‘Vrijheid is een groot begrip’

De situatie in Oekraïne laat niemand onberoerd. Er zijn veel vragen, onzekerheden, steunbetuigingen en acties om te helpen. De schrijnende situatie doet ons denken aan de oorlog in voormalig Joegoslavië. In het kader van het project ‘Ongekend Bijzonder’ zijn in de periode 2014 tot 2016 een hele serie oral history interviews gehouden met vluchtelingen uit voormalig Joegoslavië, overwegend mensen uit Bosnië. In diepgaande, gefilmde interviews, vertellen zij hun levensverhaal. Ze vertellen over de verbijstering dat mensen die buren waren, elkaar opeens naar het leven stonden. En over de weg die zij hebben afgelegd om in Nederland een nieuw leven op te bouwen. Deze interviews zijn deels te lezen en te bekijken via de website van Ongekend Bijzonder. 

Het is onvoorstelbaar dat deze verhalen nog steeds even urgent en actueel zijn. De oorlog in Oekraïne leert ons dat oorlog in Europa niet louter tot het verleden behoort en dat vrijheid en vrede niet vanzelfsprekend zijn.

Voor het Nationaal Comité 4 en 5 mei heeft stichting BMP in 2020 aanvullende interviews gehouden met Bosniërs die in de jaren negentig naar Nederland zijn gekomen. Deze interviews gaan over Vrijheid. Onvrijheid en herdenken. Op basis van die interviews en met Irakezen die in dezelfde periode naar Nederland kwamen, is de rapportage “Vrijheid is een groot begrip” verschenen. De geïnterviewde Bosniërs waarschuwen nadrukkelijk voor de rol van propaganda en vragen zich af hoe het mogelijk is dat één persoon, of een klein groepje mensen de mindset van zoveel mensen kan beïnvloeden.  

Helaas blijkt hun waarschuwing maar al terecht. Onze gedachten zijn bij iedereen die door de oorlog in Oekraïne wordt getroffen en bij de Russische burgers die de straat op gaan en demonstreren tegen de oorlog. Want ook anno 2022 blijkt vrijheid een groot en niet vanzelfsprekend begrip.