Op dit moment wonen in Nederland circa twee miljoen mensen met een bijzondere band met het voormalige Nederlands-Indië. Zij of hun voorouders kwamen na het uitroepen van de Republik Indonesia naar Nederland. Het was de grootste migratiegolf ooit. Een deel van hen dacht dat hun verblijf hier tijdelijk zou zijn.
De stemmen van acht families vormen de kern van semipermanente voorstelling Ons Land. De interviews zijn verwerkt in de tentoonstelling. Deze persoonlijke en diverse maar voor velen herkenbare verhalen geven een beeld van de complexe postkoloniale geschiedenis, en hoe verschillend die beleefd werd en wordt. De familieverhalen in Ons Land starten in het heden. Van daaruit leiden ze ons terug het koloniale verleden in. De tentoonstelling eindigt weer in het nu.
Ons Land werd gemaakt door het Moluks Historisch Museum en het Indisch Herinneringscentrum i.s.m. Kossmanndejong en TiMe Amsterdam.
Zie eveneens de aankomende expertmeeting bij Sophiahof in Den Haag.
Eind jaren ’70 werd in de voormalige Jannink textielfabriek aan de Haaksbergerstraat in Enschede een textielmuseum geopend. Om inzicht te krijgen in de wijze waarop mensen leefden en (samen)woonden in de arbeiderswoningen van Textielstad Enschede in de periode van circa 1900/1920 tot in de jaren 60 werden in 1982 en 1983 een aantal gesprekken met bejaarde textielarbeiders gehouden.
In de interviews is aandacht voor de woning, de woninginrichting en voorzieningen als water en licht, de grote gezinnen, de omgang met elkaar, de armoede, het alcoholgebruik en geweld. Hoofdthema’s waren de drie W’s: Wonen, Werken en Welzijn. Aan de hand van de beschrijvingen werden themakamers in het museum ingericht . De interviews zijn afgenomen door Carla Bruynel, destijds educatief museum medewerker, en Mieke Grobbink, zij liep stage bij het nieuwe museum. De interviews zijn terug te vinden op de website van Erfgoed Enschede.
De film “Hier ben ik thuis” is in 2011 door Metropolis film gemaakt in opdracht van de projectgroep 50 jaar gastarbeiders Utrecht om te vertonen bij de gelijknamige tentoonstelling. In deze film komen drie generaties Utrechtse migranten aan het woord.
De eerste gastarbeiders die in 1960 in Utrecht aankwamen, zijn nu op leeftijd of al overleden. Hun verhalen zijn kostbaar.
In 2010 is de projectgroep ’50 jaar gastarbeiders in de stad Utrecht’ ze vast gaan leggen in een tentoonstelling en op een website. In maart 2020 is de website omgezet naar een nieuw systeem met een nieuwe lay-out, zodat hij ook de komende jaren weer veel bekeken en aangevuld kan worden.
RTV Utrecht maakte vijf portretten van gastarbeiders …
De omstandigheden om te bevallen zijn de voorbije eeuw in snel tempo veranderd. Het Stadsarchief blikt terug op de evolutie van zwangerschappen, geboortes en de kraamtijd doorheen de tijd. De tentoonstelling neemt je mee naar het oude Ieperse moederhuis in de Lange Torhoutstraat waar duizenden baby’s uit Ieper en omstreken werden geboren.
Aan de hand van foto’s, voorwerpen en archiefdocumenten uit de eigen archiefcollectie en privécollecties waan je je even terug in afdeling Bieke, Bartje of Roosje. Verhalen van moeders en vroedvrouwen en een unieke verzameling aan medische instrumenten brengen de geschiedenis helemaal tot leven.
Zo heeft het Ieperse Stadsarchief haar collectie aangevuld met een pak nieuw materiaal in de vorm van levensverhalen en getuigenissen. Het archiefteam nam interviews af en met geluidsbestanden en video’s verzamelden ze een auditief en visueel verslag voor toekomstige generaties. Deze werkwijze was bovenal hartverwarmend. De samenwerking met zoveel enthousiaste mensen maakt deze tentoonstelling een project van velen. Bij deze expo hoort een uitgebreide catalogus. Daarin worden de afzonderlijke thema’s zoals ‘verloskunde in Ieper’, ‘de historiek van het moederhuis’ of ‘van verlostafel tot kraambed’ uitgediept en breed geïllustreerd met archiefstukken, tientallen foto’s en persoonlijke documenten.
In totaal gaat het om getuigenissen van een 25-tal mensen over bevallen in de Westhoek.
De interviews waren in gemonteerde vorm hoorbaar op de tentoonstelling ‘In de Wieg Gelegd- bevallen door de eeuwen heen’ die liep in CC Het Perron in november/december 2021.
Hoe leefden de mensen van de vrije koloniën? Dat vertellen de ‘koloniekonten’ zelf in zestien videoportretten. Nu kan het nog. Deemoedigheid heeft plaatsgemaakt voor kolonietrots in Frederiksoord en Wilhelminaoord.
Het leven in de ‘vrije koloniën’ van de Maatschappij van Weldadigheid was niet zo ‘vrij’ als het woord suggereert. Orde en tucht, normen en waarden en een regenteske cultuur vormden een strak korset. Schrale lonen en met de pet in de hand naar de directeur. Er heerste nog lang een wat feodale sfeer in de koloniën van Frederiksoord en Wilhelminaoord, Willemsoord en Boschoord. Nog tot in de jaren zeventig.
Betsy Torenbos (Annen, 1969) is danser, choreografe, regisseur en theatermaakster. Ze maakte naam met projecten waarbij ze oral history integreert in haar voorstellingen. Voor Anno Turkije interviewde ze zes ’oudkomers’ uit Noord-Nederland op hun geboortegrond in Turkije. Van die interviews maakte ze een film die bij Anno Turkije op twee schermen werd vertoond. De Turkse mannen vertellen daarin over de dood, hun vroegste herinneringen, hun eerste liefde, geweld, het leven in Nederland en Turkije.
Tijdens de voorstelling bereiden de vrouwen Turks eten, terwijl de mannen de filmbeelden zwijgend begeleiden met een eenvoudige choreografie.
Persoonlijke geschiedenissen vertellen een ander verhaal dan de geschiedenisboekjes.
Team: Fien Danniau, Tina De Gendt, Margo De Koster, Bruno De Wever
Studenten: Alessia De Meulemeester, Mick Menu
Één op vijf Gentenaars heeft een buitenlandse origine. 20ste eeuwse migratiestromen uit opeenvolgend Frankrijk, Italië, Turkije, Algerije, Ghana en Bulgarije hebben de stad gevormd tot haar huidige gezicht. Ook het uitzicht van de stad veranderde onder invloed van de naoorlogse migratie. De Sleepstraat, op een boogscheut van het Industriemuseum, is daar met haar Turkse en andere wereldrestaurants het meest bekende voorbeeld van. Aan de hand van mondelinge geschiedenis en (audio)visuele bronnen uit privé-collecties, het stads- en VRT-archief, onderzoeken we in en met de buurt hoe de wijk Sluizeke-Ham sinds de jaren 1950 transformeerde tot haar huidige gezicht. Welke rol speelden restaurants en winkels als ontmoetingsplaats voor oude en nieuwe Gentenaars?
In oktober 2020 krijgt de buurt Sluizeke-Ham een tentoonstelling in het STAM. We experimenteren samen met publiekshistorica Tina De Gendt hoe we deze participatieve buurtgeschiedenis kunnen presenteren. Kunnen we restaurants en hun sociale geschiedenis reconstrueren in 3D? Hoe verplaats je de (ge)zichten van een buurt? Hoe zetten we een buurt met haar oude en nieuwe bewoners, letterlijk en figuurlijk op een museale kaart?
Regisseur Jeroen Willems interviewde Heerlense mijnwerkersvrouwen en een deel van die verhalen heeft hij samen met Paul Slangen bewerkt tot een toneelvoorstelling. Hij wilde hun ervaringen en emoties naar boven halen over het werken van hun mannen ondergronds, wat de sluiting van de mijnen en de daarop volgende werkloosheid voor hen betekende.
In 1938 werd een bijna 138 meter hoge schoorsteen gebouwd op het terrein van de Oranje-Nassaumijn. Geinspireerd door de enorme lengte van de schoorsteen, bijna 138 meter hoog, werd deze al snel “Lange Jan” genoemd. In 1953 werd een tweede, nog langere schoorsteen (155 meter) gebouwd en deze werd de Lange Lies genoemd. Beide schoorstenen waren op zich niet bijzonder van architectonische waarde, maar ze hebben beide lang de skyline van Heerlen gedomineerd.
Interviews met mensen van verschillende generaties met een Nederlandse en Indo-Europese achtergrond die van Indonesië naar Nederland zijn gemigreerd.
Riekje Hoffman interviewde voor de expositie De overstap verschillende generaties Nederlanders en mensen met een Indo-Europese achtergrond. De interviews zijn opgebouwd uit drie delen. De tijd voor vertrek, de reis naar Nederland, en de aankomst en verblijf in Nederland. Riekje Hoffman heeft op basis van deze interviews collages gemaakt met familiefoto’s van 15 gezinnen die van Indonesië naar Amersfoort zijn gemigreerd. Deze zijn in 2021 tentoongesteld als onderdeel van de expositie IMPACT-fotos that matter in het Rietveldpaviljoen in Amersfoort. Van 5 van deze interviews is beeldmateriaal beschikbaar.
De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1920 – 2021.
Er wordt voornamelijk over Nederland en Indonesië gesproken. Thema’s zijn o.a. Indonesische revolutie, dagelijks leven.
Beheer: De collectie wordt beheerd door Riekje Hoffman.
Toegang: De collectie is beperkt openbaar. Bij interesse kan contact opgenomen worden via info@riekjehoffmanfotografie.nl.
Toelichting op De Overstap door Riekje Hoffman:
Interviews met mensen met een relatie met voormalig Nederlands-Indië
De interviews zijn afgenomen voor de reizende fototentoonstelling Ogen die Spreken. Dit is een initiatief van Cathy Folmer en fotograaf Roy van Veen van Stichting Budi Santoso 1995 uit Zwolle. In de interviews wordt er gesproken over de invloed van Nederlands kolonialisme en voormalig Nederlands-Indië op de samenleving en de band die de geïnterviewden hebben met deze koloniale geschiedenis. De tentoonstelling reist door Nederland en was reeds te zien in Zwolle en Kampen. Op 5 mei 2023 bezoekt Minister-President Rutte de tentoonstelling als onderdeel van zijn bezoek aan Overijssel.
De stichting verwacht elk jaar 2 – 6 interviews aan de collectie toe te voegen.
De interviews gaan in op gebeurtenissen en ervaringen in de jaren 1890 – 2023.
Er wordt voornamelijk over Indonesië en Nederland gesproken. Thema’s zijn o.a. thuis, vrijheid, gelijkwaardigheid, racisme, veerkracht en integratie.
De collectie wordt beheerd door Roy van Veen, stichting Budi Santoso 1995.
Toegang: De collectie is (nog) niet toegankelijk. De collectie komt in de loop van 2023 beschikbaar.
Bij interesse kan contact opgenomen worden via de website: www.ogendiespreken.nl