De geschiedenis van de textielindustrie in Twente en Tilburg

Achtergrond

In de negentiende en twintigste eeuw ontwikkelden Twente en Tilburg zich tot de belangrijkste textielregio’s van Nederland. In steden als Enschede, Almelo en Tilburg verrezen grote fabrieken waar generaties mannen en vrouwen werkten – in productiehallen, ateliers, naaiateliers en zelfs thuis, in de huishoudens van fabrikanten. De textielindustrie was decennialang een bepalende factor in het leven van duizenden mensen, zowel economisch, sociaal als cultureel.

In de jaren zestig en zeventig kwamen arbeidsmigranten uit landen als Spanje, Italië, Turkije en Marokko naar Nederland om in de textielbedrijven te werken. De sluiting van de fabrieken in de decennia daarna betekende niet alleen het verlies van werk, maar ook van collectieve identiteit en saamhorigheid. De impact hiervan was lange tijd voelbaar, maar veel persoonlijke verhalen uit deze periode zijn nog steeds ongehoord gebleven.

Met het project De geschiedenis van de textielindustrie in Twente en Tilburg brengt het Knooppunt “Sprekende geschiedenis” – in samenwerking met het TextielMuseum in Tilburg en De Museumfabriek in Enschede – deze verhalen opnieuw onder de aandacht.

Doelen

• Inventarisatie en ontsluiting: Het verzamelen en toegankelijk maken van bestaand oral history-materiaal over de textielindustrie in beide regio’s;

• Nieuwe interviews: 40 nieuwe gesprekken met mensen die vanuit verschillende perspectieven betrokken waren bij de textielsector: van fabrieksarbeiders tot arbeidsmigranten, van vrouwen die thuiswerkten tot vakbondsmensen en buurtbewoners;

• Training en betrokkenheid: Vrijwilligers uit de regio worden getraind in het uitvoeren van oral history-onderzoek en het afnemen van interviews;

• Culturele impact: Het ontwikkelen van innovatieve en creatieve publiekspresentaties die een breed en divers publiek aanspreken, met speciale aandacht voor jongeren;

• Vergroten van historisch bewustzijn: Door middel van storytelling en erfgoededucatie meer kennis en begrip creëren over de impact van de textielindustrie.

Tijdsduur en opzet

Het project is begin 2025 gestart en duurt 23 maanden.

Fasen van het project:

1. Inventarisatie en ontsluiting van bestaand materiaal:

   • Startfase in Tilburg: Sprekende geschiedenis bezocht het TextielMuseum in april 2025 en onderzocht het depot op bronnen en aanknopingspunten. De collectie oral history-interviews van Lou Keune vormt een waardevolle basis.

   • In Tilburg is inmiddels een groep vrijwilligers begonnen met de voorbereidingen op het afnemen van nieuwe interviews.

   • Werkbezoek aan De Museumfabriek in Enschede op 21 mei 2025 om verbindingen te leggen met lokale gemeenschappen en interviewgroepen op te zetten.

2. Nieuwe interviews:

   • Ten minste 40 nieuwe oral history-interviews met mensen uit verschillende achtergronden, waaronder arbeidsmigranten en fabrieksarbeiders.

   • Training van vrijwilligers in het afnemen van interviews, zodat zij actief bijdragen aan het documenteren van lokale geschiedenis.

3. Innovatieve publiekspresentaties:

   • Twente: Modeontwerp geïnspireerd op migrantengemeenschappen en een augmented reality installatie in De Museumfabriek.

   • Tilburg: Video-installatie door kunstenaar Lisa Konno en creatieve presentaties door Fontys-studenten.

4. Analyse en documentatie:

   • Onderzoek naar verhaallijnen en verbinding met actuele thema’s, inclusief een essay en een podcast.

   • Brede verspreiding van de resultaten binnen onderwijs, musea en erfgoedinstellingen.

Verwachte resultaten

• Culturele impact: Innovatieve tentoonstellingen en educatieve programma’s bereiken een breed publiek.

• Documentatie van erfgoed: Duurzaam vastleggen van levensverhalen voor toekomstige generaties.

• Publieksparticipatie: Inzet van co-creatie om lokale betrokkenheid te stimuleren en het erfgoed als gemeenschapsbezit te verankeren

• Onderwijs en wetenschap: Educatieve toepassingen binnen hogescholen en middelbare scholen.