblijf daar waar zij o.a. Piccaso ontmoette en gefascineerd raakte door de zelfkant en het uitgaansleven van deze stad; over haar verblijf in het zuiden van Frankrijk na het uitbreken van de oorlog, de terugkeer naar bezet Nederland en de productieve jaren in Amsterdam. Oosting praat over haar schilder- en grafische werk, o.a. het ontwerp voor  kinderpostzegels en haar zelfportretten, de beroerte die haar trof en het gelukkige leven waar ze van genoot.

 

Chris Walder 1900-1997

Interview met Chris Walder over zijn jeugd in Breda, waar hij zich het voetballen al vroeg op straat aanleerde, zijn eerste wedstrijden, de mobilisatie en uitbreken van WO I en zijn opleiding tot notaris; voetballen bij NAC, de diverse wedstrijden t.b.v. het Nederlands kampioenschap en de verschillende NAC-spelers rond 1920-’21; het landskampioenschap van NAC, waarna hij geselecteerd werd voor het Nederlands Elftal. Hij praat over het feit dat er destijds geen trainingsprogramma was voor het elftal en het grote verschil met het huidige voetbal.

Hij meent dat hij nu ook mee had kunnen komen, omdat het altijd om het talent blijft gaan.

 

Cor de Roos-Oudegeest 1899-1998

Interview met Cor de Roos-Oudegeest over haar komaf, herinneringen aan de spoorwegstaking van 1903, haar vader Jan Oudegeest (voorzitter NVV en politicus SDAP), WO I en het steuncomité; de reacties in Nederlandse socialistische kringen op de Russische Revolutie, haar toetreding als lid van de SDAP en haar activiteiten voor de SDAP-vrouwenbond, de opkomst van het communisme en fascisme en de uitbreking van WO II, de bezettingsjaren en het verzetswerk van haar man.

Zij praat over de politiek na de oorlog o.a. m.b.t. Nederlands-Indië, over de opvattingen van minister Drees m.b.t. o.a. ondergeschikte positie van vrouwen, haar binnenkomst in de Tweede Kamer voor de PvdA in 1956 en de redenen om de actieve politiek achter zich te laten. Als grootste veranderingen in deze eeuw ziet zij de grote groei van welvaart en inspraak, maar ook een veel egoïstischer ingestelde maatschappij, waardoor zij een weinig positief gevoel heeft voor de toekomst.

 

 

 

 

West-Papua

De interviews zijn afgenomen in het kader van verschillende filmprojecten. Roy Villevoye is beeldend kunstenaar en filmmaker en komt in West-Papua sinds de jaren 1990. Zijn focus ligt op de Asmat in het Zuidwesten van Papua. Hij is geïnteresseerd in persoonlijke verhalen van, en de (historische) relaties tussen verschillende groepen: Nederlanders, Indonesiërs en Papua’s. De interviews zijn gebruikt in verschillende films (deels samen met Jan Dietvorst) waaronder Geef me zeep. Geef me een handdoek en The new dress waarin missionarissen aan het woord komen, de film Evidence, And the Trumpet Shall Sound, Owner of the voyage en Propeller.

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1945 – 2017.
Er wordt voornamelijk over West-Papua, Asmat, Merauke, Nederland en Indonesië gesproken. Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, Indonesische bezetting, koloniale tijd, missionarissen, vliegtuigcrash.

 

De Overstap

Interviews met mensen van verschillende generaties met een Nederlandse en Indo-Europese achtergrond die van Indonesië naar Nederland zijn gemigreerd.

 

Riekje Hoffman interviewde voor de expositie De overstap verschillende generaties Nederlanders en mensen met een Indo-Europese achtergrond. De interviews zijn opgebouwd uit drie delen. De tijd voor vertrek, de reis naar Nederland, en de aankomst en verblijf in Nederland. Riekje Hoffman heeft op basis van deze interviews collages gemaakt met familiefoto’s van 15 gezinnen die van Indonesië naar Amersfoort zijn gemigreerd. Deze zijn in 2021 tentoongesteld als onderdeel van de expositie IMPACT-fotos that matter in het Rietveldpaviljoen in Amersfoort. Van 5 van deze interviews is beeldmateriaal  beschikbaar.

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1920 – 2021.
Er wordt voornamelijk over Nederland en Indonesië gesproken. Thema’s zijn o.a. Indonesische revolutie, dagelijks leven.
Beheer: De collectie wordt beheerd door Riekje Hoffman.
Toegang: De collectie is beperkt openbaar. Bij interesse kan contact opgenomen worden via info@riekjehoffmanfotografie.nl.

 

Toelichting op De Overstap door Riekje Hoffman: 

 

Het Indisch Zwijgen? Me Hoela!

riboet.com

Riboet YouTube-kanaal:

Youtube kanaal

Riboet verhalenkunst is een in 2012 opgericht collectief dat middels persoonlijke verhalen erfgoedinstellingen en publiek met elkaar in contact brengt. Het collectief verzamelt verhalen op uiteenlopende manieren. Zo verzamelt en deelt Riboet Oral History in een theatrale setting voor live publiek in het podiumprogramma Café Riboet, maar worden verhalen ook vastgelegd via de  verhalenschommel, de Vertelmobiel, de Verhalenbetjak en de Verhalenkast.

 

Riboet werkt hierin samen met o.a. het Indisch Herinneringscentrum, het Haags Historisch Museum en de Tong Tong Fair. Sommige video’s zijn bewerkt, anderen niet. De lengte van de interviews loopt erg uiteen, van korte straatinterviews van een paar minuten tot interviews van een half uur. Alle interviews worden opgenomen met een vooraf vastgesteld eindproduct in het hoofd. Het doel van de interviews en producties is om actuele en historische thema’s te bespreken en een bijdrage te leveren aan de verbinding tussen mens en maatschappij.

 

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1930 – heden.
Er wordt voornamelijk over Indonesië, Nederland en Nieuw-Guinea gesproken. Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, Indonesische revolutie, briefwisselingen, migratie, aankomst in Nederland, band met Indonesië en voormalig Nederlands-Indië, herinneringen, voorwerpen, cultuur.

 

Beheer: De collectie wordt beheerd door Riboet Verhalenkunst. In de nabije toekomst zal de collectie worden overgedragen aan het Indisch Herinneringscentrum (IHC).
Toegang: De collectie is momenteel niet toegankelijk. Na overdracht aan het Indisch Herinneringscentrum kan de collectie worden opgevraagd en bekeken.