Binnen het Zuiderwaterlinie-onderzoeksproject “De oorlog achter de voordeur: inkwartiering van militairen en opvang van oorlogsvluchtelingen door de eeuwen heen” onderzoekt historicus Stef Koenis de recente opvang van Oekraïense vluchtelingen bij gastgezinnen in het Zuiderwaterliniegebied.

Dit oral history-project heeft als doel deze bijzondere historische ervaringen vanuit beide perspectieven – zowel die van de vluchtelingen als van de gastgezinnen – vast te leggen. Wat vonden zij interessant of moeilijk? Wat hebben ze van elkaar geleerd? Waar waren ze door verrast? En welke banden zijn er ontstaan? Veel Oekraïense vluchtelingen die in gastgezinnen hebben verbleven, wonen nog steeds in Nederland. Dit biedt een unieke kans om hun ervaringen nu vast te leggen, zolang de herinneringen nog vers zijn.

De resultaten van dit interviewproject verschijnen onder andere in een hoofdstuk van de boekpublicatie over het bredere Zuiderwaterlinie-onderzoeksproject, gepland voor oktober 2025. Hierin wordt de recente geschiedenis verbonden met eerdere vormen van inkwartiering en vluchtelingenopvang, zoals tijdens de Tachtigjarige Oorlog, de Oostenrijkse Successieoorlog en de Tweede Wereldoorlog. Door deze bredere historische context wordt zichtbaar welke parallellen er te trekken zijn tussen verleden en heden.

Britta Hosman maakte een documentaireserie over misbruik en dwangarbeid in de kloosters van de Goede Herder, waaronder een klooster in Almelo. Ze sprak met voormalige meisjes, zusters en de huidige leiding van de orde. Tijdens haar onderzoek ontdekte ze een verborgen begraafplaats op het terrein van de Goede Herder in Almelo, vergelijkbaar met eerdere vondsten in Ierland en Canada.

Oud-pupillen Lies Vissers, Joke de Smit en R. Riet, die als kinderen opgesloten zaten en moesten werken, eisen nu excuses en compensatie. Hosman onderzoekt samen met hen hun verleden. Van 1860 tot 1978 werden in vijf Nederlandse tehuizen 20.000 meisjes opgevangen. Demografisch onderzoek toont aan dat er in deze tehuizen 2 tot 4 keer meer meisjes stierven dan normaal.

De serie belicht beide kanten van het verhaal, inclusief de reactie van de Goede Herder, die bij erkenning van schuld mogelijk met vele rechtszaken te maken krijgt.