Afstudeeronderzoek naar de verhalen van nazaten van de (groot-)vaders met een beladen oorlogsverleden.

Analyse van verschillende representatievormen waarin betrokken respondenten hun familiale oorlogsgeschiedenis hebben doorverteld en de betekenis hiervan voor hun familieherinnering en in het publiek domein.

De levensverhalen, de oral history, van de verloskundigen, kraamverzorgenden en gynaecologen geven inzicht in wie en wat hen heeft gevormd, hoe zij tot de keuze van hun beroep zijn gekomen en welke ervaringen zij hebben opgedaan in de uitoefening ervan. Het verhaal wordt verteld vanuit de persoonlijke beleving, waardoor wij hen zowel in hun handelen als in hun gevoelsleven leren begrijpen. De verzamelde verhalen geven zicht op onze thuisbevalcultuur.

Waarom dit project?

• Thuis, in je eigen vertrouwde omgeving bevallen van je kind; in Nederland is dat een reële optie voor de meeste vrouwen. Nóg wel. Want het percentage vrouwen dat thuis haar kind baart, is in 30 jaar tijd ver teruggelopen; van 35% in 1990 tot 13% in 2020​
• De geboortezorg in Nederland is uniek, van over de hele wereld komen zorgverleners hier kijken hoe we dat toch doen – met die sterke verloskundigen en stoere vrouwen.
• 6 november 2021 kreeg de Nederlandse thuisbevalcultuur de officiële status van Immaterieel erfgoed.
• Onlosmakelijk verbonden met onze geschiedenis, voortgekomen en verankerd door een cultuur van doe maar normaal en geen poeha en vanuit het uitgangspunt dat vrouwen zelf beslissen over waar en hoe zij willen bevallen.
• Door een breed scala van oorzaken en ingrijpende hervormingen in de geboortezorg, staat de thuisbevalling onder druk. Hoe ziet de verloskundige, de kraamverzorgende en de gynaecoloog de toekomst van de thuisbevalling?

1954: Roep de vroedvrouw: Leerling-vroedvrouw op fiets naar bevalling. Op achtergrond de Kweekschool voor Vroedvrouwen in de Camperstraat, te zien is de zijgevel in de Ruijschstraat.

Oral History – Stories at the Museum around Artworks’ (OH-SMArt) is een langetermijn-initiatief om de digitale onderzoeksketen rond het gebruik van Oral History en gesproken verhalen aanzienlijk te verbeteren, met onderzoek naar kunstwerken en musea als gebruikssituatie.

Musea kampen met een groot gebrek aan digitale middelen. Bovendien zijn de procedures die toegepast worden om opnamen van gesproken verhalen over kunst beschikbaar te stellen zeer tijdrovend, deels vanwege de soms zeer gevoelige informatie. Er is daardoor een grote achterstand in het verwerken van dit archiefmateriaal, wat overigens een bekend fenomeen is binnen het onderzoek naar Oral History.

Het project OH-SMArt beoogt de digitale onderzoeksketen rond Oral History aanzienlijk te verbeteren. Opnamen zullen bijvoorbeeld direct worden aangesloten op een automatische spraaktranscriptieservice, waardoor het ontsluiten en archiveren van gesproken verhalen over kunst gemakkelijker wordt. Naast het verbeteren van de workflow zullen nieuwe tools ontwikkeld worden die gericht zijn op het bevorderen van reflectie: gebruikersinterpretaties worden bij het bronmateriaal opgeslagen, waardoor het gezichtspunt van de onderzoeker in perspectief wordt geplaatst. OH-SMArt verschaft op een slimme en duurzame manier toegang tot achter de schermen van musea en draagt bij aan de verbetering van het onderzoek binnen Oral History in het algemeen.

OH-SMArt is een samenwerking van de Universiteit van Amsterdam, Universiteit Twente, DANS-KNAW, Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, Stichting Open Spraaktechnologie en deelnemende musea en instellingen. Het project wordt tot eind 2023 gefinancierd via het Platform Digitale Infrastructuur voor Sociale en Geesteswetenschappen (PDI -SSH). 

OH-SMArt curator interview Foto: © Marjon Gemmeke

“Blijven vertellen, opdat we niet vergeten.” IHLIA is in samenwerking met Osira Amstelgroep in 2012 het project Roze Levensboeken gestart. Hiervoor schrijven getrainde vrijwilligers de levensverhalen van roze ouderen om tot een boek.

Aan de hand van een aantal gesprekken nemen vrijwilligers de tijd om samen met de homoseksuele oudere hun verhaal in boekvorm – aangevuld met foto’s en andere memorabilia – op te tekenen.

De vertellers bepalen uiteindelijk zelf wat er in hun levensboek komt te staan. Uiteraard krijgt de verteller een exemplaar, evenals IHLIA en De Rietvinck die het boek in de collectie opnemen.

Bijzondere verhalen

Doel van de collectie is niet alleen dat huidige en toekomstige generaties deze bijzondere verhalen kennis kunnen lezen, maar ook dat de verteller haar of zijn levensverhaal – vaak voor het eerst – kan vertellen en hiervoor erkenning krijgt. Daarom zijn de boeken in verschillende rondes officieel gepresenteerd en aan hen overhandigd.

Inmiddels heeft IHLIA met behulp van verschillende subsidies en vele vrijwilligers van 43 verhalen een mooi boek kunnen maken.

Een terugblik op de Apartheid in de kolonie Nederlands-Indië, haar studententijd, de Proklamatie en het optimisme en de dynamiek van de jonge Republik Indonesia. Ook praat ze over haar familie en vertelt ze over het grote belang van vrouwenemancipatie.

Cisca wordt geboren in 1926 in Makasar als enige dochter van Moluks Bandanese ouders in een gezin met drie broers. Ze groeit op binnen de hiërarchische structuur van de koloniale samenleving met een bijzondere vader die zich als ‘inlander’ – bewoner van de autochtone groep die binnen de apartheidssamenleving op de laagste trede stond in eigen land – een eigen bedrijf en een positie wist te verwerven zodat hij zijn kinderen kon laten studeren in Nederland waarbij hij het driedubbele moest betalen van een Hollandse inwoner. Studerend in Nederland zag Cisca dat Nederlanders hier gewoon werk deden, iets dat in de standenmaatschappij van de kolonie Nederlands-Indië ondenkbaar was.

Binnen het onderzoeksprogramma Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945-1950 richt het project Getuigen & Tijdgenoten zich op het verzamelen van de ervaringen van betrokkenen in Nederland, Indonesië en andere landen. Het project Getuigen & Tijdgenoten wil een brug slaan tussen de mensen die de periode tussen 1945 en 1950 in Indonesië meemaakten en de onderzoekers.

Narrated (In)justice is een onderzoeksproject (2014-2016) van historica Nicole L. Immler dat in beeld brengt hoe historisch onrecht in toenemende mate door middel van financiële compensatie claims publieke aandacht vraagt. Wereldwijd zijn de laatste jaren compensatiebetalingen voor slachtoffers een belangrijk onderdeel geworden van ‘erkenning’. In Nederland hebben de recente betalingen aan Joods-Nederlandse slachtoffers een rol gespeeld in de claims van slachtoffers van de dekolonisatieoorlog in Indonesië (de zogenaamde Rawagede casus) en zijn ook referentiepunt in de claims van nazaten van voormalige tot slaaf gemaakten uit de voormalige koloniën Suriname en de Nederlands Antillen.

Op basis van drie Nederlandse casussen – met betrekking tot de Holocaust, kolonialisme en slavernij – laat het project zien hoe de ervaring van onrecht in families over de generaties doorverteld wordt, wat de motivatie achter compensatie claims is, en wat de perceptie en de betekenis van zulke maatregelen is. De vraag is of dergelijke compensatie ook voldoet aan de verwachtingen die mensen ervan hebben.

Het onderzoek Narrated (In)Justice is mogelijk gemaakt door een Marie Curie Fellowship in het 7th European Community Framework Program, uitgevoerd binnen het onderzoeksprogramma ‘Understanding the Age of Transitional Justice: Narratives in Historical Perspective’ van het NIOD Instituut voor Oorlog, Holocaust en Genocide Studies.

Immler, dr. N.L. (NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies) (2017): Thematische collectie: Narrated injustice. DANS.

https://doi.org/10.17026/dans-ze8-yg84

Handelingsonbekwaam hield onder andere in dat je als vrouw vanaf je ja-woord geen bankrekening kon openen, geen hypotheek of verzekering kon afsluiten, en dat je alleen een arbeidscontract kon afsluiten met formele toestemming van je man. Je loon droeg je technisch gezien ook af aan je man, want hij was de baas over de gemeenschap van goederen waarin je toen standaard trouwde.

Bij een scheiding – zeer ongebruikelijk – gingen de kinderen automatisch naar de man. In de jaren vijftig trouwde gemiddeld 95% van de vrouwen, en werd daarmee dus ‘handelingsonbekwaam’. Deze generatie, het zijn de 80-plussers van nu.

Dit project heeft als doel het verzamelen van zo veel mogelijk ervaringen uit eerste hand, die iets vertellen over de ervaringen met en consequenties van wettelijke handelingsonbekwaamheid van Nederlandse vrouwen vóór 1956.

De interviews zullen nauwkeurig worden geregistreerd in een dataset, en vervolgens worden verwerkt in een breed toegankelijke publicatie waarin de geschiedenis van handelingsonbekwaamheid, en de afschaffing ervan, in kaart gebracht worden, alsook breder wordt gereflecteerd op de rol van deze geschiedenis in de arbeidspositie van de vrouw in het heden.

De dataset zal bovendien gedoneerd worden aan Atria, kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis te Amsterdam, zodat deze ook kan dienen als bronmateriaal voor ander, toekomstig onderzoek.

handelingsonbekwaam.nl

Kunstwerken in museumcollecties worden beheerd en gevormd door institutioneel beleid en persoonlijke opvattingen. Oral History methodologie kan helpen om dit sociaal-cultureel perspectief te onderzoeken.

De instrumenten om dit in het conserveringsonderzoek te vergemakkelijken blijven echter nog achter. Het project ‘Artwork Biographies and Institutional Memory’ (Art_Bios_In_Me) is opgezet langs twee onderzoekslijnen die dit probleem aanpakken. De ene verkent obstakels en valkuilen bij het archiveren en ontsluiten van interviews om de museale workflow te verbeteren, terwijl de andere technologische vooruitgang stimuleert bij het transcriberen en ontsluiten van dit unieke bronmateriaal, waarbij het materiaal wordt klaargemaakt voor digitaal geesteswetenschappelijk onderzoek.

Het Kröller-Müller Museum (KMM) en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) zullen casestudiemateriaal leveren om de deponeringsinfrastructuur te beoordelen met Data Archiving and Networked Services (DANS), en een haalbaarheidsstudie uitvoeren om Automatic Speech Recognition (ASR) aan te passen op het gebied van conservering met de Foundation for Open Speech Technology (FOST). Alleen met tijdgestempelde transcripten worden interviews doorzoekbaar – wat mogelijkheden biedt voor text-mining, kruisverwijzingen en andere toepassingen van kunstmatige intelligentie (AI). De beoogde methodologische en technologische vooruitgang in het gebruik van Oral History methodologie in conserveringsonderzoek zal van groot voordeel zijn voor technische kunstgeschiedenis, objectdiagnose, conserveringsbesluitvorming en analyse van cultureel erfgoed in het algemeen.

nicas-research.nl/projects/artwork-biographies-and-institutional-memory

Interviews in Conservation Research is een groeiende collectie interviews voor onderzoek en besluitvorming over behoud, conservering en restauratie, gebruik en presentatie van kunstwerken en cultureel erfgoed. Het betreft interviews met kunstenaars en kunstenaarsassistenten, maar ook met restauratoren en curatoren. De thematische collectie is doorlopend en onderdeel van het Interviews in Conservation Initiative. Toevoegingen zijn welkom zodat een ​​rijke collectie van uniek bronmateriaal opbouwt die kruisverwijzingen mogelijk maakt en een uniek beeld geeft van het leven achter de schermen van kunstwerken en cultureel erfgoed in Nederland.

https://easy.dans.knaw.nl/ui/datasets/id/easy-dataset:178313