Twaalf jongeren tussen 17 en 24 jaar hebben samen met vluchtelingen in Den Haag gewerkt aan een eigen expositie over vrijheid. Ze keken naar fragmenten van interviews met mensen die onvrijheid hebben meegemaakt en spraken met elkaar over de betekenis van vrijheid. Hun ideeën hebben ze op een creatieve manier vertaald naar foto’s, animatiefilmpjes en video’s. Bekijk hier de digitale expositie.
Wil jij meehelpen met het doorzoekbaar maken van veteraneninterviews? Wij zijn op zoek naar vrijwilligers die transcripties van interviews met veteranen willen controleren en labelen. Het werk kan thuis achter de computer gedaan worden en je kan zelf bepalen hoeveel interviews je uitschrijft en/of labelt.
Het Nederlands Veteraneninstituut heeft een unieke collectie oral history interviews. Vanuit het Oral History-Knooppunt Sprekende geschiedenis is het initiatief gekomen om een koppeling te maken tussen de Interviewcollectie Nederlandse Veteranen en interviews uit andere oral history collecties. Opzet is dat de interviews doorzoekbaar worden gemaakt op de betekenis die mensen aan het begrip vrijheid geven.
Vind je het leuk om op deze manier bij te dragen aan de interviewcollectie van het Nederlands Veteraneninstituut en het project ‘Het thema vrijheid’, meld je dan aan bij Annabel de Ruijter: a.d.ruijter@nlveteraneninstituut.nl.
Op donderdag 19 mei vond de kick-off plaats van het project ‘Vrijheid als thema’ met tien jongeren van het Stagehuis Schilderswijk samen met volwassen (ex) vluchtelingen bij “Kwetu bij ons” in Den Haag. Zij gaan de komende tijd samenwerken aan digitale presentaties over de betekenis van vrijheid.
Deze eerste bijeenkomst stond in het teken van kennismaken. Eerst werd er een kleurenspel gespeeld. Daarna gingen de jongeren de volwassenen, deelnemers, docenten en projectmedewerkers interviewen. Ze kregen drie vragen mee, waaruit ze konden kiezen voor het interview.
1. Vertel een mooie jeugdherinnering
2. Noem een situatie waarin je je heel erg onvrij voelde
3. Wat betekent vrijheid voor jou?
Dat leverde hele mooie gesprekken op, waardoor de jongeren het gevoel hadden dat ze meteen in het leven van de geïnterviewden doken.
Na de pauze keken ze met zijn allen naar een aantal videofragmenten uit oral history interviews met veteranen, vluchtelingen en mensen die de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt. “Wat zou jij doen als je een verklaring moest ondertekenen dat je niks tegen de Duitsers zou ondernemen?” Deze vraag leverde genuanceerde antwoorden op. Zeker ook omdat de man in het interviewfragment besloot om te tekenen, zodat hij dan later juist wel iets tegen de Duitsers kon doen.
De volgende drie bijeenkomsten gaan alle deelnemers in drie gemengde groepjes aan de slag om digitale presentaties te maken. Ze kunnen kiezen uit drie verschillende technieken: smartphone art op basis van foto’s, stop-motion techniek en werken met film, tekst en geluid. De docenten Ruben van Gogh, Farah Rahman en het duo Frank von Meijenfeldt & Iman Sohail laten zien hoe je verschillende apps kunt gebruiken. Maar het belangrijkste is natuurlijk de verbeelding. Hoe laat je zien wat vrijheid betekent voor mensen van toen en voor jouzelf?
De lat ligt hoog, want op basis van de digitale presentaties wordt er een digitale exposite gemaakt die bij Beeld & Geluid in Den Haag vertoond wordt. De data hiervoor worden nog bekend gemaakt.
De situatie in Oekraïne laat niemand onberoerd. Er zijn veel vragen, onzekerheden, steunbetuigingen en acties om te helpen. De schrijnende situatie doet ons denken aan de oorlog in voormalig Joegoslavië. In het kader van het project ‘Ongekend Bijzonder’ zijn in de periode 2014 tot 2016 een hele serie oral history interviews gehouden met vluchtelingen uit voormalig Joegoslavië, overwegend mensen uit Bosnië. In diepgaande, gefilmde interviews, vertellen zij hun levensverhaal. Ze vertellen over de verbijstering dat mensen die buren waren, elkaar opeens naar het leven stonden. En over de weg die zij hebben afgelegd om in Nederland een nieuw leven op te bouwen. Deze interviews zijn deels te lezen en te bekijken via de website van Ongekend Bijzonder.
Het is onvoorstelbaar dat deze verhalen nog steeds even urgent en actueel zijn. De oorlog in Oekraïne leert ons dat oorlog in Europa niet louter tot het verleden behoort en dat vrijheid en vrede niet vanzelfsprekend zijn.
Voor het Nationaal Comité 4 en 5 mei heeft stichting BMP in 2020 aanvullende interviews gehouden met Bosniërs die in de jaren negentig naar Nederland zijn gekomen. Deze interviews gaan over Vrijheid. Onvrijheid en herdenken. Op basis van die interviews en met Irakezen die in dezelfde periode naar Nederland kwamen, is de rapportage “Vrijheid is een groot begrip” verschenen. De geïnterviewde Bosniërs waarschuwen nadrukkelijk voor de rol van propaganda en vragen zich af hoe het mogelijk is dat één persoon, of een klein groepje mensen de mindset van zoveel mensen kan beïnvloeden.
Helaas blijkt hun waarschuwing maar al terecht. Onze gedachten zijn bij iedereen die door de oorlog in Oekraïne wordt getroffen en bij de Russische burgers die de straat op gaan en demonstreren tegen de oorlog. Want ook anno 2022 blijkt vrijheid een groot en niet vanzelfsprekend begrip.
“Sprekende geschiedenis” wil een koppeling maken tussen verschillende oral history collecties. Opzet is dat interviews doorzoekbaar worden gemaakt op de betekenis die mensen aan het begrip vrijheid geven.
Om deze inhoudelijke koppeling te maken gaan vrijwilligers aan de slag om in totaal zo’n 200 interviews te analyseren en de door hen geselecteerde fragmenten van de juiste labels te voorzien. De interviews komen uit de collecties van het NIOD, het Nederlands Veteranen Instituut, het project ‘Ongekend Bijzonder‘ en een nog te bepalen Haagse interviewcollectie.
Het werk wordt thuis achter de computer gedaan. Elke vrijwilliger bepaalt zelf hoeveel interviews hij/zij analyseert en labelt.
Op 14 januari vindt er van 12.30 tot 14.00 een online-instructiebijeenkomst plaats. Dan krijgen de vrijwilligers die zich hebben aangemeld toegang tot de interviews en uitleg over de software en de volgorde van werken. “Sprekende geschiedenis” biedt ook een helpdesk voor alle praktische en inhoudelijke vragen.
Vind je het leuk om bij te dragen aan het inhoudelijk doorzoekbaar maken van verschillende interviewcollecties? En wil je de actuele discussie over vrijheid meer diepgang geven? Meld je dan via info@sprekendegeschiedenis.nl aan voor deze instructiebijeenkomst.
Informatie over het project Vrijheid als thema vind je hier.
Voor meer informatie over dit deelproject:
Saskia Moerbeek
info@sprekendegeschiedenis.nl