Koloniekak

“Ik had nog maar net mijn intrek genomen in de leegstaande pastorie, toen de directeur van het Gevangenismuseum en die van de Penitentiaire Inrichtingen Veenhuizen op de stoep stonden, met het verzoek of ik een boek wilde schrijven gebaseerd op interviews met (oud-)Veenhuizers. De oral history van het ‘koloniedorp’ Veenhuizen moest op schrift worden gesteld, vonden ze. Ik twijfelde; ik was hier met een heel ander plan gekomen, werd dat opeens aan de kant geschoven. Ik moest echt even een knop omzetten.” Mariët stemde uiteindelijk toch toe en wilde een afspraak maken voor een eerste interview, met een vrouw van 98 jaar. “Bleek dat ze net was overleden”, zegt Mariët. “Dat was het moment waarop ik besefte dat het vastleggen van die oral history belangrijk was. Nu zijn er nog ooggetuigen die weten hoe het was om in dat geïsoleerde gevangenisdorp Veenhuizen te wonen en te werken. Het was de tijd dat je Veenhuizen niet in kwam als je er niks te zoeken had.”

Mariët interviewde 37 mensen voor haar boek Koloniekak. De term is een begrip onder de geïnterviewde Veenhuizers. “Zo werden ze genoemd”, verklaart Mariët. “Een oud-inwoner formuleerde het treffend: ‘wij hadden schoenen; in de andere dorpen hadden ze klompen’. Niet zo vreemd opgemerkt. Veenhuizen was een ambtenarenenclave waar justitiepersoneel uit het hele land werkzaam was.”

Koloniekak beschrijft het Veenhuizen van de twintigste eeuw, grofweg tot de jaren tachtig, toen Veenhuizen ‘open’ ging en iedereen er mocht wonen, ook als hij niet gedetineerd was of werkzaam bij justitie.

Uit: Drenthe magazine – Harriët van den Heuvel