De videofilm is gemaakt door Olivier Cohen Stuart en Frank Jan Kat, die met deze productie afstuderen aan de subfaculteit maatschappijgeschiedenis van de Erasmus universiteit.

Frank Jan Kat en Olivier Cohen Stuart hebben ruim een jaar aan de film gewerkt. Kat: „We hebben we veel ‘oral history’ moeten plegen. Het is ons gebleken dat deze ontwikkelingsperiode van Rotterdam een ondergeschoven kind is. Terwijl gedurende deze periode tóch de wortels van de stad Rotterdam zijn ontstaan. (…) Voor de interviews in onze film hebben wij ons met de tweede generatie migranten moeten ‘behelpen’. Tijdens ons onderzoek zijn we nog veel interessant materiaal tegengekomen, dat we in het kader van deze film niet kwijt konden, omdat we ons tot vijfendertig minuten hebben beperkt. We hebben veel materiaal verzameld dat nog uitgewerkt kan worden.

De revolutionaire ontwikkeling van de Maasstad rond de eeuwwisseling komt aan de orde, evenals de daarmee samenhangende toevloed van ‘migranten’ uit alle delen van Nederland, hun problemen en de opbouw van de Boerenzij, zoals Rotterdam-Zuid al snel werd genoemd.

Het historisch filmmateriaal is voorzien van door de van het Polygoonjournaal bekende Philip Bloemendaal nieuw ingesproken commentaar. Afwisselend komen in beeld: in hun huiskamer over hun jeugd pratende bejaarde oud-migranten, treffende fragmenten uit de VARA-serie Merijntje Gijzens jeugd, spotprenten van Albert Hahn en affiches van socialistische organisaties. Buiten beeld draagt Jules Deelder bij die tijd passende teksten voor en leest Dieuwertje Blok de verbindende teksten.

De gehele film is via YouTube te bekijken.

Het project “Rotterdam en Nederlands-Indië” gaat over hoe repatrianten uit voormalig Nederlands-Indië in de jaren vijftig en zestig in Rotterdam terecht kwamen. Het project betekent tevens de start van de Rotterdamse erfgoedorganisatie Heritage Retrievers, een nieuwe culturele instelling die zich gaat focussen op persoonlijke familiegeschiedenissen.

In samenwerking met ’Stichting Herdenking 15 augustus regio Rotterdam’ vond er op 15 augustus 2023 na de herdenking bij het Nederlands-Indië monument op de Boompjes een middag plaats waarbij in de bibliotheek en de Verolmezaal van Maritiem Museum Rotterdam medewerkers van Stadsarchief aanwezig waren om familiealbums te bekijken, eventueel te scannen, te metadateren en zo mogelijk toe te voegen aan de stadscollectie. De bedoeling is dat het uitmondt in een online tentoonstelling en indien de vondsten daartoe aanleiding geven in 2024 een museale offline tentoonstelling.

De brandgrens geeft het gebied aan waar het Duitse bombardement zijn verwoestende werk deed. Het gemeentebestuur van Rotterdam besloot in 2006 de brandgrens permanent te markeren in het straatbeeld, als plaats van herinnering en om het verhaal van de stad te helpen vertellen. Daarbij zou dit in één slag duidelijk maken waarom Rotterdam een modern stadshart heeft.

In mei 2010 werd de markering van de brandgrens voltooid. De markering bestaat uit lampen in het plaveisel die ’s avonds worden verlicht. Hierin is brandend Rotterdam te zien, een Duitse bommenwerper en het beeld De verwoeste stad van de Frans-Russische beeldhouwer Ossip Zadkine (1890 – 1967).

In het oral history project vertellen 54 ooggetuigen over wat ze zagen, wat ze hoorden, wat ze voelden. 

Het Duitse bombardement op Rotterdam in 1940 vaagde het Rotterdamse stadshart compleet weg. Wat is er nog over van de oude stad? Een audiotour langs de brandgrens geeft een inkijk in het Rotterdamse leven voor en tijdens de oorlog.

Op 14 mei 2010 werd het LUISTERBOEK Langs de Brandgrens dat bestaat uit 4 cd’s met ieder een compilatie van fragmenten uit de verhalen en 60 pagina’s prachtig fotomateriaal gepresenteerd. Het Luisterboek is via info@werkenaanverhalen.nl te bestellen.

Hoe zag de geschiedenis van de Rotterdamse vrouwenbeweging er precies uit en wat heeft ze de afgelopen decennia bereikt? Dat is het onderwerp van de expositie ‘Gerse vrouwen’ bij galerie en erfgoedlab DIG IT UP.

Als je wilt meewerken, dan kun je jezelf nu inschrijven voor een cursus Oral History. 

Serie workshops

In een serie van drie workshops Stories in Motion leer je de ins en outs van het Oral History interviewen, om vervolgens zelf aan de slag te gaan. Je interviewt maximaal drie mensen en verwerkt de interviews op zo’n manier dat ze vindbaar zijn voor onderzoekers en andere geïnteresseerden.

De eerste workshop vindt plaats op zaterdag 16 oktober op locatie bij Dona Daria. De tweede workshop vindt plaats op vrijdag 12 november op de Erasmus Universiteit Rotterdam. De derde workshop staat gepland op een vrijdag in januari 2022, bij het Stadsarchief Rotterdam. De afronding van Stories in Motion vindt plaats in de week van 8 maart 2022, de week van de Internationale Vrouwendag.

Verhalen spelen een grote rol bij het bewaren van Rotterdams erfgoed. DIG IT UP wordt daarbij gesteund door de Erasmus Universiteit Rotterdam, naar aanleiding van hun ‘stories in motion’ project. 

Het vastleggen van verhalen zal een nog grotere impuls krijgen door de in te stellen oral history booth. Vanaf juni 2021 tot september 2022 zullen bezoekers contactloos hun verhalen en anekdotes over de onderwerpen van DIG IT UP kunnen vertellen. Die verhalen worden vervolgens gedeeld in de database en op de website van DIG IT UP.

Directeur Simone da Silva is blij met de steun van het Prins Bernhard Cultuurfonds. “Ik verwacht hiermee nieuwe vrijwilligers te kunnen aantrekken en opleiden. En vooral onze kerntaak, het vastleggen van de Rotterdamse stadscultuur, met nog meer succes te kunnen uitvoeren.” 

digitup.nl/oral-history-booth/

The research project ‘(Re-)Tracing History. New Methodologies for Making the Past Tangible, Palpable and Negotiable’

Drie teams van onderzoekers aan de Universiteit Utrecht, de Erasmus Universiteit Rotterdam en de Radboud Universiteit Nijmegen zullen innovatieve methoden ontwikkelen die vergeten of genegeerde sporen uit het verleden tastbaar, voelbaar en bespreekbaar maken, om zo maatschappelijke spanningen weg te nemen en het publieke debat te verrijken. Dat doen ze in co-creatie met burgers en maatschappelijke partners, waarbij ze zich richten op oral histories (Erasmus Universiteit), dans en lichaamsbeleving (Radboud Universiteit), en interactieve technologieën (Universiteit Utrecht).

Het deelproject van Norah Karrouche en Arno van der Hoeven, ‘Stories in motion: oral history as sustainable data in urban settings’, heeft als doel methoden te ontwikkelen, analyseren en evalueren om oral histories toegankelijk te maken als duurzame bronnen voor burgers en een scala aan belanghebbenden in stedelijke omgevingen.

Projecten voor oral historiy worden meestal uitgevoerd in gemeenschappen die door traditionele archiefinstellingen over het hoofd kunnen worden gezien, en over onderwerpen die buiten het bereik van veel verzamelbeleid vallen. Deze oral histories worden na afloop van de projecten vaak niet op een duurzame manier bewaard of gecureerd.

Vanaf juni 2021 zullen Arno van der Hoeven en Norah Karrouche een model ontwikkelen voor het verzamelen en verrijken van oral history data, het toegankelijk maken van deze data via standaarden voor data-interoperabiliteit, en het hergebruiken van oral histories om kennis te genereren over maatschappelijke vraagstukken in stedelijke omgevingen. Zij zullen dit doen in samenwerking met verschillende (lokale) partners: Dona Daria, Stadsarchief Rotterdam, DIG IT UP, CLARIAH en Geschiedenislab.

_{[dit artikel is een machinevertaling van een gedeelte van het originele artikel op de website van Erasmus School of History, Culture and Communication]}

De interviews zijn afgenomen naar aanleiding van Rotterdam viert de Stad in 2016, een cultureel evenement rond de herdenking van de wederopbouw, en de term ‘wederopbouw’ dient in deze collectie breed opgevat te worden. Zo zijn er naast bijvoorbeeld architecten en gemeentewerkers uit de naoorlogse periode ook Rotterdammers met een migratieachtergrond en jongere Rotterdammers geïnterviewd over hun kijk op het leven in de Maasstad.

In eerste instantie was het doel van project Ziel van de Wederopbouw geen gericht historisch onderzoek, maar het samenstellen van een luisterboek van dezelfde naam voor een breed publiek. Dit boek bestaat uit een viertal cd’s met fragmenten uit de interviews, met daarbij een korte omschrijving van de personen die geïnterviewd zijn. Deze omschrijvingen zijn overgenomen in DANS. 

De interviews zijn gedeponeerd bij DANS. Het Stadsarchief Rotterdam bewaart de collectie. Het proces van het online beschikbaar maken van de collectie is uitgevoerd door de Erasmus Studio van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zij verzorgden de metadata van de collectie, testten automatische spraakherkenning en creëerden een standaard workflow voor dit proces, zodat instanties in de toekomst weten welke stappen zij kunnen ondernomen wanneer zij interviews beschikbaar willen maken voor onderzoek in de Media Suite.

De interviews zijn vrijwel geheel Nederlandstalig en bestaan uit een audio-opname met een transcript erbij. Deze transcripten variëren zeer in kwaliteit: veel van de transcripten zijn incompleet en sommigen hebben alleen tijdsaanduiding voor onderwerpen.

Van de totaal 86 interviews zullen niet allen in één keer geupload worden in verband met privacyverklaringen die nog niet compleet zijn. Dit is de reden waarom voorlopig niet alle interviews van nummer 1 tot 86 online staan.

Jonge Kaapverdiaanse Rotterdammers namen in 2014 interviews af bij Kaapverdianen die tussen 1955 en 1975 in de stad waren aangekomen en er een bestaan hadden opgebouwd.

In 2021 bestudeerde Maxime Schut, student International Studies aan de Universiteit Leiden zes interviews uit 2014. Ook interviewde ze zeven Kaapverdiaanse interviewers over waarom het voor hen belangrijk was om aan het project mee te doen. Zo is er een collectie interviews gevormd op beeld en geluid, getranscribeerd en soms vertaald.

Met de podcast wordt de aandacht gevestigd op deze collectie en op de geschiedenis van Kaapverdianen in Rotterdam, maar ook op het belang van bewaren van dit soort verhalen voor toekomstige generaties.

Dit oral history project Storia de nhas Pais (‘Het land van mijn ouders’) is opgezet door Stichting Rotterdam Vertelt (SRV). De studie naar het project is gedaan door Leidse onderzoekers van Night Spaces: Culture, Migration and Integration in Europe (NITE).

_{010nu – Eerste generatie Kaapverdianen vertellen verhaal aan Rotterdam Vertelt}