In deze zesdelige podcast gaat Marije Schuurman Hess op zoek naar het geheim van goede hulp. Ze doet dat aan de hand van case study Bosnië, dat na de oorlog begin jaren negentig veel hulp kreeg. Maar de verhalen die ze vindt, zeggen ook iets over andere hulpsituaties. Waarom helpen we elkaar? Wat zijn de valkuilen? Wat helpt juist wel en wat niet?

Marije ontmoet accordeonist Merima die Bosnië ontvluchtte en hulpverlener Margriet die juist naar de oorlog toe ging om te helpen. Reizend met de bus door Bosnië bezoekt Marije ook een kunstenaar, een diplomaat, een gepensioneerde kok, een klimaatactivist en vele anderen.
Hun verhalen helpen Marije het geheim van goede hulp te ontrafelen, in elke aflevering een stukje.

Serie vraaggesprekken met Nederlanders die aan het begin van de twintigste eeuw zijn geboren

Paul Julien 1901-2001

Vraaggesprek met de 93-jarige antropoloog en scheikundige Paul Julien. Julien vertelt over: zijn jeugd in

Utrecht; zijn exclusief op de wetenschap gerichte belangstelling, waardoor sociale en politieke ontwikkelingen

tijdens zijn jeugd zich aan zijn waarneming onttrokken; zijn expedities naar Afrika en de volgens hem positieve invloed van het kolonialisme op het door stammenstrijden verscheurde Afrika. Julien toont zich somber over de toekomst door de achteruitgang in het morele besef en acht het zelfs niet uitgesloten “…dat we op weg zijn naar een Derde Wereldoorlog.”

Hilda Verwey-Jonker 1908-2004

Vraaggesprek met sociologe en oud-kamerlid Hilda Verwey-Jonker (1908) over haar jeugd op Zuid-Beveland en in Zwolle; het SDAP-milieu waarin ze opgroeide; de positie van de vrouw in het begin van de twintigste eeuw; de seksualiteit zoals die beleefd werd door studenten; haar kleinkinderen; de opkomst van het rechts-extremisme in de jaren dertig en haar functioneren in mannenbolwerken als de SER en de Verenigde Naties. Verwey-Jonker vreest voor de gevolgen van de vergrijzing van de Westerse samenleving. Volgens haar zullen armere volken een deel van de welvaart overnemen zonder de technische en wetenschappelijke kennis te hebben om verantwoord met het milieu om te kunnen gaan.

Emile Schüttenhelm 1909-2003

Vraaggesprek met oud NTS-voorzitter Emile Schüttenhelm (1909) over: het katholieke milieu waarin hij opgroeide; de Eerste Wereldoorlog; opkomst en ondergang van het communisme; de opkomst van het rechts-extremisme in de jaren ’30; zijn medewerking aan de Wereldjamboree in 1937 en zijn ontmoeting met Lord Baden-Powell; zijn bevrijding in 1945 en het voorzitterschap van de NTS, waarvoor hij gevraagd was omdat hij, volgens minister Cals, de enige was die kans had te “overleven” in Hilversum.

Schüttenhelm haalt herinneringen op aan Henk Terlingen en ziet de toekomst positief tegemoet, daar volgens hem iedere generatie de inzet en creativiteit heeft die de toekomst nodig heeft.

Serie van zes gesprekken met mensen die rond 1900 geboren zijn over hun herinneringen aan en ervaringen in de twintigste eeuw.

Jan Tinbergen 1903-1994

Interview met Jan Tinbergen o.a. over zijn jeugd, het einde WO I, zijn studie natuurkunde in Leiden en zijn contacten met leermeesters Paul Ehrenfest en Albert Einstein; zijn werk bij het Centraal Bureau voor de Statistiek mn de crisis-bestrijding in de jaren ’30; over zijn overstap in 1936 naar de Volkenbond in Zürich en de samenwerking gedurende WO II met volkenrecht-deskundigen als Van Asbeck en van Eysinga t.b.v. het onderzoek naar de rol van internationale verdragen; zijn passivisme en anti-kolonialisme, het onderzoek door het CBS naar de economische consequenties m.b.t. overzeese gebiedsdelen en zijn kritiek op de houding van Min. Drees mbt de-kolonialisatie politiek. Verder vertelt hij over zijn onderzoek m.b.t. wereldvraagstukken als de ontwikkelingslanden- en milieuproblematiek ed. die volgens hem een mondiale aanpak vereisen d.m.v. een wereldregering en over het ontvangen van de Nobelprijs in 1969. Tenslotte geeft hij zijn toekomstvisie m.b.t. een economisch evenwicht m.n. tussen productie en eerlijker inkomensverdeling en zijn verlangen naar een soberder en idealistischer ingestelde samenleving.

Willy Corsari 1897- 1998

Interview met Willy Corsari over oa haar ongelukkige jeugd, het artiestenmilieu waarin zij opgroeide, het ontstaan van de naam Corsari, haar studie piano en zang en het schrijven van meisjesboeken, haar herinneringen aan Den Haag en aan Berlijn waar ze zangles kreeg; haar leven bij het cabaretgezelschap van Jean-Louis Pisuisse en voorgeschiedenis van de moord op hem. Zij vertelt over de verschijning van haar eerste boeken, oa over euthanasie, en haar liefde voor het theater wat ze in de oorlog principieel niet meer bezocht; het verzetswerk en hulp aan joden tijdens de oorlogsjaren en de positieve herinneringen aan de bezettingstijd m.b.t. onderlinge menselijke relaties; over de uitgever Leopold die zelfmoord pleegde en haar overstap naar coöperatieve uitgever Lubberhuizen/Blommestein (later De Bezige Bij), waar ze na conflicten weer vertrok.

Arthur Lehning 1899-2000

Interview met Arthur Lehning over zijn enerverend verblijf in kunstenaars- en anarcho-syndicalistische kringen in Berlijn jaren ’20-’30, de opkomst van het fascime, zijn visie over de politieke stromingen van destijds i.v.m. o.a. de Spaanse burgeroorlog, zijn initiatief tot oprichting van het internationale politiek geëngageerde kunsttijdschrift “i10” en de mensen, o.a. Mondriaan, Kandinsky en Nagy, die daaraan meewerkten. Hij vertelt over zijn jeugdvriend Marsman en het ideologische conflict tussen hen in de jaren ’20; m.b.t. de Spaanse Burgeroorlog over de redenen om actief de socialistische revolutie te steunen en zijn verblijf en ontmoetingen aldaar; zijn ervaringen in het interneringskamp op het eiland Man, Engeland, na de neutralisatieweigering, i.v.m. zijn politieke activiteiten, van Nederland, zijn activiteiten m.b.t. de Koude Oorlog en de Parijse protestbeweging ’68. De afgelopen eeuw benoemt hij “this terrible age” en ook m.b.t. de volgende ziet hij weinig positieve vooruitzichten.

Jeanne Bieruma Oosting 1898-1994

Interview met Jeanne Bieruma Oosting over haar jeugdjaren in de welstand van de adellijke- en aristocratische kringen; haar vroege liefde voor schilderen en haar studie aan de Kunstacademie in Den Haag in welke tijd zij Koningin Wilhelmina ontmoette. Zij vertelt over haar leermeester Van Konijnenburg, haar impressionistische schildersstijl, haar vertrek in 1929 met Charlotte van Pallandt naar Parijs en haar 11-jarig verblijf daar waar zij o.a. Piccaso ontmoette en gefascineerd raakte door de zelfkant en het uitgaansleven van deze stad; over haar verblijf in het zuiden van Frankrijk na het uitbreken van de oorlog, de terugkeer naar bezet Nederland en de productieve jaren in Amsterdam. Oosting praat over haar schilder- en grafische werk, o.a. het ontwerp voor  kinderpostzegels en haar zelfportretten, de beroerte die haar trof en het gelukkige leven waar ze van genoot.

Chris Walder 1900-1997

Interview met Chris Walder over zijn jeugd in Breda, waar hij zich het voetballen al vroeg op straat aanleerde, zijn eerste wedstrijden, de mobilisatie en uitbreken van WO I en zijn opleiding tot notaris; voetballen bij NAC, de diverse wedstrijden t.b.v. het Nederlands kampioenschap en de verschillende NAC-spelers rond 1920-’21; het landskampioenschap van NAC, waarna hij geselecteerd werd voor het Nederlands Elftal. Hij praat over het feit dat er destijds geen trainingsprogramma was voor het elftal en het grote verschil met het huidige voetbal.

Hij meent dat hij nu ook mee had kunnen komen, omdat het altijd om het talent blijft gaan.

Cor de Roos-Oudegeest 1899-1998

Interview met Cor de Roos-Oudegeest over haar komaf, herinneringen aan de spoorwegstaking van 1903, haar vader Jan Oudegeest (voorzitter NVV en politicus SDAP), WO I en het steuncomité; de reacties in Nederlandse socialistische kringen op de Russische Revolutie, haar toetreding als lid van de SDAP en haar activiteiten voor de SDAP-vrouwenbond, de opkomst van het communisme en fascisme en de uitbreking van WO II, de bezettingsjaren en het verzetswerk van haar man.

Zij praat over de politiek na de oorlog o.a. m.b.t. Nederlands-Indië, over de opvattingen van minister Drees m.b.t. o.a. ondergeschikte positie van vrouwen, haar binnenkomst in de Tweede Kamer voor de PvdA in 1956 en de redenen om de actieve politiek achter zich te laten. Als grootste veranderingen in deze eeuw ziet zij de grote groei van welvaart en inspraak, maar ook een veel egoïstischer ingestelde maatschappij, waardoor zij een weinig positief gevoel heeft voor de toekomst.

De interviews zijn afgenomen in het kader van verschillende filmprojecten. Roy Villevoye is beeldend kunstenaar en filmmaker en komt in West-Papua sinds de jaren 1990. Zijn focus ligt op de Asmat in het Zuidwesten van Papua. Hij is geïnteresseerd in persoonlijke verhalen van, en de (historische) relaties tussen verschillende groepen: Nederlanders, Indonesiërs en Papua’s. De interviews zijn gebruikt in verschillende films (deels samen met Jan Dietvorst) waaronder Geef me zeep. Geef me een handdoek en The new dress waarin missionarissen aan het woord komen, de film Evidence, And the Trumpet Shall Sound, Owner of the voyage en Propeller.

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1945 – 2017.
Er wordt voornamelijk over West-Papua, Asmat, Merauke, Nederland en Indonesië gesproken. Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, Indonesische bezetting, koloniale tijd, missionarissen, vliegtuigcrash.

Interviews met mensen van verschillende generaties met een Nederlandse en Indo-Europese achtergrond die van Indonesië naar Nederland zijn gemigreerd.

Riekje Hoffman interviewde voor de expositie De overstap verschillende generaties Nederlanders en mensen met een Indo-Europese achtergrond. De interviews zijn opgebouwd uit drie delen. De tijd voor vertrek, de reis naar Nederland, en de aankomst en verblijf in Nederland. Riekje Hoffman heeft op basis van deze interviews collages gemaakt met familiefoto’s van 15 gezinnen die van Indonesië naar Amersfoort zijn gemigreerd. Deze zijn in 2021 tentoongesteld als onderdeel van de expositie IMPACT-fotos that matter in het Rietveldpaviljoen in Amersfoort. Van 5 van deze interviews is beeldmateriaal  beschikbaar.

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1920 – 2021.
Er wordt voornamelijk over Nederland en Indonesië gesproken. Thema’s zijn o.a. Indonesische revolutie, dagelijks leven.
Beheer: De collectie wordt beheerd door Riekje Hoffman.
Toegang: De collectie is beperkt openbaar. Bij interesse kan contact opgenomen worden via info@riekjehoffmanfotografie.nl.

Toelichting op De Overstap door Riekje Hoffman: 

Riboet verhalenkunst is een in 2012 opgericht collectief dat middels persoonlijke verhalen erfgoedinstellingen en publiek met elkaar in contact brengt. Het collectief verzamelt verhalen op uiteenlopende manieren. Zo verzamelt en deelt Riboet Oral History in een theatrale setting voor live publiek in het podiumprogramma Café Riboet, maar worden verhalen ook vastgelegd via de  verhalenschommel, de Vertelmobiel, de Verhalenbetjak en de Verhalenkast.

Riboet werkt hierin samen met o.a. het Indisch Herinneringscentrum, het Haags Historisch Museum en de Tong Tong Fair. Sommige video’s zijn bewerkt, anderen niet. De lengte van de interviews loopt erg uiteen, van korte straatinterviews van een paar minuten tot interviews van een half uur. Alle interviews worden opgenomen met een vooraf vastgesteld eindproduct in het hoofd. Het doel van de interviews en producties is om actuele en historische thema’s te bespreken en een bijdrage te leveren aan de verbinding tussen mens en maatschappij.

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1930 – heden.
Er wordt voornamelijk over Indonesië, Nederland en Nieuw-Guinea gesproken. Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, Indonesische revolutie, briefwisselingen, migratie, aankomst in Nederland, band met Indonesië en voormalig Nederlands-Indië, herinneringen, voorwerpen, cultuur.

Beheer: De collectie wordt beheerd door Riboet Verhalenkunst. In de nabije toekomst zal de collectie worden overgedragen aan het Indisch Herinneringscentrum (IHC).
Toegang: De collectie is momenteel niet toegankelijk. Na overdracht aan het Indisch Herinneringscentrum kan de collectie worden opgevraagd en bekeken.

Doede Bruinsma (1926) groeide op in het Groningse Harpel. Hij had zich in 1946 vrijwillig aangemeld bij het leger omdat hij de dienstplicht aan zag komen. Bruinsma vertrok in november 1947 met het troepentransportschip de Groote Beer naar Indië. Hij was werkzaam als sergeant majoor administrateur in Sanga-Sanga, het olieboorterrein op Borneo, en later in Wanaredja op Midden-Java. Bruinsma keerde in januari 1950 terug naar Nederland.
Nadat het debat over het conflict tussen Nederland en Indonesië in 2012 weer in alle hevigheid oplaaide heeft OVCG in samenwerking met het Gronings AudioVisueel Archief (GAVA) een Oral History-project gemaakt. Met dit project wordt er aandacht geschonken aan de belevenissen van drie Groninger Indië-veteranen. Hiermee tracht OVCG mensen een beter inzicht te geven in het conflict tussen Nederland en Indonesië vanuit de optiek van Indië-veteranen. De onderstaande film was het resultaat, waarin drie veteranen, waaronder Doede Bruinsma, het verhaal vertellen over hun tijd in Indië.

De interviews zijn afgenomen door Oorlogs- en verzetscentrum Groningen. De interviews gaan over de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog en de rol van de geïnterviewden hierin. De drie interviews zijn verwerkt in een montage van 30 minuten.
De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1946 – 1949.
Er wordt voornamelijk over Nederland, Groningen en Indonesië gesproken. Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, Indonesische revolutie, verwachtingen, dienstplicht, oorlogsvrijwilligers, aanpassingsproblemen.

Jan Hummel, Doede Bruinsma en Anton Schurer vertellen in deze montage over hun periode in Nederlands Indië tussen 1946 en 1949. De montage is een uitsnede uit drie Oral History interviews, afgenomen door OVCG.

Oral History Ned. Indië veteranen OVCG from Groninger Archieven on Vimeo.

Het Dorp: het idee van een toegankelijke wijk voor mensen met een beperking krijgt in meerdere landen navolging. Samen met twee promovendi gaan Baár en Van Trigt onderzoeken hoe deze verspreiding heeft plaatsgevonden. Daarnaast willen ze de lokale geschiedenis van de wijk bij Arnhem in kaart brengen, onder meer door met behulp van oral history de verhalen van bewoners op te tekenen. Ook moet het project eraan bijdragen het bedreigde archief en de aan verval onderhevige historische objecten van Het Dorp veilig te stellen.

Hoe kan het begrip handicap bijdragen aan een meer inclusieve geschiedenis? Het project gebruikt dit concept als de centrale analytische categorie voor de eerste uitgebreide historische studie van Het Dorp, een zelfbesturende, toegankelijke woongemeenschap voor mensen met ernstige lichamelijke beperkingen en chronische ziekten in de buurt van Arnhem, die in 1962 werd gestart door de grootste televisieactie in de Nederlandse geschiedenis.

Door gebruik te maken van de methodologieën van globale microgeschiedenis en participatieve herbestemming streeft het onderzoek vier belangrijke doelen na:

1. Het reconstrueert de (micro)geschiedenis van het Dorp en gebruikt het als een platform voor het behandelen van vraagstukken op het gebied van maatschappelijke uitsluiting en insluiting, toegankelijk wonen, rechten en verantwoordelijkheden van burgers en de veranderende rol van de verzorgingsstaat in de zorg voor kwetsbare groepen in Nederland en wereldwijd.
2. Het genereert nieuwe inzichten in de naoorlogse wereldgeschiedenis door de enorme en tot nu toe volledig miskende impact van het Dorp als model voor inclusieve instellingen in verschillende landen over de hele wereld te belichten en door de uitgebreide transnationale netwerken te reconstrueren die ideologische scheidslijnen overschreden.
3. Met de actieve deelname van de leden van de gemeenschap integreert het de veelzijdige maatschappelijke, culturele en architecturale erfenis van het Dorp in het domein van erfgoed- en geheugenstudies.
4. Het synthetiseert de verzamelde kennis op meta-niveau en initieert nieuwe theoretische en empirische wegen in de geschiedschrijving van handicaps die de Anglo-Amerikaanse perspectieven die momenteel het veld domineren, uitdagen en diversifiëren.

Artikel over Het Dorp

Promotieonderzoek naar identificatieprocessen in een postkoloniale context; een onderzoek naar intergenerationele overdracht bij drie generaties vrouwen met een Indische achtergrond.

Wendy Janssen was promovendus bij het Belle van Zuylen Instituut voor Multiculturele Genderstudies waar Selma Leydessdorff directeur was. Ze wilde onderzoeken hoe narratieven binnen families worden doorgegeven, en hoe verschillende generaties kijken naar de ontvangst van hun familie in Nederland en de plek van de families in de maatschappij door de jaren heen. Vragen waren o.a.: Hoe word je gezien? Hoe zie je jezelf? En hoe ga je daar mee om?

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1920 – 1996.
Er wordt voornamelijk over Indonesië en Nederland gesproken. Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, Indonesische revolutie, aankomst en ontvangst in Nederland, identiteit, Nederlandse maatschappij, positionering, aanpassing.

Beheer: De collectie wordt beheerd door Wendy Janssen.
Behoud: De collectie staat op cassettebandjes. Om de interviews duurzaam te bewaren voor de toekomst is digitalisering en overdracht aan een e-depot gewenst.

Onderweg van Indonesië naar Nederland worden op stoomschip Ranchi 37 baby’s geboren. Het is 1950: Indonesië is net onafhankelijk geworden. KNIL-militairen en hun gezinnen moesten het land in allerijl per schip verlaten. Ze woonden vaak al generaties lang in de kolonie Nederlands-Indië en veel van hen waren nooit in Nederland geweest. In de podcast De Ranchi Baby’s – een koloniale erfenis spoort Joost Wilgenhof alle ‘Ranchibaby’s’ op; ze zijn inmiddels in de zeventig. Hij duikt in hun familiegeschiedenis en de beladen koloniale erfenis die ze van hun ouders meekregen. Waarmee zijn ze opgescheept? 

Ook volgt Wilgenhof historicus Esther Captain, die in opdracht van de Nederlandse overheid meewerkt aan het onderzoek Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië. Esther komt terecht in een debat dat lijkt op een loopgravenoorlog en wordt geconfronteerd met haar familiegeschiedenis.

Passagiers stoomschip Ranchi, waaronder ‘Ranchi Baby’s’ en hun familieleden met o.a. Indische, Javaanse en Duits-Chinese achtergrond

Ontstaansgeschiedenis, doelstelling en/of hoofdvraag: Het project begon met de vondst van een foto van de aankomst van het stoomschip Ranchi, vertrokken naar Nederland vanuit Indonesië in augustus 1950. Passagiers zijn KNIL-militairen met hun families. Na een maand komt het schip aan in Amsterdam. In de tussentijd zijn er 37 baby’s geboren. Een expositie in Museum Perron Oost (Amsterdam) (met partner Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG)) was de aanleiding voor documentairemaker Joost Wilgenhof om op zoek te gaan naar deze ‘Ranchi baby’s’. Hij maakte 5 audioportretten die zijn gepubliceerd op de website van Museum Perron Oost. Vervolgens werkte hij aan een zesdelige podcastserie. De podcast is een productie van Stichting Autres Directions en Aldus’ voor NTR en NPO Radio 1 en mede mogelijk gemaakt door het NPO-fonds en het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.

De hoofdvragen zijn: Hoe zijn uw ouders in Indonesië terecht gekomen en wat weet u daarvan? Wat is de invloed geweest op de familie? Hoe is het de familie vergaan in Nederland? Welke verhalen heeft u meegekregen van uw ouders en hoe gaat u daar mee om? Bij sommige interviews zijn ook foto’s afgegeven. Joost Wilgenhof blijft op zoek naar nazaten van de ‘Ranchi Baby’s’, onder andere de derde generatie. Naast de audioportretten en de podcast serie werkt hij aan een boek met verhalen van betrokkenen.

De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1920 – heden.
Er wordt voornamelijk over Indonesië en Nederland gesproken. Thema’s zijn o.a. Tweede Wereldoorlog, Indonesische revolutie, migratie naar Nederland, migratie naar de Verenigde Staten, koloniale erfenis.

Beheer: De collectie wordt beheerd door Joost Wilgenhof. Hij heeft de wens om de interviews in de toekomst over te dragen aan een archief zoals het IISG.

Toegankelijkheid: De collectie is beperkt openbaar. De rechten voor gebruik liggen deels bij Joost Wilgenhof, deels bij de producent van de podcast. Bij interesse kan contact opgenomen worden met stichting Autre Directions: info@autresdirections.nl.

Behoud: De collectie is gedigitaliseerd. Om de digitale bestanden duurzaam te bewaren voor de toekomst is overdracht aan een e-depot gewenst.